بازگشت به مزرعه

چین طی ۳۰ سال گذشته در حالی که اقتصادش به سرعت رشد کرده, با مهاجرت حدود ۲۵۰ میلیون کشاورز و غیره که در جستجوی کار در کارخانه و زندگی بهتر خانه و روستای خود را ترک کردند, شاهد بزرگترین مهاجرت داخلی جهان بوده است

چین طی ۳۰ سال گذشته در حالی که اقتصادش به سرعت رشد کرده، با مهاجرت حدود ۲۵۰ میلیون کشاورز و غیره که در جستجوی کار در کارخانه و زندگی بهتر خانه و روستای خود را ترک کردند، شاهد بزرگترین مهاجرت داخلی جهان بوده است. اکنون که حرکت اقتصاد کند شده ـ صادرات برای ماه ژانویه۵/۱۷ درصد نسبت به ماه مشابه در سال قبل سقوط کرده ـ خیلی از آن کارخانه‌ها (از جمله نیمی از اسباب‌بازی‌‌سازی‌ها در دلتای رود مروارید) تعطیل شده‌اند و گفته می‌شود بیکاری به ۱۰ درصد رسیده است. این تحول دارد امواج هشدار دهنده‌ای به سراسر جامعه چین می‌فرستد و یکی از نگران‌کننده‌ترین اثرات آن این است: حدود ۲۰ میلیون کارگر مهاجر که به کاشانه خود بازگشته‌اند، چون سیل، مناطقی را که تا روزهای اخیر با کمبود جوانان قادر و توانا روبرو بود، پر کرده‌اند.

احتمالاً جایی که شدیدترین ضربه را خورده است ایالت خشک و بایر هنان است که گفته می‌شود بالغ بر ۱۰ درصد جمعیت آن به تازگی بیکارند. مقام‌های محلی می‌گویند حدود ۲ میلیون کارگر بیکار (از میان یک جمعیت ۹۴ میلیونی) در تعطیلات سال نو چینی در اواخر ژانویه، زمان سنتی برای کارگران مزدبگیر ـ و باز خرید شده ـ به خانه بازگشته‌اند. شمار واقعی احتمالاً خیلی بیشتر است و با افزایش بیکاران بدون تردید بالاتر هم خواهد رفت. این واقعه هم‌اکنون میان مقام‌های چینی که با لحنی غیرعادی و ناخوشایند شروع کرده‌اند به هشدار دادن درباره ناآرامی‌های غیرنظامی، نگرانی بزرگی ایجاد کرده است؛ چون وحشت از این است که کارگران بیکار ـ بسیاری از آنها مردان جوان ـ با هم متحد شوند و دست به خشونت یا جنایت بزنند.

اجتناب از این خطرها با جذب و هدایت مجدد این جمعیت کار آسانی نخواهد بود. اما اگر هنان یک سرمشق باشد، دولت‌های محلی آغاز خوبی داشته‌اند و حتی توانسته‌اند این خون تازه را به سود خود به کالبد این ایالت بدمند ـ یا باز گردانند. مقام‌های هنان دارند روی یک استراتژی دوگانه کار می‌کنند: اول، پیدا کردن کار تا آنجا که ممکن است برای بسیاری از بازگشته‌ها که معنایش صدور مجدد آنها از طریق دادن آگهی و استقبال از استخدام‌کننده‌های جاهای دیگر است. دوم، هنان در جستجوی راه‌هایی برای حفظ کارگران شایستة بازگشته، به منظور تقویت نیروهای کار تحلیل رفته و ایجاد شغل‌های جدید است. یک راه برای انجام این کار از طریق طرح‌های زیربنایی عظیم است. به گزارش اداره کار هنان، این ایالت امیدوار است با استفاده از سهم خود از بسته ملی محرک ۵۸۶ میلیارد دلاری چین، ۶۵۰ هزار شغل جدید طی دو سال آینده ایجاد کند. طرح‌ها شامل یک خط آهن سریع‌السیر میان ژنگ‌ژو مرکز ایالت و شهر گردشگری لیویانگ می‌شود. سیستم بزرگ راه‌های هنان نیز گسترش خواهد یافت.

بعد نوبت به بسیاری از تدابیر سازندة دیگر می‌رسد. یکی از طرح‌ها شامل صرف ۲۱۹ میلیون دلار روی وام‌های کوچک مورد حمایت دولت برای مهاجران بیکار شده به منظور کمک به آنها برای دایر کردن کار و کسب‌های مربوط به کشاورزی و مواد غذایی در مناطق روستایی ـ با تکیه روی مهارت‌هایی که ممکن است در شهرهای موفق تجاری کسب کرده باشند ـ است. لیو تائو معاون اداره کار هنان، می‌گوید: «بسیاری از کشاورزان بازگشته در بخش‌های فروش و مدیریت کار کرده‌اند. و اکنون که باز گشته‌اند این فرصت خوبی است برای آنها... که دیگران را استخدام کنند.» لیو می‌گوید: حتی پول بیشتری می‌تواند مصرف شود اگر ثابت شود آنها دریافت‌کننده‌های باارزشی هستند.

این ایالت همچنین برنامه آموزش مهارت‌های خود را دو برابر کرده، امسال ۲ میلیون مهاجر را با هزینه ۱۴۶ میلیون دلار هدف قرار داده است و به کارگران اجازه خواهد داد به جای یک بار در همه عمر، هر سال کمک هزینه آموزشی دریافت کنند و برای اینکه مسئولان فارغ‌التحصیلان خود را با امید تحریک مدارس به هم‌پیمان شدن با شرکت‌های محلی کار دهند شروع به ایجاد انگیزه‌های مالی برای آنها کرده است. ۱۰۰۰ کالج آموزشی این ایالت، اکنون تنها برای آموزش دانشجویانی که کار پیدا می کنند شهریه دریافت می‌دارند. این تلاش تاکنون موفق بوده است: تنها ۴۰ هزار نفر از ۶۸۰ هزار کارآموز سال گذشته نتوانستند شغلی پیدا کنند.

اما با همه خلاقیت‌ها، ممکن است ثابت شود هیچ یک از این تلاش‌ها قادر به مقابله با چالش میلیون‌ها بیکار بازگشته به خانه و زندگی خود نیست. چون علاوه بر مشکلاتی که بازگشت مهاجران بیکار به خانه خود ایجاد می‌کند، افزایش شمار بیکاران موجب مصائب دیگر مانند کاهش چشمگیر وجوه ارسالی به خانواده‌های کشاورز می‌شود که بیشتر به سختی می‌توانند با آنچه از زمین به دست می‌آورند زنده بمانند. مقام‌های هنان حدس می‌زنند وجوه ارسالی یک سوم درآمد خانواده‌های کشاورز را تشکیل می‌دهد اما مهاجران می‌گویند حقیقت غیر از این است؛ جائویانگ یک کارگر ۲۸ ساله، می‌گوید: رقم واقعی چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.

برنامه‌های کمک دولت نیز بد به مردم معرفی شده‌اند. یانگ زینگوئو ۵۵ ساله اخیراً در یک محل تبادل غیررسمی کارگر کنار جاده در جاده ارمای ژنگ زائو، یک منطقه فقیرنشین که مردم محلی بخت برگشته در آنجا در جستجوی شغل‌های موقت جمع می‌شوند، دنبال کار می‌گشت. یانگ قبلاً به عنوان راننده جرثقیل کار کرده بود و زمانی یک مغازه کوچک لوازم الکترونیکی داشت. او دوست داشت به این کار باز گردد اما نمی‌دانست یک برنامه اعتبار کوچک که می‌توانست به او کمک کند وجود دارد. چنین برنامه‌ای می‌توانست خیلی چیزها را برای مردمی مانند او تغییر دهد. یانگ می‌گوید: پولی که او برای این کار نیاز داشت حدود ۴۰۰۰ دلار بود.

البته همه قبول ندارند که این برنامه می‌تواند موفق شود. آندری روتمن استراتژیست اقتصاد کلان چین در دلالی CCSA می‌گوید: «برنامه‌هایی مانند برنامه وام هنان از لحاظ جهانی نرخ موفقیت بالایی حتی در ایالات متحده ندارند؛ کسب و کارهای کوچک و متوسط اغلب به سرعت با شکست روبرو می‌شوند.» اما چین تجربه متفاوتی دارد. اخراج دسته‌جمعی کارگران در شرکت‌های دولتی بی‌در و پیکر زیان بده در دهه ۱۹۹۰ به ایجاد یک گروه شرکت‌های کوچک فرز و چالاک منجر شد. این شرکت‌ها مسئول ۷۰ درصد شغل‌هایی بوده‌اند که در پنج سال گذشته خلق شده‌اند و سیاست‌گذاران امیدوارند این الگو را اکنون تکرار کنند. مقام‌های هنان برای تشویق این برنامه از طریق ایجاد بانک در شهرهای کوچک به دادن وام تحت نظارت بانک خلق چین (معادل بانک مرکزی) اقدام کرده‌اند.

نویسنده:مری هنوک - نیوزویک

مترجم: فریدون دولتشاهی