چگونه ترس فرزندمان را بریزیم

بهترین برخورد با کودکانی که از دکتر, آمپول و آزمایشگاه می ترسند

گاهی لازم است کودکان برای دریافت اقدام‌های پزشکی مناسب در بیمارستان بستری شوند یا سرپایی با برخی آزمون‌های تشخیصی تحت‌بررسی قرار بگیرند...

در این شرایط احساس‌ها و واکنش‌هایی مانند نگرانی و ترس از آنچه برایتان ناشناخته است، طبیعی است اما نباید از روی ناآگاهی، با خشم و عصبانیت با همسرتان که مانند شما نگران فرزندش است رفتار کنید. شما می‌توانید با به دست آوردن آگاهی از آنچه قرار است اتفاق بیفتد، بر خودتان مسلط شوید و به کودکتان هم دلگرمی دهید تا مطمئن شود قصد صدمه‌زدن یا تنبیه او را ندارید. بسیاری از والدین از انجام آزمایش‌ خون یا بردن کودک به مراکز تشخیصی و درمانی به عنوان حربه‌ای برای ترساندن کودک استفاده می‌کنند تا به‌رغم خودشان کنترل او را در دست بگیرند. این درست نیست که به کودک بگویید چون بچه خوبی نبوده یا کار اشتباهی انجام داده، می‌خواهید او را به آزمایشگاه یا رادیولوژی ببرید. کودک باید بداند قرار است به دلیل مشکلی که دارد و برای بررسی علایم بیماری‌اش این کار انجام شود. او باید بداند دوستش دارید و برای کمک به یافتن علت مشکل او حاضرید وقت و هزینه‌ صرف کنید تا سلامت و شادابی‌اش را برگردانید. لازم است بیش از قبل او را در آغوش بگیرید و ببوسید. کودک را به خاطر همکاری‌اش در قسمت‌‌های مختلف بررسی‌های تشخیصی تشویق کنید و به او جایزه بدهید. او باید بداند این اولین و آخرین باری نیست که برای تشخیص بیماری‌اش راهی این بخش‌ها می‌شود و در آنجا قرار نیست اتفاق بدی برایش بیفتد.

● کودک و سونوگرافی

▪ رایج‌ترین سونوگرافی‌ای که امکان دارد برای کودک درخواست شود، سونوگرافی معده موسوم به GER است که برای تشخیص ریفلاکس معده به مری انجام می‌شود. با تشخیص بیماری، عوارض آن شامل استفراغ، بی‌قراری‌‌های شبانه و خس‌خس سینه‌ درمان می‌شود. قبل از انجام سونوگرافی، لازم است کودک ۲ ساعت ناشتا باشد و در لحظه سونوگرافی به او مایعات و اگر شیرخوار است، به او شیر ‌دهید تا پزشک متخصص با پراب سونوگرافی را انجام دهد. آرامش داشته باشید و اگر سن کودک، اقتضا می‌کند، برایش توضیح دهید کار سختی پیش رو ندارد و پزشک فقط می‌خواهد متوجه مشکلش شود تا بتواند آن را درمان کند.

▪ برای انجام سونوگرافی کلیه و مجاری ادرار، اگر کودکتان کنترل ادرار دارد، بهتر است مثانه‌اش پر باشد تا اندازه‌گیری کلیه و مثانه با سونوگرافی راحت‌تر شود. البته پر بودن مثانه برای کودکان خیلی اهمیت ندارد و نباید خود یا کودکتان را اذیت کنید. این سونوگرافی برای بچه‌های کوچک‌ و حتی نوزادان انجام می‌شود و خیلی وقت‌ها کودک به محض اینکه ژل سونوگرافی روی بدنش می‌ریزد، احساس خنکی می‌کند و ادرارش سرازیر می‌شود. پزشکان معتقدند انجام سونوگرافی با مثانه پر در کوچولوها کاملا شانسی است.

▪ گاهی برای دخترکوچولوها هم سونوگرافی رحم و تخمدان درخواست می‌شود که آن هم بهتر است با مثانه پر باشد، البته به شرط اینکه کودک بتواند این کار را انجام دهد.

● کودک و رادیولوژی

▪ وقتی نام رادیولوژی و اشعه ایکس که برای گرفتن عکس تشخیصی لازم است، می‌آید، بسیاری از والدین نگران و دچار اضطراب می‌شوند، غافل از اینکه اطراف همه ما اشعه‌های زیادی وجود دارد و همواره در معرض آنها هستیم. همین تلفن‌همراهی که دست کودکتان می‌دهید یا مایکروفر خانه‌تان، اشعه دارند و بدون اینکه سودی به کودک برسانند، سلامت او را تهدید می‌کنند.

▪ میزان اشعه‌ای که برای تهیه عکس از قفسه‌سینه یا شکم به بدن کودک تابانده می‌شود، در حد مجاز و در کمترین حد است و سود این کار برای کودک بیشتر از پیامدهای نامطلوب احتمالی است. پرتوکاری که عکس را می‌گیرد، می‌داند بی?توجهی به میزان اشعه و تکرار عکس‌هایی که می‌تواند با صرف دقت بیشتر از آن جلوگیری کند، چقدر می‌تواند مضر باشد. کارشناس رادیولوژی به دلیل شغل خود مدام در معرض اشعه است و در تعیین دوز مناسب اشعه تخصص دارد پس بهتر است به او اعتماد کنید.

▪ در بخش رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن، پشت در اتاق عکسبرداری که معمولا روی در آن هشدار «خطر پرتوگیری» نصب شده، ننشینید زیرا با اینکه آن در سرب‌کوبی شده و جلوی تابش اشعه را می‌گیرد، گاهی لای در اتاق باز می‌ماند یا ممکن است در فرسوده و خراب باشد و کودکی کنجکاو که والدینش از او غفلت کرده‌اند، ناخواسته در معرض پرتو قرار ‌گیرد. پس تا نوبتتان نشده، پشت در اتاق نروید.

▪ در آزمون‌های رادیولوژی تشخیصی که از اشعه ایکس استفاده می‌شود، میزان تشعشع براساس نوع آزمون متفاوت است. میزان اشعه‌ برای عکس گرفتن از دست‌وپای کودک به منظور تشخیص شکستگی (رادیوگرافی ساده) با اشعه‌ یک رادیوگرافی تخصصی مانند باریم‌انما، متفاوت است.

▪ فهرست بلندبالایی از رادیوگرافی‌های ساده و تخصصی که برای کودکان درخواست می‌شود، وجود دارند اما نکته مهم این است که بدانید کودک شما از تشخیص مشکلش با عکس رادیوگرافی، چقدر سود خواهدبرد.

▪ گاهی کودک در اثر یک سرماخوردگی ساده دچار عفونت ریه می‌شود و پزشک برایش عکس قفسه‌سینه درخواست می‌کند یا ممکن است برای بررسی پیچ‌خوردگی روده‌ها یا انسداد آن عکس ساده از شکم درخواست ‌شود. در هر صورت هنگام عکسبرداری از کودکتان بخواهید همکاری کند و بی‌حرکت بماند چون قرار است اشعه از اندام موردنظر بگذرد و عکس آن را روی فیلم رادیولوژی یا صفحه رایانه بیندازد. اگر کودک حرکت کند، امکان تکرار عکس و گرفتن اشعه دوباره وجود دارد. بیشتر بچه‌ها وقتی با ملایمت و لحن خوب از آنها درخواست شود، همکاری می‌کنند.

● کودک و آزمایش‌های تخصصی

این آزمون‌های تخصصی فراوانند و دانستن اینکه قرار است در رایج‌ترین این رادیوگرافی‌های تخصصی یا به قول عام، عکس‌های رنگی، چه کاری انجام شود، می‌تواند کمی خیالتان را راحت کند و آرامش شما مساوی است با انجام بهتر آزمون و تشخیص بهتر. برخی از این آزمون‌ها عبارتند از:

▪ باریوم سوالو: به معنای عکس رنگی از مری است (مری ابتدای لوله گوارش است که دهان را به معده مرتبط می‌کند). برای انجام این کار بیمار باید ۳ ساعت ناشتا باشد. در این رادیوگرافی سولفات باریوم را برای نشان دادن مری با شیشه یا سرنگ به کودک می‌خورانند. وجود دو نفر همراه برای نگه‌داشتن کودک و همکاری با تکنولوژیست در همه آزمون‌های کودکان لازم است. از آنجا که تمام رادیوگرافی‌ها با تابش اشعه X انجام می‌شوند، برای جلوگیری از تکرار رادیوگرافی و در معرض اشعه قرارگرفتن کودک، باید به دستورات و توصیه‌های تکنولوژیست که از قبل و هنگام انجام رادیوگرافی ارائه می‌شود، دقت کرد. در انجام رادیوگرافی اطفال، همکاری بیمار (نوزاد یا کودک) و هر دو همراه او لازم و ضروری است. اگر به بارداری مشکوکید، به عنوان همراه کودک به بخش رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن (خطر اشعه ایکس) و پزشکی هسته‌ای (خطر اشعه گاما) وارد نشوید.

▪ UGI: عکس رنگی از مری، معده و ابتدای روده باریک که برای انجام آن باید ۳ تا ۴ ساعت ناشتا باشد.

▪ ترانزیت: رادیوگرافی از روده باریک است و برای گرفتن نتیجه بهتر کودک حداقل باید ۴ ساعت ناشتا باشد. برای این تصویربرداری، گاهی به بررسی بیشتر یا تهیه کلیشه‌های تاخیری نیاز است و لازم است کل مسیر روده که در اثر عبور باریوم نمایان می‌شود، بررسی شود.

▪ باریوم انما: رادیوگرافی از روده بزرگ است که براساس علایم بالینی کودک انواع متفاوتی دارد و آمادگی‌های لازم برای انجام آن متفاوت است. در باریوم انما، سولفات‌باریوم را از مقعد کودک وارد روده‌اش می‌کنند و از مراحل کار عکس می‌گیرند تا محل انسداد یا پیچ‌خوردگی روده مشخص شود. حسن این آزمون تشخیصی، این است که می‌تواند در موارد خفیف انسداد را هم برطرف و مسیر بسته با فشار باریوم باز شود. برای بررسی ضایعات مخاطی روده همچون کولیت، پولیپ، اولسر یا زخم، رکتوراژی یا خونریزی معمولا دوبل کنتراست (علاوه بر باریوم از یک کنتراست‌دهنده دیگر هم استفاده می‌شود) انجام می‌شود و برای این بررسی آمادگی کامل ضروری است؛ به این معنا که باید از شب قبل به کودک روغن کرچک داد یا از شیاف بیزاکودیل طبق دستور بخش رادیولوژی استفاده کرد و صبح روز انجام رادیوگرافی، کودک باید ناشتا به بیمارستان برده شود و صبحانه نخورده باشد.

بررسی رادیولوژیکی سیستم ادراری، معمولا پس از انجام سونوگرافی از سیستم ادراری به‌وسیله اورولوژیست یا نفرولوژیست توصیه می‌شود. برای انجام این نوع رادیوگرافی‌ها هماهنگی قبلی با بخش رادیولوژی الزامی است. شایع‌ترین بررسی‌های دستگاه ادراری اینها هستند:

IVP: برای بررسی عملکرد سیستم ادراری فوقانی مانند کلیه‌ها، حالب و مثانه توصیه و انجام می‌شود. برای انجام این رادیوگرافی، تزریق دارو الزامی است. اگر کودک کمتر از یک سال داشته باشد، هیچ‌گونه آمادگی‌ای برای انجام این روش لازم نیست و در موارد اورژانس نیز آمادگی قبلی ضرورت ندارد ولی در سایر موارد، بیمار باید با آمادگی قبلی شامل خوردن روغن کرچک یا استعمال شیاف بیزاکودیل برای پاک‌شدن روده‌ها و واضح‌ترشدن تصاویر مراجعه کند. بیمار باید صبح روز مراجعه به بخش رادیولوژی ناشتا باشد و صبحانه نخورد. در صورتی که نیاز باشد تصاویر تاخیری هم برای بررسی کامل عملکرد کلیه گرفته شود، این آزمون زمان‌بر خواهد بود. اگر کودک حساسیت غذایی یا دارویی دارد یا به بیماری‌های متابولیک یا سیستمیک مبتلاست، حتما باید تکنولوژیست مربوطه را قبل از تزریق داروی مخصوص ایجاد کنتراست آگاه کرد.

VCUG: برای بررسی سیستم ادراری تحتانی (یعنی پیشابراه و مثانه) و بررسی ریفلاکس انجام می‌شود. این رادیوگرافی با سونداژ و تزریق دارو همراه است. برای انجام آن به آمادگی قبلی و ممنوعیت غذایی نیاز نیست. دو همراه برای انجام رادیوگرافی الزامی است. برای این رادیوگرافی توجه به آموزش‌ها و توصیه‌های تکنولوژیست بسیار سودمند است و از تکرار پرتودهی جلوگیری می‌کند.