ولی شیراز ما از اصفهان به

شهرهای معروف ادبی جهان

همین اول مطلب گفته باشیم، به نظر ما بهترین و مشهورترین شهر ادبی جهان شیراز خودمان است و هرچند که نام شیراز در فهرست جهانی شهرهای ادبی نیامده باشد! با این اطلاع به سراغ شهرهای معروف ادبی جهان می‌رویم. پیشتر به اطلاعتان رسانده باشم که شهرهای ادبی معروف، چندتایی از این‌هایی که ما درباره‌شان نوشته‌ایم بیشتر هستند اما ما آن‌هایی را که بیشتر برای کتابخوان‌های خودمان مأنوس بودند را انتخاب کرده‌ایم، فردا نیایید بگویید پس کو شهر ما!

● دوران مشقت

بیشتر ما کوچه پس کوچه‌های کثیف و مه گرفته لندن، گداها و ولگردهای عجیب و غریبش و خانه‌های ویلایی رویایی حومه شهر را مانند محله دوران کودکی‌مان به‌خاطر داریم. لندن برای ما یعنی شهر غم گرفته چارلز دیکنز، که در کوچه پس کوچه‌های کثیف و محنت بارش به دنبال تحقق آرزوهای بزرگش بود. آرزوهایی که به واسطه آن ما با شهر لندن و قهرمانان بخت برگشته دیکنز آشنا شدیم. سایر خاطرات برجسته ما مربوط به صدای چرخ کالسکه روی سنگ فرش خیابان و چراغ‌های قدیمی شهر لندن هستند که برای پوشاندن تیرگی این شهر کافی نبودند، این شهر مرموز مه گرفته کارآگاهی نابغه می‌خواست تا پرده از جنایت مخوف شهر بردارد و رازهای ساکنان آن را برای ما در خانه‌اش توی یکی از محله‌های شهر بازگو کند. لندن، محل تولد یا خانه خیلی از نویسنده‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی بوده؛ چارلز دیکنز در همین شهر به دنیا آمد، جان میلتون، جان کینز و اچ.جی.ولز که به خاطر خلق شخصیت مشهور رمان مرد نامریی لقب پدر ژانر علمی تخیلی را به او داده‌اند هم متولد همین شهر هستند.

● شهر جادوگرها

ما نام شهر ادینبورگ را بیشتر به خاطر«هری پاتر» و خانم «جی.کی. رولینگ» خالق این شخصیت شنیده‌ایم. حالا تقریبا همه دنیا می‌دانند که این خانم نویسنده در یکی از کافه‌های ادینبورگ رمان مشهورش را نوشت و تبدیل به یکی از معروف‌ترین چهره‌های ادبی جهان شد، اما فقط شهرت این خانم باعث اعتبار شهر ادینبورگ اسکاتلند نیست، این شهر همچنین زادگاه نویسندگان بزرگی همچون «رابرت بارنز»، «سر والتر اسکات» خالق رمان «ایوانهو» و «رابرت لوئیس استیونسون »است. درست است که شخصیت معروف شرلوک هولمز در لندن زندگی می‌کرد اما خالق این شخصیت «آرتور کونان دویل» از نویسندگان این شهر است. این چهره‌های مشهور ادبی هنوز در موزه نویسندگان این شهر زنده هستند و دوستداران ادبیات برای دیدار با آن‌ها و خاطراتشان به ادینبورگ می‌آیند.

● چهره یک هنرمند بعد از مرگ

اینجانب به شخصه از کودکی شهر «دوبلین» را دوست داشتم، شاید این علاقه به‌خاطر ایرلند جنوبی و مبارزان ایرلندی توی فیلم‌ها بوده است، اما دوبلین یکی از معروف‌ترین شهرهای ادبی است که در ذهن ادبیات دوستان سراسر جهان جایگاه ویژه‌ای دارد. نمی‌شود اهل ادبیات باشید و جیمز جویس را با کتاب اولیس و دوبلینی‌هایش نشناسید. هر چند که جویس را کسی در زمان زنده بودنش خیلی تحویل نگرفت و در فقر شدید مرد، اما امروزه او جزو افتخارات ادبی شهر دوبلین است و خانه‌اش در این شهر تبدیل به موزه شده‌است. ساموئل بکت معروف هم در این شهر درس خوانده است.

● دلتنگی‌های نقاش خیابان ۴۶

هرچند که نیویورک در دنیای ادبیات به اندازه دنیای سینما معروف نیست اما این شهر صاحب نویسندگان بزرگی مانند«جک کروآک » و «آلن کینزبرگ»، «آرتور میلر»، «نورمن میلر» و «جان اشبری »است. شاعر مشهور آمریکایی «والت ویتمن» هم در همین شهر زندگی می‌کرد، هر چند در زمان خودش خیلی تحویلش نگرفتند و بیشتر عمرش را در سفر گذراند. همچنین چند داستان مشهور مانند «ناتوردشت» سلینجر در نیویورک می‌گذرند. «پل آستر» هم که با سه‌گانه نیویورکی‌اش مشهور شد و امروز به‌عنوان یکی از افتخارهای مانهاتان نیویورک شناخته می‌شود.

● زنان کوچک، نویسندگان بزرگ

درباره این شهر فقط به خاطر علایق خودم و همه دخترخانم‌هایی که رمان زنان کوچک را دوست دارند، می‌خواهم چند خطی بنویسم. البته شهر «‌کنکورد» ماساچوست واقعا یکی از شهرهای معروف ادبی در جهان است. «لوییزا می‌الکات»، کتاب مشهور «زنان کوچک» را در این شهر نوشته است. «رالف والدو امرسون » و «ناتانیل هاثورن» هم در قرن نوزدهم، این شهر را خانه‌شان نامیدند.

● شهر باستانی

ما «رم» را با اساطیر و شخصیت‌های افسانه‌ای می‌شناسیم. رم زادگاه و خانه مشهورترین نویسندگان و فلاسفه تاریخ باستان بوده است. افرادی که تأثیری چشمگیر در هنر اروپا و گسترش آن داشته‌اند. ویرژیل، خالق آنئید یکی از آن‌ها است.

● جشن بیکران بینوایان

اگر مانند بیشتر هم‌نسلانمان خوراک اطلاعاتی‌مان را تنها از تلویزیون بگیریم، پاریس برای ما یعنی شهر ویکتور هوگو که در آن داستان بینوایانش را نوشت و به سرگذشت غمبارشان سرو سامانی داد. پاریس شهر انقلاب فرانسه است و بیچاره‌هایی که اگر چه به نکبت فاگین و دار و دسته‌اش در ذهن ما ثبت نشده‌اند اما از آن‌ها هم کم نمی‌آورند. پاریس در ادبیات قرن نورزدهم شهر عشق و رمانس‌های قدیمی «الکساندر دوما»ی پدر و پسر است شهری که در دوران جدید ادبی هم نویسندگان بسیاری را در خود جای داد. نویسندگانی مانند «گرترود اشتاین»، «ارنست همینگوی»، «اسکات فیتزجرالد» و «ازرا پاوند » که در این شهر پرورش یافتند و برای خودشان اسم و رسمی پیدا کردند. پاریس برای ادب دوستان جشن بیکرانی است که در کافه‌های معروف ادبی‌اش به همراه چهره‌هایی همچون «آلبرکامو» و «سارتر» معنی پیدا می‌کند.

● شب‌های روشن

اگر قرار باشدبه همراه یکی از شخصیت‌های رمان‌های داستایوفسکی به سن‌پترزبورگ سفر کنید، آن‌جا را شهری خواهید دید با مردمانی که سرد و نفرین شده هستند و همیشه در فضایی سایه روشن قرار دارند. شهر دخترانی با صورت‌های ماورایی همچون فرشتگانی که بال‌های‌شان را جایی بیرون شهر جا گذاشته‌اند و در خیابان‌ها و خانه‌های سفید و خالی چون پرتو آفتاب بر سایر شخصیت‌های داستان نور می‌پاشند. اما سن پترزبورگ در داستان‌های تولستوی یعنی مهمانی‌های مجلل و صورت‌های شاداب که کلمات فاخر و احساس‌های هوشمندانه‌شان فضای محفلشان را گرم می‌کند. آدم‌های شاخصی که به راحتی در داستان‌های چخوف رنگی متفاوت می‌پذیرند و در دو گونه شیادها و ابله‌ها نقش‌آفرینی می‌کنند. به جز این‌ها سن‌پترزبورگ شهر پوشکین و گوگول هم هست والبته لازم نیست خیلی ادبیاتی باشید، بیشتر طرفداران فیلم‌های کلاسیک هم می‌دانند که دکتر ژیواگوی بوریس باسترناک در سن‌پترزبورگ زندگی می‌کرد.

نویسنده: اعظم عامل‌نیک