حربه دین در دستان استعمارگران

هر چند تبلیغ دین از دیر باز و نزد اکثر ادیان رواج داشته و امری پذیرفته شده بود اما در دوران معاصر دین نیز مانند بسیاری دیگر از مقولات مورد سوء استفاده استعمار گران قرار گرفت …

هر چند تبلیغ دین از دیر باز و نزد اکثر ادیان رواج داشته و امری پذیرفته شده بود اما در دوران معاصر دین نیز مانند بسیاری دیگر از مقولات مورد سوء استفاده استعمار گران قرار گرفت و تبدیل به حربه ای برای استعمار ملل ضعیف و به طور مشخص ملت های مسلمان شد. بر این اساس استعمار غرب کوشید تا با اعزام میسیونر ها و مبلغان دینی به کشور‌های فقیر راه استعمار آنان را هموار سازد.‏

آلمان از جمله کشور های پیشرو در اعزام میسیونر های مذهبی به شرق و من جمله ایران بود. میسیونر ها بازو های استعمار غرب در سرزمین های غیر مسیحی محسوب می شدند و آلمان نیز پیوسته از پایگاه های اصلی مسیحیت اروپایی به شمار می آمد و کلیسا در آلمان از قدرت زیادی برخوردار بود و در ارتباط با سیاست های خارجی نقش موثری ایفا می کرد. نفوذ محافل کلیسایی در آن سرزمین موجب شد تا مبلغان آلمانی بسیاری با انگیزه خدمت به کلیسا و انجام وظایف دینی به سرزمین های غیر مسیحی روانه شوند و شروع به تبلیغ و به ترویج دین و آیین مسیحیت در خارج از کشور های اروپایی بپردازند.‏

به منظور انجام مقصود بالا در سال ۱۸۱۵ م / ۱۲۳۲‌ق. انجمنی به منظور تبلیغ دین مسیحیت در شهر بازل در کشور سوئیس توسط کشیشی به نام "کریستیان گوتلیب بلو مهارت" که اهل اشتوتگارت آلمان بود تأسیس شد و از همان آغاز کار تصمیم گرفت تا به عنوان یک بازرس، مبلغان و میسیونر هایی را به دیگر کشور ها اعزام کند. سرپرستی این انجمن تا سال ۱۸۳۸ م / ۱۲۵۶ ق. به عهده وی بود. ‏

هر چند انجمن مذکور در شهر بازل سوئیس تأسیس شد اما اکثریت قریب به اتفاق اعضای آن آلمانی بودند و به نظر می رسد در دوران معاصر نخستین مبلغان مسیحی که برای تبلیغ آیین مسیحیت به ایران قدم گذاردند آلمانی بودند. نا گفته نماند که ایران در ابتدای قرن ۱۹ که میسیونر های آلمانی به ایران وارد شدند با فعالیت های مذهبی میسیونر های مسیحی بیگانه نبود، زیرا از دوره مغول در برخی از شهر ها میسیونر های کاتولیک به تناوب به فعالیت می پرداختند که دوره صفویه اوج حضور آنها در ایران بود. ‏

در خصوص شکل گیری میسیونر ها در تاریخ اروپا باید اشاره نمود که شکل گیری این گروه از مبلغان در تاریخ اروپا ریشه دارد و شاید از همان زمان ظهور حضرت عیسی (ع) تبلیغ و فرا خواندن مردم به آیین مسیح آغاز شد که اولین مبلغان آن نیز حواریون بودند. اما تفاوتی که تبلیغ مذهبی اروپاییان در دوران معاصر با آغاز مسیحیت داشت این بودکه این اقدام به ظاهر دینی با اهداف استعماری شکل می گرفت.

میسیونر ها با درکی ناقص و شناختی سطحی از جامعه ایران دو شیوه قدیمی و جدید تبلیغ مسیحیت را در هم آمیختند و در مورد ایران از یک شیوه ترکیبی استفاده کردند بدین صورت که در مرحله اول اقدام به تخریب باور های دینی مردم کردند و ضمن تخریب کلی باور های اسلامی مردم این سرزمین مبازه کلامی و قلمی را نیز در پیش گرفتند.

بین سال های ۱۸۳۳ تا ۱۸۳۷ م / ۱۲۵۱ تا ۱۲۵۵ ق. به جز انجمن فعال در قفقاز چهار انجمن دیگر نیز در تبریز مشغول فعالیت بودند. آنان سعی داشتند با تعالیم خود در مدارس، انتشار متون مسیحی و انجام گفتگو با مسلمانان آنها را متقاعد سازند که به دین مسیح بگروند.

اما تشکیل انجمن های میسیونری در ایران برنامه ناموفقی بود زیرا باور های عمیق ایرانیان به دین اسلام آن قدر عمیق و قوی بود که مبلغان مسیحی

علی رغم فعالیت های متعدد شان در این امر توفیقی به دست نیاوردند.

حمیدرضا محمدی فر