POSها را دست کم نگیرید!

امروزه روش‌های بانکداری الکترونیک بسیار توسعه و گسترش یافته است و روزی نیست که خبر جدیدی در خصوص راه‌اندازی یک سرویس تازه بانکداری الکترونیک به گوش نرسد. یکی از مدل‌های بانکداری …

امروزه روش‌های بانکداری الکترونیک بسیار توسعه و گسترش یافته است و روزی نیست که خبر جدیدی در خصوص راه‌اندازی یک سرویس تازه بانکداری الکترونیک به گوش نرسد. یکی از مدل‌های بانکداری الکترونیکی توسعه بانکداری بر اساس پایانه‌های فروش یا POSهاست که شامل توسعه شبکه پرداخت الکترونیکی در فروشگاه‌هایی است که با یک یا چند بانک برای نصب POS به توافق رسیده‌اند.

از پنج سال پیش و با توسعه جدی توزیع کارت‌های مبلغ‌دار، اعتباری و هدیه از سوی بانک‌ها و شرکت‌های وابسته، افزایش مشکلات بانک مرکزی ناشی از هزینه‌های تولید اسکناس، عدم کارایی مطلوب دستگاه‌های خودپرداز و نقش منفی آن‌ها در حل مشکل حمل و نقل پول نقد در جامعه و مشکلات فراوان موجود بر راه توسعه پول الکترونیکی در کشور شرایط به گونه‌ای رقم خورده است که توسعه شبکه پایانه‌های فروش به عنوان یکی از استراتژی اساسی در شبکه بانکی کشور مورد نظر قرار گیرد. از این‌رو رقابت زیادی از سوی بانک‌های مختلف به ویژه بانک‌های خصوصی برای افزایش تعداد این پایانه‌های در فروشگاه‌های کشور شکل گرفت.

با توسعه شبکه پایانه‌های فروش از یک‌سو شاهد حذف تدریجی اسکناس و کاهش تبعات منفی تولید و نشر اسکناس بر پیکره اقتصادی کشور خواهیم بود و از سوی دیگر با افزایش اعتماد و اعتقاد عمومی به کارایی کارت‌ها و POSها، شرایط برای کاهش نقدینگی در جامعه بهتر می‌شود. همچنین بسیاری از سرمایه‌های خرد سرگردان و راکد به سیستم اقتصادی کشور باز می‌گردد و رونق اقتصادی کشور تضمین خواهد شد.

در حال حاضر شرکت‌های تجارت الکترونیک پارسیان، ایز ایران، کامپیوتر سیستم ایران، خدمات انفورماتیک، فناوری اطلاعات پاسارگاد، سامان و... به طور جدی به راه‌اندازی و توسعه سیستمی یا ابزاری پایانه‌های فروش در ایران توجه نشان داده‌اند. امروزه صدها هزار POS در جامعه وجود دارد که به دلایل مختلف فنی و تعاملی مشکلاتی در شبکه این پایانه‌ها موجود است که در این مجال قصد بررسی این مشکلات را نداریم، اما آمار پایین استفاده از این سیستم نشان می‌دهد که POSها هنوز برای مردم قابل اطمینان نیستند. برای این مشکل می‌توان دلایل گوناگونی را برشمرد، اما به نظر می‌رسد در مجموع می‌توان در دو بعد کمی و کیفی به ریشه‌یابی این مشکل پرداخت. برای همه‌گیر شدن کاربری پایانه‌های فروش و ایجاد عدم رغبت به حمل پول نقد باید شرایطی را فراهم کرد که مردم از دسترسی آسان به پایانه فروش فعال در هر فروشگاه مطمئن باشند. بنابراین در شرایطی که همه شبکه فروشگاهی کشور و حتی دورافتاده‌ترین مغازه در یک روستای کوچک متصل به پایانه‌های فروش باشد ناخودآگاه پول نقد از معاملات روزمره حذف خواهد شد.

کشور برای رسیدن به نقطه مطلوب در این زمینه به بیش از ۱۰ میلیون POS نیاز است تا یک جهش مناسب در توسعه عملی پرداخت الکترونیکی و حذف پول نقد را از جریان تراکنش‌های اقتصادی روزمره مردم شاهد باشیم. بنابراین بازار POS به طور بالقوه بازاری بسیار پررونق و مناسب است و قطعا با کمی تبلیغ و سرمایه‌گذاری، شرایط روزبه‌روز نیز بهتر و باعث جذب صاحبان فروشگاه‌ها و مردم به استفاده از این سیستم‌ها می‌شود. دستیابی به این هدف نه تنها هزینه نخواهد بود بلکه در عرض مدت کوتاهی سرمایه‌های نهاده شده را باز خواهد گرداند و فرصت مناسبی برای پر کردن خلاء ناشی از نبود پول الکترونیکی در کشور خواهد بود.

از سوی دیگر باید توجه داشت که اختلالات و مشکلات گاه و بی‌گاه دستگاه‌های POS نیز باعث روی گردانی مردم از آن‌ها خواهد شد. انتشار اخباری در خصوص عدم انتقال موفق پول از یک کارت بانکی به کارت بانکی دیگر از طریق POS و کسر پول از کارت فرد فرستنده موجب عدم اطمینان عمومی به این شیوه‌های مدرن و نوین خواهد شد.

باید توجه داشت مردم در شرایطی به POSها اتکا می‌کنند که آن‌ها را مفید و بی‌دردسر تلقی کنند و این سیستم‌ها را فقط برای پیچیده‌تر کردن بوروکراسی پرداخت پول ندانند.

رسیدن به چنین نگرشی میسر نخواهد بود مگر با توجه جدی به مقوله کیفیت و ارزش‌های کیفی در فرآیندهای مدیریتی و اجرایی بانکداری که می‌تواند نظام خدمات‌رسانی بانک‌ها را برای تبدیل شدن به بانک برتر در نزد مردم دگرگون کند. متاسفانه هنوز هم بحث توسعه کیفی خدمات بانکی در ایران با مشکلات زیادی به خصوص در حوزه فرهنگی آن مواجه است و به نظر می‌رسد بانک‌هایی که بتوانند تلاش‌های بیشتری در این زمینه از خود نشان دهند در آینده جزو بانک‌های موفق خواهند بود.