بهترین برخورد با بچه های دروغگو

دروغگویی فرزندتان را در ۷ مرحله درمان کنید

بیشتر ما گاهی دروغ می‌گوییم و با تغییر شکل دادن واقعیت سعی داریم دروغ خود را توجیه کنیم اما به محض اینکه فرزندمان دروغ کوچکی بگوید، عصبانی و برآشفته می‌شویم. این در حالی است که بچه‌ها باید دوره‌های مختلف رشد را طی کنند تا کم‌کم تفاوت میان واقعیت و رویا را متوجه شوند...

براساس نظر پیاژه، بچه‌ها تا ۴ سالگی رفتاری را که به خشنودی والدینشان بینجامد، نشان می‌دهند. به این معنا که «هر چیز مامان و بابا رو خوشحال کنه، خوبه و هرچه آنها را عصبانی کنه، بده» و با این تفکر ذهنی و رشدی، امکان دارد کودک ۳ ساله شما در حالی که دور دهانش آغشته به مرباست، به چشمانتان زل بزند و بگوید نمی‌داند این شیشه مربا چرا شکسته و اصلا از وجود مربا در کابینت بی‌خبر بوده است! او می‌داند بی‌تردید شکستن ظرف مادر را عصبانی می‌کند و رفتار درست از نظر او، نگفتن علت واقعی این اتفاق است. بچه‌ها برای درک تفاوت بین حقیقت و دروغ به زمان نیاز دارند بنابراین باید در درک بهتر حقیقت و دروغ یاری‌شان کنید.

بررسی‌ها نشان داده فقط ۱۸ درصد از کودکان ۶ ساله می‌توانند تفاوت داستان‌های واقعی و تخیلی را درک کنند و بقیه بچه‌ها تا ۹ سالگی قدرت درک تخیلی بودن داستان‌هایی مانند دیو و پری را ندارند. بچه‌ها در ۷ سالگی از دروغ گفتن حس بدی پیدا می‌کنند و از مجازات می‌ترسند و در ۱۲ سالگی که طبق نظریه دکتر پیاژه به بلوغ می‌رسند، می‌فهمند اگر نتوانند با گفتن حقیقت اعتماد مردم را جلب کنند، شکست خواهندخورد.

همه اینها را گفتیم تا به این نکته برسیم که دروغگویی در سنین مختلف تعابیر متفاوتی دارد و برای کودک قبل از سنین مدرسه، به کار بردن لفظ «دروغگو» جایز نیست. با این مقدمه، می‌رسیم به یک راهکار عملی ۷ مرحله‌ای که شما را یاری می‌کند بچه‌هایی راستگو بار بیاورید:

● مرحله اول: مفهوم حقیقت را آموزش دهید

از همان کودکی (۲ تا ۵سالگی) هنگام بازی‌کردن با کودک،‌تماشای تلویزیون یا هنگام کتاب‌خواندن تفاوت میان حقیقی و غیرحقیقی بودن را به کودک بیاموزید. این فرصت‌ها می‌توانند مقدمه‌ای برای شروع بحث‌هایی در درک مفهوم حقیقت باشند. آیا اگر یک سگ زیر غلتک آسفالت برود، مثل کاغذ پهن می‌شود و بعد به حالت اول برمی‌گردد و می‌دود؟ یا اینکه بابا گفت چه بچه شیرینی! می‌خورمت... شوخی بود و نمی‌خواهد تو را بخورد.

● مرحله دوم: معلم خوبی باشید

بچه‌ها از همان کودکی مانند دوربین فیلمبرداری هر چه از شما می‌بینند و می‌شنوند، ضبط و تقلید می‌کنند پس الگوی راستگویی باشید. وقتی برای ندادن پول بلیت سن کودک را به متصدی کمتر می‌گویید، او موضوع را می‌فهمد و شاید با تعجب بگوید: «من که ۳ سالم نیست، بابا! ۴سالمه!» پس با گفتن دروغ‌های کوچک و بزرگ از همان کودکی دروغگویی را به او نیاموزید. دروغ گفتن پشت چراغ قرمز،‌ پای تلفن و... از چشمان او دور نخواهدماند.

● مرحله سوم: لاف زدن و پز دادن را دروغ گفتن ندانید

به فرزندتان کمک کنید تفاوت رویا و واقعیت را دریابد و بدون اینکه او را دروغگو بخوانید، سعی کنید روی لاف‌زدن او اسم بگذارید. مثلا وقتی فرزندتان در مورد ماشین‌ کنترلی پرنده‌اش با دوستانش حرف می‌زند و آن را توصیف می‌کند، می‌توانید به او پیشنهاد دهید که به دوستانش بگوید شوخی کرده و واقعیت را توضیح دهد. یادتان باشد همه بچه‌ها گاهی «چاخان» می‌‌کنند ولی نگذارید لاف زدن آنها با این توجهات زیاد و رفتارهای غلط به یک مشکل تبدیل شود.

● مرحله چهارم: باعث دروغگویی نشوید

گاهی والدین پس از مشاهده اعمال ناشایست کودک، برخورد تندی دارند و طوری از او توضیح می‌خواهند که مجبور به دروغگویی می‌شود اما هیچ وقت سوال نکنید؛ به جای اینکه بپرسید تو شیشه مربا را شکستی و به دلیل فریادی که می‌زنید، ترس ایجاد کنید، بگویید: «واقعا عصبانی شدم چون رفتی روی کمد و شیشه مربا رو شکستی!»

● مرحله پنجم: جریمه دروغگویی با جریمه کار نادرست متفاوت است

به کودک توضیح دهید اگر راست بگوید، کمتر عصبانی می‌شوید چون دروغگویی جریمه‌اش را ۲ برابر می‌کند و واقعا به حرفتان پایبند باشید. اگر نوجوان شما به جای رفتن به منزل دوستش، از جای دیگری سردر آورده و می‌خواهید او را تا ۲ روز از بیرون رفتن از خانه محروم کنید،‌ توضیح دهید اول به دلیل رفتارت ۲ روز محرومی و بعد به دلیل دروغگویی ۲ روز دیگر هم جریمه می‌شوی. با این کار خواهد فهمید با راستگویی، جریمه‌اش نصف زمانی می‌شود که دروغ بگوید. از اجرای مجازات دروغگویی کوتاه نیایید.

● مرحله ششم: راستگویی‌اش را تحسین و تقویت کنید

متناسب با سن کودک، صداقت او را تحسین کنید. فرض کنید کودک ۴-۳ ساله شما شیشه مربا را شکسته، مکث کوتاهی می‌کند و به جای اینکه بگوید «من نکردم» می‌گوید: «ببخشید». در این صورت فورا بگویید از راستگویی‌ات خوشحالم و بعد از تحسین رفتار او، جریمه شکستن شیشه مربا را تعیین کنید. اگر فرزند شما به خانه می‌آید و در مورد اینکه کجا بوده راست می‌گوید، به او اطمینان دهید به‌عنوان پاداش این راستگویی، از این پس اجازه می‌دهید همراه دوستانش بیشتر بیرون برود. به آرامش بدهید تا از ترس مجبور به دروغگویی نشود. اگر قبل از اینکه بفهمید، در مورد کاری که کرده به شما گفت، او را کمتر از حالت معمول تنبیه کنید. در مورد این ارفاق مراقب باشید تا بچه‌ها برای فریبتان از این روش استفاده نکنند، به‌خصوص در صورتی که سابقه دروغگویی دارند.

● مرحله هفتم: کمک گرفتن از متخصص و مشاور

بچه‌های بزرگ‌تر از ۱۰ سالی که مدام دروغ می‌گویند باید از نظر مشکلات عاطفی و روانی بررسی شوند. برخی از ‌آنها می‌دانند دارند رویابافی می‌کنند اما اصلا از این موضوع ناراحت نیستند. این گروه هم به پیگیری نیاز دارند.

منبع: parent

ترجمه: مریم معروف