نوروز به منزله سرمایه‌ی اجتماعی

اعیاد ملی و دینی همچون نوروز، مهرگان، چهارشنبه سوری، یلدا، سیزده بدر، فطر، غدیر، قربان، بعثت و سوگواری‌ها (محرم، صفر، رمضان، شهادت و رحلت ائمه معصومین) نمودهایی از سرمایه‌های …

اعیاد ملی و دینی همچون نوروز، مهرگان، چهارشنبه سوری، یلدا، سیزده بدر، فطر، غدیر، قربان، بعثت و سوگواری‌ها (محرم، صفر، رمضان، شهادت و رحلت ائمه معصومین) نمودهایی از سرمایه‌های اجتماعی هستند که می‌توانند در حفظ هویت، اعتماد، احساس تعلق و همبستگی اجتماعی کارکرد داشته باشند. به همین جهت شایسته است کارگزاران اجتماعی – سیاسی فارغ از ترجیح تعلقات ملی و دینی از همه سرمایه اجتماعی استفاده کنند و نوروز یکی از این سرمایه‌های اجتماعی است.

"سرمایه اجتماعی" یکی از تئوری‌های جدید قرون اخیر به شمار می‌آید. تاکنون سرمایه‌های انسانی بهترین سرمایه‌ی جامعه محسوب می‌شده است. اگرچه اهمیت سرمایه انسانی قابل انکار نیست ولی انسجام و یکپارچگی آن حایز اهمیت بیشتری است که تنها در سایه همکاری، تعاون و اعتماد متقابل شکل گرفته و سرمایه انسانی تبدیل به سرمایه اجتماعی می‌شود.

امروز سرمایه اجتماعی نقش بسیار مهمتری نسبت به سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان‌ها و جوامع ایفا می‌کند، بطوری که شبکه های روابط جمعی و گروهی انسجام بخش میان انسان‌ها، سازمان‌ها با انسان‌ها و سازمان‌ها با سازمان‌هاست.

یکی از دلایل اهمیت نوروز، شاید به این خاطر است که اولین روز بهار آغاز می شود و در آن هنگام سکه نو می‌زدند، آتشکده ها و مجموع بناها تمیز و پاکیزه و تمیز می شد و نزدیکان گرد هم آمده و به جشن و سرور می‌پرداختند و به همین جهت جشن نوروز بصورت فرادینی و فراملی (به طوریکه حتی سازمان ملل نوروز را به عنوان روزجشن زمین اعلام کرده است) توانسته، فارغ از قید و بندهای کشوری، امروزه حتی در هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان و سایر کشورهایی که به صورتی وابسته به حوزه فرهنگی ایرانی بوده اند برگزار شده و در حال حاضر به عنوان جشن اصلی بسیاری از مردم آسیای غربی محسوب می‌شود، حتی اگر این کشورها از لحاظ تاریخی تحت سلطه سیاسی ایران هم قرار نگرفته باشند.

در زمان خلفای عصر اسلامی، نوروز در دربار، کمرنگ و پررنگ برگزار می شده است. گاه قسمتی از آن منع می شده، اما بلافاصله در پی اعتراض مردمی، دوباره آزاد می شده است تا بالاخره در دوران صفویه که مذهب تشیع رسمی گردید، با توجه به مذهبی شدن نوروز، نوروز جشن ملی – مذهبی نام گرفته و دوباره برگزار شد.

نوروز با تمام تعصباتی که بعضاً در دوران مختلف وجود داشته با همان رسم و سنت‌های خود دوام یافته و از نسلی به نسل دیگر رسیده تا امروز ما نگاهدار آن باشیم. چراکه نوروز به عنوان یک سرمایه اجتماعی می تواند در جهت گسترش مودت، دوستی، تعاون، اعتماد، همبستگی ملی و قانون گرایی نقش تأثیرگذاری داشته باشد.

با توجه به این که نوروز و دیگر اعیاد و سوگواری‌های ملی و دینی می توانند نقش گسترده ای در ایجاد وحدت، اعتماد، همبستگی اجتماعی و احساس تعلق به هویت افراد داشته باشد، شایسته است کارگزاران اجتماعی- سیاسی به همه سرمایه‌های اجتماعی فارغ از ترجیح یکی از تعلقات ملی و دینی توجه نمایند و به همان میزان که اعیاد و سوگواری‌های دینی را مورد عنایت قرار می‌دهند به همان نسبت جشن‌های ملی، میراث فرهنگی و مفاخر اجتماعی را مورد تأکید قرار دهند.