او کاری بیش از حد انتظار کرد...

شخصیت مرحوم آقای جمی بیشتر در دوران جنگ و زمانی که آبادان به آن شکل در معرض خطر قرار گرفت، جلوه کرد. قبلا‌ همه علمای منطقه، فعال بودند و ما تفاوت زیادی را بین آنها نمی‌دیدیم. البته …

شخصیت مرحوم آقای جمی بیشتر در دوران جنگ و زمانی که آبادان به آن شکل در معرض خطر قرار گرفت، جلوه کرد. قبلا‌ همه علمای منطقه، فعال بودند و ما تفاوت زیادی را بین آنها نمی‌دیدیم. البته آقای قائمی از لحاظ مدیریت، بزرگ‌تر آنجا بودند. سایر آقایان را هم نمی‌توانم رتبه‌گذاری کنم که به فعالیت‌های کدام‌یک می‌توان بیشتر بها داد. ما از مجموعه‌شان راضی بودیم و اینها هر وقت به قم می‌آمدند، از سوی نیروهای موثر حوزه مورد تکریم قرار می‌گرفتند. ‌ اولین باری که شخصیت آقای جمی برجسته شد، در همان مقطع بود. اعتصاب شرکت نفت در سراسر خوزستان و به ویژه پالا‌یشگاه عظیم آبادان که بخش اعظم سوخت کشور از آنجا تامین می‌شد، در پیروزی انقلا‌ب تاثیر بارزی گذاشت.

من هر وقت که درباره عوامل موثر و تسریع‌کننده پیروزی انقلا‌ب فکر می‌کنم، نمره بالا‌یی به آبادان و کارکنان شرکت نفت می‌دهم، چون رژیم بقیه چیزها را به یک نحوی تحمل می‌کرد، ولی مشکل صادارت نفت و سوخت که پیش آمد، تحمل رژیم تمام شد و لذا به روحانیت و به امام متوسل شد. در حالی که ما با آنها در حال مبارزه بودیم و شعار سقوط آنها را می‌دادیم اما سران رژیم به قدری مستاصل شدند که به امام و روحانیت متوسل شدند و همین، نشانه اهمیت نفت و نقش آبادان است و این نقش را هم تا به آخر حفظ کردند. من که همراه گروه اعزامی از سوی امام به آبادان رفتم، باز همان ارتباط‌های سابق را با علما داشتم اما آقای جمی را در آن مقطع خیلی جدی‌تر و فعال‌تر یافتم. قبلا‌ ضرورتی برای شاخص شدن ایشان پیش نیامده بود ولی این مرحله، مقطع خطرناکی بود و رژیم پیوسته از سوی مردم و مبارزان در معرض تهدید بود و افراد شاخص، قطعا نشان می‌شدند که بعدا از آنها انتقام گرفته شود. من در آنجا از بروز شخصیت آقای جمی به‌عنوان یک مجاهد مبارز، بیشتر مطلع شدم. قبل از رفتن ما به آبادان، آقای حبیبی به آنجا رفته و با ادبیات جبهه ملی و لیبرالی با آنها صحبت کرده بود و کارگر‌ها ترسیده بودند که این هیات می‌خواهد برود و اعتصاب را بشکند. کار دشوار شده بود و ما با یک پیشداوری غلط مواجه بودیم و بسیار مهم بود که چه کسی زمینه شکستن این تفکر را در کارگران ایجاد کند.

یکی از مراحلی که آقای جمی در آن نقش بارزی داشتند، این بود که با نفوذی که در کارگران داشتند، زمینه یک گردهمایی بسیار باشکوه و خوب را در پالا‌یشگاه فراهم آوردند. ما در آن مقطع، کمتر می‌توانستیم در جاهای گوناگون، به‌خصوص پالا‌یشگاه، چنین گردهمایی‌هایی داشته باشیم. تظاهرات بود و همه‌جا در خطر بود. البته در آنجا از طرف رژیم تهدید نمی‌شدیم، چون با برنامه رفته بودیم و آنها به ما نیاز داشتند، ولی جلسه بسیار باشکوهی بود و با صحبتی هم که من کردم، همه نگرانی‌های نیروهای مبارز رفع شد و متوجه شدند که برنامه به آن شکلی که دیگران القا کرده بودند، نیست و ما در مسیر مبارزه، جدی هستیم. ‌

باید در تاریخ نقش مهمی برای ایشان ثبت شود و البته برای ثبت این نقش باید وارد جزئیات شویم و موردی بررسی کنیم که ایشان در کدام مرحله چه گفته‌اند و چگونه عمل کرده‌اند و این دیگر کار خود شماست که به شکلی میدانی وارد عمل شوید، ولی آنچه که ما شاهد بودیم این بود که ما در سراسر کشور برای ادامه مبارزات و حفظ انقلا‌ب، به روحانیت و نیروهای متدینی که در اطراف آنها بودند، اتکا داشتیم، چون پایگاه مبارزه هم همان‌ها بودند. جبهه ملی‌ها و چپی‌ها و التقاطی‌ها و توده‌ای‌ها هم بودند، ولی آنها خیلی رونق نداشتند. نیروی اصلی مبارزه، مردم بودند و محور آن هم روحانیت بود.

اکبر ‌هاشمی‌رفسنجانی