یوگا برای کودکان، چقدر لازم است؟

به کلاس یوگای نوزاد که تمرینات دست و پا را پوشش می‌دهد، خوش آمدید. به یاد داشته باشید، یوگا داشتن تفریح با نوزاد همراه با تشویق رشد و توسعه سالم مغز، هماهنگی و آرامش است و در کل افزون بر ورزش، زمانی برای ارتباط با نوزاد است.

در حالت ایده آل، آهنگ در تمام تمرینات یوگای کودک استفاده می‌شود تا به شرکت نمودن کودک در تمرینات و جلب توجه او کمک کند. ما در اینجا برخی از آهنگ‌های زیر را پیشنهاد کرده‌ایم، اما شما می‌توانید هر چه که می‌خواهید و خود یا نوزاد‌تان با آن آشنایی بیشتری را دارید، بخوانید.

زمانی را انتخاب کنید که هر دوی‌تان آرام هستید و هیچ چیز که حواس نوزاد را پرت کند، وجود ندارد. شاید قبل یا بعد از حمام، بعد از چرت زدن روزانه نوزاد یا یک ساعت بعد از تغذیه، زمان مناسبی باشد.

این تمرینات برای نوزادانی مناسب‌ هستند که بیش از 12 هفته سن دارند و در چک آپ پزشک دارای هیچ گونه مشکلی نبوده‌اند؛ همچنین کنترل کامل روی سرشان دارند و هیچ‌گونه مشکل مربوط به لگن (مشکوک) و هیچ گونه مشکل بهداشتی، پزشکی یا فیزیکی ندارند.

باز و بسته کردن دست‌ها

یک حرکت فعال یوگا برای باز کردن ناحیه سینه که به نوزاد‌تان اجازه می‌دهد به اکتشاف دست و بازو و حرکات آن‌ها بپردازد.

برای شروع

یک زیرانداز روی زمین پهن کنید و کودک خود را به پشت روی زمین قرار دهید. به چشمان نوزاد نگاه کرده و به آرامی دست او را نگه دارید و آن‌ها را به سمت مرکز قفسه سینه نوزاد بیاورید. سپس، با استفاده از آهنگ باز و بسته، اقدامات زیر را دنبال کنید:

به آرامی دست‌ها را به سمت طرفین باز کرده و سپس آن‌ها را دوباره به سمت مرکز قفسه سینه آورده و ببندید.

آن‌ها را باز و بسته کنید؛ حرکت بالا را تکرار کنید.

حالا کمی کف بزن، کف بزن، کف بزن؛ دست نوزاد را به آرامی با هر بار بسته شدن به هم بزنید.

آن‌ها را باز و بسته کنید؛ حرکت بالا را تکرار کنید.

حالا به بینی‌ات دست بزن، دست بزن، دست بزن؛ به آرامی با دست خود نوزاد بینی‌اش را لمس کنید.

ده سال پیش چنین سؤالی در مورد هنرهای رزمی مطرح می‌شد. امروز تقریباً در همه جا كلاس هنرهای رزمی برای كودكان دایر است. یوگا نیز مثل هنرهای رزمی تواناییهای شگفت انگیزی را در كودكان پرورش می‌دهد. 

علاوه بر فواید آشكار تمرین بدنی، توان تمركز كودك را تقویت كرده و به او اعتماد به نفس و انضباط شخصی می‌بخشد. تمرین مرتب به كودكان كمك می‌كند تا به آگاهی درونی از خودشان دست یابند. با این آگاهی آنان در ابعاد نوین و مثبت تغییر یافته و رشد می‌كنند.

بیشتر متخصصانی كه با كودكان (مبتلا به اختلال رفتاری، كودكان با نیازهای استثنایی، اختلال تمركز حواس، ناتوانی در یادگیری و اختلال توجه ناشی از بیش فعالی) كار می‌كنند برای آموزش یوگا به كودكان آموزش می‌بینند و نتایج عالی كسب می‌نمایند. یوگا برای كودكان كاملاً مناسب است زیرا تمامیت كودك، از جمله ارتباط ذهن و جسم، را در بر می‌گیرد.

در بیست و اندی سال آموزش یوگا به كودكان، همواره از اینكه آنان از طریق یوگا به شناخت تازه‌ای از خودشان می‌رسند خشنود شده‌ام. 

كودكان بسیار با طراوت هستند. هنوز تحت فشار قواعد جامعه قرار نگرفته‌اند و رویكرد منحصر به فردی به زندگی دارند. یوگا خلاقیت آنان را پویایی ‌می‌بخشد، ترس و خشم و غمهایشان را رها می‌سازد. اعتماد آنان را به درخشش خودِ درونی‌شان تقویت كرده و ذهن و احساسشان را هماهنگ نگه می‌دارد.

مهمترین چیزی كه در طول سالها تجربه به عنوان معلم یوگا یاد گرفتم این است كه كودكان بیش از آنچه ما می‌پنداریم توانمند هستند و اگر در محیط مناسب قرار گیرند عالی خواهند بود. در سال ۱۹۸۲ من مدرسه كوچكی را در مانتسوری در بالتیمور تأسیس كردم و درمحیط كوچك و صمیمی مدرسه، در حین آموزش یوگا به كودكان این باور را به كارگرفتم. دریافتم بیش از آنچه آنان از من بیاموزند من از آنان یاد می‌گیرم. واقعیت این بود كه من ابزار آگاهی را به آنها می‌دادم و آنان آگاهی‌شان را واضح و خردمندانه بیان می‌كردند. 

اخیراً به گروهی از كودكان ۴ الی ۷ ساله یوگا تعلیم می‌دادم. آنان با اجرای آساناهای گربه، گاو و مار، را با هیجان صدای آن حیوانات را در می‌آوردند. به حال تعادل روی نشیمنگاه نشسته و پاها را در آسانای نیلوفر نگه می‌داشتند: در آسانای ویره بادرا همانند مبارزان جنگی متمركز می‌مانند. تمرینات حركتی یوگا با رها سازی عمیق دنبال می‌شد. 

در این كلاس ویژه، من بچه ها را راهنمایی می كردم كه تجسم كنند بر روی شنهای گرم ساحل دراز كشیده‌اند و در هنگام دم تصور كنند كه امواج دریا به سمت ساحل می‌آیند و با بازدم امواج به دریا برمی‌گردند. نگاهی به بچه های اتاق انداختم به نظر می‌رسید هر كدام از آنان این تصورات را درونی كرده‌اند و عمیقاً رها شده‌اند ـ حتی رهاتر از وقتی كه در خواب عمیق هستند. تجربه درونی یوگا برای آنان موهبتی است كه هرگز از دست نخواهند داد زیرا همواره با آنها خواهد بود.

بعد از رهاسازی دسته جمعی آواز می‌خواندیم: من ساز می‌نواختم و بچه‌ها با شور و شوق می‌خواندند. آواز این بود: "می‌توانی همانند خورشید در هر زمانی بدرخشی، حتی وقتی ابرها همه جای آسمان را پوشانده‌اند". برای مدتی آواز را ادامه دادیم. سپس پرسیدم "به نظرتان معنی این آواز چیست؟"بلافاصله یك دختر پنج ساله جواب داد: "یعنی حتی وقتی اوضاع چندان مساعد نیست، هنوز می‌توانی درخشش خورشید را در قلبت داشته باشی و اوضاع را بهتر كنی". در مقابل این پاسخ من چیزی برای گفتن نداشتم.

چند توصیه عملی برای انجام دادن یوگا با كودكتان

- زمان معینی را در صبح یا شب تعیین كرده، تمرین کنید. با رها سازی عمیق ادامه دهید.

- فضایی معنوی ایجاد كنید. از یك میز كوچك یا جعبه‌ای كه روی آن را با پارچه‌ای پوشانده‌اید استفاده كرده و آن را با تصاویر یا اشیایی كه معانی ویژه‌ای برای فرزندتان دارند تزئین كنید. برای تمركز در هنگام مراقبه شمعی روشن كنید.

- در آغاز تمرین همراه با فرزندتان چهار زانو بنشینید، چند تنفس عمیق برای آرام‌سازی ذهنتان انجام داده و به راهنمای درونتان گوش فرا دهید.

- مدت زمان مناسب برای هر جلسه تمرین با كودكان پیش‌دبستانی‌، ده الی پانزده دقیقه برای شروع مناسب است. استقرار در هر حركت سی ثانیه الی یك دقیقه باشد. به مرور كه به حركات عادت كردند می‌توانید این مدت را افزایش دهید و توان متمركز ماندن آنان را تقویت كنید. كودكان دبستانی به راحتی می‌توانند به مدت بیست دقیقه یوگا انجام داده و چند دقیقه رها سازی عمیق انجام دهند وشاید بتوانند چند دقیقه مراقبه كنند. البته ظرفیت کودکان متفاوت است. به خاطر داشته باشید كه بهتر است با حركات ساده آغاز كرده و به تدریج پیش بروید.

- تفـریح بسیار مهم ‌است. فرزندتان را با تمرینات جالب، تخیلی و جذاب تشویق كنید. با آنان بازی کنید مثلا‌‌، با استفاده از یك زمان‌سنج به او بگویید ببینیم چقدر می‌توانی با تنفس عمیق در این آسانا باقی بمانی. برای انگیزش آنان به جای اتكا به ذهن‌، طنز خود جوشتان را به كار ببرید. 

شاید داشتن مربی برای خود و فرزندتان را ترجیح بدهید. بسیاری از مراكز یوگا كلاسهایی را برای كودكان دایر كرده‌اند. فنون و سبكهای یوگا در مؤ‌سسات مختلف از همدیگر متفاوت است. بنابراین در این خصوص اطلاعات كسب كنید. بالاخره خودتان را برای شگفتیهای خوشایند‌، تفریح و سرور فراوان یوگا آماده كنید. موفق باشید.