چهارشنبه, ۲ خرداد, ۱۴۰۳ / 22 May, 2024
پیوند طبیعت و جشن ایرانی
یکی از ویژگیهای مهمی که جشنهای باستانی ایران را ممتاز میسازد پیوندی است که بین سابقه و شکلگیری این جشنها با مظاهر طبیعت وجود دارد. بیشتر جشنهای ایران باستان از پدیدههای اقلیتی و کیهانی تاثیرپذیر بودهاند. همواره و در طول تاریخ، پیروان برخی ادیان هم کوشش کردهاند تا جشنهای مهم و گسترده را به هر شکل ممکن به اعتقادات خود پیوند زنند، به آن رنگ و بوی متافیزیکی بدهند و جامهای تازه بر تن آن بپوشانند.
خاستگاه جشنها و آئینهای ایرانی با وقایع کیهانی و هستیشناسانه و همچنین با ویژگیهای اقلیمی و زیست بومی پیوندی عمیق و شگرف دارد. اما روش برگزاری این آئینها در فرهنگ ایرانی، بیشتر از دیگران با واقعیتها نزدیکی دارد و رمزینههای موجود در آن به یکپارچگی با دنیای مینوی پیوند نمیخورد.
جشنهایی نظیر نوروز، سده، بمو، آبریزگان و... از رویدادهای طبیعی از یکسو و مختصات جغرافیایی و آب و هوایی از سوی دیگر منتج بودهاند. از مهمترین مسایل دوران ساسانی مسئله آب و کشاورزی و سیاستهای آنها در این زمینه بود.
البته پدیده خشکسالی در ایران پدیده تازهای نیست همانطور که داریوش در کتیبه تخت جمشید مینویسد: «کشور او را از دروغ، خشکسالی و دشمن در امان دار.» هرودوت مورخ یونانی قرن پنجم ق.م نیز اهمیت آب را نزد ایرانیان یادآور شده است. در آئین زرتشتی نیز کشاورزی و مسئله آبیاری بسیار بااهمیت معرفی شده است و مسئله آب در سراسر ایران باستان و بویژه در دوران ساسانیان از مسایل مهم حکومتی بوده است. با این عقبه و سابقه، یکی از شدیدترین قحطیها و خشکسالیهایی که در سراسر ایران باستان دیده شده در دوران «پیروز» روی داد که خود سرآغاز جشن آبریزگان شده است.
در باورهای کهن سامی و میان دورود پیش آریایی و نیز یونان عصر کلاسیک، اساطیر گاهی مظهر خشم و خشونت و آدمربایی و خشکسالی و ترس هستند، اما در فرهنگ ایرانی، پروردگار و ایزدگان، همیشه و همواره مظهر نیکی و خیرخواهی برای مردمان و باشندگان روی زمین هستند و «سرای سپند» که جایگاه مینویان دانسته میشود، سرایی است که در آنجا تنها «نور و سرود» وجود دارد. از اینروست که مرگ در باورهای ایرانی کهن، نه تنها پدیدهای غمناک نیست که گاه موجب سرور و شادمانی هم میشده است. از سوی دیگر در حالی که در فرهنگ یونانی گذر تاریخ شکلی خطی و ممتد دارد، در باورهای ایرانی گذر تاریخ و زمان، شکلی چرخی و تکراری در پیش دارد. از همینرو، نوروز نیز نه تنها آغاز بهار، بلکه آغاز هستی زمینی و نمادی از آغاز آفرینش است.
در نتیجه شرایط سیاسی حاکم بر ایران که همواره سایه ترس و وحشت و ناامنی بر مردم سایه افکنده بود و درگیریها و کشمکشهای سرداران با یکدیگر و هجوم نیروهای بیگانه از شرق و غرب و شمال و جنوب بر خاک ایران، مجال پرداختن به جشنهایی چون آبریزگان و جشنهای دیگر را نداشتهاند.
در این میان جشن نوروز است که به حیات خود ادامه داده و هنوز میتوان پس از هزاران سال صدای باربد و نیکسا و آهنگ نوروز را شنید. در باورهای کهن زمین را نیز مانند زنان، بارور و زائید.
میدانستهاند و همه موجودات بر پهنه او و در پناه و آغوش او پروریده میشدهاند، جنسیت او را نیز «مادینه» فرض میکردهاند و از همین خاستگاه است که عبارتهای زیبا و دلانگیز «مام میهن» و «سرزمین مادری»بهوجود آمده و فراگیر شده است.
از طرفی به همین دلیل بوده که در دوران باستان نسل فرزندان را از جانب ما در میدانستهاند و این ارتباط چندانی با نظام مادر شاهی یا زن سالاری نداشته است.نامگذاری آخرین ماه فصل زمستان به نام «اسفند» یا «سپندار مذ» از همین ویژگی باروری و زایندگی زمین سرچشمه گرفته است، چرا که در همین ماه، نخستین جوانهها از خاک سر بر میزند و زایش دوباره زمین را نوید میدهد.
از همینرو، مردمان ایرانی این ماه و بویژه روز پنجم آن را به نام «سپندار مذ روز» روز گرامیداشت زمین بارور و بانوان میدانستهاند و در این روز، مردان آئینهایی برای همسران خود برگزار میکرده و هدیههایی به آنان میدادهاند. منابع نشان میدهند جشن اسفندگان، مانند بسیاری از دیگر جشنها و آئینهای ایران در انحصار هیچیک از اقوام یا ادیان ایرانی نیست و به تمامی از پدیدههای طبیعت و روابط انسانی برگرفته شده و متعلق به همگی مردمان ایرانی یا هر گرایش قومی یا دینی است. آرزوی سالی خوش برای همه هموطنان داریم.
منابع:
۱- تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده
۲- روزگار ایران، عبدالحسین زرینکوب
۳- روزنامه ایران، ش ۳۵۸۵
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور شهدای خدمت شهید جمهور سقوط بالگرد رئیسی ابراهیم رئیسی سیدابراهیم رئیسی رئیسی شهادت ایران سقوط بالگرد بالگرد
هواشناسی امتحانات نهایی پیام تسلیت تهران کنکور شهرداری تهران هلال احمر سانحه بالگرد رئیسی بارش باران سیل قوه قضاییه پلیس
قیمت دلار خودرو قیمت خودرو قیمت طلا بورس بازار خودرو یارانه دلار یارانه نقدی حقوق بازنشستگان سایپا بازنشستگان
سینمای ایران سینما ژیلا صادقی جشنواره کن سریال داریوش ارجمند آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر رسانه ملی لیلا حاتمی قرآن کریم
کنکور ۱۴۰۳ دانش بنیان
رژیم صهیونیستی اسرائیل روسیه غزه امیرعبداللهیان فلسطین ترکیه جنگ غزه آمریکا چین ولادیمیر پوتین عربستان
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید لیگ برتر باشگاه پرسپولیس لیگ برتر ایران فدراسیون فوتبال والیبال لیگ برتر انگلیس باشگاه استقلال منچسترسیتی
هوش مصنوعی اپل مایکروسافت گوگل سامسونگ ناسا تبلیغات موبایل آیفون
سلامت مغز کاهش وزن سلامت روان سرطان آلزایمر طول عمر افسردگی مغز انسان فشار خون