باكو, اهرم فشار آمریكا علیه ایران

با گذشت زمان و تحت فشار قرارگرفتن دولتمردان دولت آذربایجان به دلیل كسری بودجه شدید, «الهام علی اف» رییس جمهوری این كشور برنامه های اقتصادی متكی بر بودجه هم پیمانان خارجی را سرعت بخشیده و برای خروج از تونل وحشت فشار اقتصادی, به دولت هایی نظیر واشنگتن, اسراییل و بلژیك روی آورده است

از سوی دیگر، دستیابی آذربایجان به ذخیره های نفتی دریای خزر و انتقال آن از طریق خط لوله های باكو- جیحان و باكو- ارزروم، راهی دیگر برای یافتن سرمایه و فرار از فضای پراسترس كمبود بودجه برای آذربایجان محسوب می شود. به همین دلیل، دولت آذربایجان تمایل بسیاری برای جلب سرمایه گذاری به منظور ساخت سكوهای نفتی و ثبات بخشیدن به موقعیت منطقه برای تامین امنیت مسیر لوله های نفت و گاز دارد. چنانكه اخیراً آذربایجان برای حل مسائل منطقه ای، خواستار جلب نیروهای فرامنطقه ای مخصوصاً آمریكا و ناتوست. در همین راستا، واشنگتن و بروكسل قصد دارند با سوء استفاده ازمنافع آذربایجان، منافع و اهداف ژئوپلتیك خود را در قفقاز و دریای خزر تامین كنند و به همین سبب افزایش فعالیت نظامی و سیاسی در آذربایجان امری طبیعی و خطرناك برای كشورهای همجوار محسوب می شود. حل نشدن رژیم حقوقی دریای خزر كه یكی از دلایل بروز مشكل سیاسی است، می تواند در آینده های نه چندان دور، مشكلات بیشتری را فراهم آورد و نهایتاً بهانه مناسب برای حضور آمریكا در خزر به منظور حمایت از هم پیمانان خود به دست آید. در عین حال ضعف سیاسی موجود در آذربایجان می تواند باعث شود تا آمریكا از این كشور به عنوان اهرم چهارم خود برای فشار سیاسی علیه ایران استفاده كند.با توجه به شرایط فعلی منطقه دریای خزر و حل نشدن رژیم حقوقی كه علت اصلی آن اختلاف مواضع ایران و تركمنستان با مواضع روسیه، آذربایجان و قزاقستان است، به نیروهای فرا منطقه ای امكان می دهد كه آنها در حاشیه بزرگ ترین دریاچه جهان به استقرار نظامی پرداخته و به بهانه تامین امنیت مخازن و چاه های نفتی، بیش از پیش به فعالیت نظامی ادامه دهند.با توجه به این وضعیت، واشنگتن سعی دارد هرچه سریع تر همكاری نظامی خود را با باكو به سرانجام رسانده و بدین طریق راه را برای مداخله در اوضاع خزر هموار سازد. به همین دلیل، در دو ماه اخیر، مقامات بلندپایه نظامی آمریكا چندین بار به آذربایجان سفر كرده تا ضمن جلب نظر مقامات این كشور برای همكاری نظامی، راه برای تحت فشار گذاشتن ایران و روسیه باز شود.طی سفرهای متوالی كه روزنامه نگاران نشریات اماراتی به آذربایجان داشتند، خبر رسید كه در تاریخ 29 ژولای، ژنرال روبرت فوگلسون فرمانده نیروهای هوایی آمریكا در اروپا، اول اوت، توماس برانكو فرمانده عملیات و نیروهای واكنش سریع آمریكا و 12 اوت دونالدر امسفلد وزیر دفاع آمریكا به باكو سفر كرده و پیرامون استقرار نیروهای نظامی آمریكا در این كشور به توافقاتی دست یافته اند.

در چارچوب كمك نظامی كشورهای اروپای غربی به باكو، كارشناسان كشورهای عضو ناتو و آمریكا پیش بینی می كنند كه با تقویت پتانسیل نظامی، دریایی آذربایجان، كار برای كنترل مناطق مورد اختلاف ایران و آذربایجان كه برای استخراج نفت سودمند است، راحت تر از گذشته خواهد بود.شایان ذكر است سه سال قبل، ایران و آذربایجان در مورد كنترل بخشی از دریای خزر و استخراج نفت آن منطقه درگیری دیپلماتیك داشتند كه مسئله به صورت موقت حل شد، اما ظاهراً مقامات آذری هنوز از فكر تصرف برمناطق مذكور فارغ نشده و حتی برای دسترسی به آن به نیروهای خارجی متوسل شده اند، گفتنی است آمریكا برای دستیابی به منابع نفتی آذربایجان، حدود 200 میلیون دلار سرمایه گذاری نموده و با وجود انتقادات شدید مردم و اقتصاددانان این كشور، هیچ تغییری در دیپلماسی این كشور دیده نشده است. زمانی كه «دونالدرامسفلد» در باكو حضور داشت، صراحتاً اعلام كرد كه در صورتی كه آذربایجان زودتر به واشنگتن چراغ سبز نشان داده بود، ریشه تروریسم بین الملل زودتر خشكانده می شد.بعضی ازحاضران در جلسه سخنرانی بر این باور بودند كه منظور امسفلد، از خشكاندن ریشه تروریسم بین الملل، حمله و تصرف كشور ایران بوده كه پس از چند دقیقه همهمه، رامسفلد با خنده ای معنی دار گفت: منظور من یك كشور نیست، بلكه كل منطقه خاورمیانه باید پاكسازی شود و به طور كلی نقشه این منطقه استراتژیك باید عوض شود.وی در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه «گلف نیوز» چاپ امارات مبنی بر این كه آیا حضور ناموفق آمریكا در افغانستان و عراق هنوز درس عبرت نشده؟ افزود: ما هنوز شكست نخورده ایم و در ضمن، هر شكستی مقدمه پیروزی است! وی افزود: باور كنید همه توان نظامی ما این نیست و تازه یك دهم قابلیت نظامی خود را به رخ جهانیان كشیده ایم و باید بدانید كه جنگ در دو جبهه مختلف، بسیار سخت و دشوار است.در همین حال، یكی از خبرنگاران بدون هماهنگی از جا برخاست و گفت: بله، آقای رامسفلد، شما یك دهم توان نظامی خود را به نمایش گذشته اید و چندین میلیون دلار كسری بودجه دارید. دوست داریم ببینیم توان نظامی كامل شما تا چه حدی است و نهایتاً این سناریو به كجا ختم خواهد شد.روز بعد از این مشاجره یك روزنامه آذری با الهام گیری از درگیری لفظی روز قبل، مطلبی با عنوان «70 میلیون دلار كسری بودجه، برای صادرات دموكراسی آمریكایی» به چاپ رساند و سخنان دونالد رامسفلد را به باد انتقاد گرفت. وزیر دفاع آذربایجان نیز در كنفرانس خبری خود اظهار داشت كه به منظور كنترل بهتر خزر و انتقال كالاهای وارداتی به كشورهای همسایه نظیر ایران، آمریكا به باكو پیشنهاد تجهیز ناوهای مرزی را به دستگاه مخصوص رادار و ردیاب داده و نیروی دریایی این كشور زیر نظر پیشكسوتان آمریكایی تعلیم ببینند.لازم به یادآوری است كه در توافقنامه نظامی آمریكا و آذربایجان در سال 2000 میلادی واشنگتن موظف به تعلیم نیروهای واكنش سریع آذربایجان شد و از شواهد پیداست كه آمریكا علاوه بر قصد حضور نظامی در قفقاز، قصد برپایی نیروگاه های نظامی و هوایی در آذربایجان و مخصوصاً در شهرستان های كوردامیر، گالا و لنكران را دارد. علاوه بر این پنتاگون پیش بینی كرده تا نیروهای نظامی آذربایجان كه نزدیك مرز ایران مستقر می شوند، زیر نظر افسران آمریكایی تعلیم ببینند كه هدف از این كار چیزی جز برپایی یك پایگاه بزرگ نظامی برای رویارویی با ایران نیست. از گفته های «دونالد رامسفلد» در آذربایجان چنین برداشت می شود كه آمریكا با گسترش حضور نظامی خود در قفقاز و خزر قصد ماجراجویی در ایران را داشته و هدف نهایی آنها دستیابی به منابع نفت و گاز كشورمان است و برای رسیدن به این خواسته، آذربایجان اهرم خوبی تلقی می شود، زیرا با وجود دولتمردانی كه برای دستیابی به پول های كلان و پوشش گذاشتن برچاه متعفن كسری بودجه و اختلاف های خانوادگی «علی اف» حاضر به مزایده گذاشتن كشور هستند، دلیلی برای نگرانی آمریكا وجود نخواهد داشت. گفتنی است كه حتی خود مقامات آمریكایی نیز به این نتیجه رسیده اند كه برپایی جنگ برای از بین بردن یك نظام كافی نیست و حمله به كشوری نظیر ایران، در شرایط فعلی به نفع واشنگتن نیست وبهتر است با ایجاد اختلاف درونی، تار و پود كشور را از هم گشوده و مشكلی داخلی را دامن زد و به هدف نهایی رسید. رامسفلد نیز صراحتاً در گفته های خود خاطر نشان كرده بود كه هدف آمریكا، ایجاد اختلاف درونی در ایران و نهایتاً اجرای یك كودتای كوتاه مدت است.پس برای جلوگیری از بروز چنین خواسته ای راهی جز هم پیمانی عاقلانه و دیپلماتیك با كشورهای همسایه و مخصوصاً حوزه دریای خزر و گرفتن بهانه برای حمله غیرمنطقی واشنگتن به ایران وجود ندارد.

منبع: سیدامیدعرب، روزنامه پول، چهارشنبه 18 شهریور 1383