۲۹ آذرماه ۱۳۳۶ درگذشت ابوالحسن صبا

ابوالحسن صبا در سال ۱۲۸۱ شمسی در تهران به دنیا آمد وی آموختن موسیقی را از کودکی و از زمانی که دوران طلایی موسیقی و حیات اساتید برجسته بود, آغاز کرد

ابوالحسن صبا در سال ۱۲۸۱ شمسی در تهران به دنیا آمد. وی آموختن موسیقی را از کودکی و از زمانی که دوران طلایی موسیقی و حیات اساتید برجسته بود، آغاز کرد. او که ابتدا نواختن سه تار را نزد پدر خویش، کمال‌‌السلطنه، و همین طور اصول مقدماتی تمبک‌نوازی را نزد عمه خویش فراگرفته بود، در این زمان به حضور اساتید بزرگی چون میرزاعبدالله و درویش‌خان (در تار و سه تار)، حسین‌خان اسماعیل‌زاده (در کمانچه)، علی اکبرخان شاهی (درسنتور) وحاجی‌خان ضرب‌گیر (در تمبک) راه یافت و توانست کمال استفاده را از این اساتید بنماید.

وی بعدها با حسین‌خان هنگ‌آفرین ( که از موسیقیدانان نظام بود) آشنا شد و فراگیری ساز ویولن را نزد او آغاز کرد.پس از بازگشت علینقی وزیری از اروپا و تشکیل مدرسه موسیقی توسط وی، صبا توانست اصول و قواعد صحیح ویولن نوازی (به سبک اروپایی)، مسائل علمی و آکادمیک موسیقی و خط نت را از وی بیاموزد. پس از چندی نیز به عنوان اولین آموزگار ساز ویولن در مدرسه وزیری انتخاب شد و به پرورش شاگرد پرداخت. در آن زمان بود که کتابهای آموزشی ویولن را نوشته و منتشر نمود. چندی بعد، به پیشنهاد وزیری به رشت رفت و مدرسه موسیقی کوچکی در آن شهر تأسیس نمود. در آنجا بود که وی توانست قطعاتی چون «زرد ملیجه»، «درقفس»، «کوهستانی» و «رقص چوپی» را بر اساس ملودی‌های رایج موسیقی فولکلوریک آن ناحیه تدوین کند.

زرد ملیجه، زیباترین و معروفترین قطعه محلی صباست که بر اساس حالت نغمه خوانی نوعی پرنده کوچک، ساخته شده است.صبا در سال ۱۳۱۷، با حسین تهرانی آشنا شد و کمک‌های شایانی در باب ریتم و وزن موسیقایی به تهرانی، نمود که سرانجام باعث همکاری هنری آن دو شد. استاد صبا با تأسیس رادیوی ملی به عنوان اولین سولیست ویولن در رادیو به اجرای برنامه تکنوازی و دونوازی پرداخت. این امر باعث شد که روح الله خالقی نیز از وی دعوت کند تا در ارکستر خود به همکاری بپردازد. وی در این ارکستر، نقش سولیست و مایستر ویولن‌نوازها را بر عهده داشت. بعدها زمانیکه با حبیب سماعی و هنرش در سنتورنوازی آشنا شد، اطلاعات سنتورنوازی خود را بخصوص در زمینه پایه چهارمضراب‌ها، در نزد حبیب تکمیل نمود و بدین وسیله توانست سه دوره کتاب ردیف برای سنتور نیز تنظیم کند. وی در این کتابها، برای اولین بار، ردیف و قطعات سنتور را به خط نت درآورد.

صبا در نوازندگی سه تار نیز بسیار تبحر داشت. تسلط وی بر سه تار، از نواخته های رادیویی و صفحه های ضبط شده گرامافون موجود از او، کاملا قابل فهم است. وی توانست کتابهایی را در این زمینه برای آموزش تار و سه تار منتشر کند که هنوز هم مورد استفاده هنرجویان این سازها قرار می‌گیرد. ابوالحسن صبا در ساخت قطعات موسیقی در فرم‌های مختلف از قبیل پیش درآمد، ضربی، چهارمضراب (مانند چهارمضراب‌های زنگ شتر، سامانی، بهارمست، به زندان و...) و رنگ، بسیار فعال بود ولی جای بسی تعجب است که چرا وی هرگز تصنیفی نساخت ؟! در ضمن وی در هنرهای دیگری چون خوشنویسی، سازسازی و پیکره‌سازی نیز دستی داشت.همانطور که صبا از بهترین اساتید در یادگیری موسیقی استفاده نمود، همین طور نیز توانست برجسته‌ترین اساتید را به جامعه موسیقی تقدیم کند.

افرادی چون: مهدی خالدی، علی تجویدی، همایون خرم، حسین ملک، فرامرز پایور، حسن کسایی، حسین تهرانی، حسین صبا، رحمت الله بدیعی، ابراهیم قنبری مهر و... از آن جمله اند که از شاخص‌ترین اساتید زمان ما به شمار می روند.صبا بارها و بارها در کنار شاگردانش به ضبط برنامه و اجرای کنسرت پرداخت و این کار را همیشه باعث افتخار خود می دانست! صبا اسوه انسانیت و مردانگی بود. وی حتی از برخی از شاگردانش که وضع اقتصادی خوبی نداشتند، شهریه تدریس دریافت نمی کرد. کسی نبود که از صبا بد بگوید و همگی او را به عنوان یک انسان کامل می شناختند. او می دانست که اگر انسانیت را از هنر حذف کنند، دیگر آن هنر هیچ ارزشی نخواهد داشت. همین امر بود که صبا را صبا کرد.امروزه اگر موسیقی آلمان به بتهوون، اتریش به موتزارت، روسیه به چایکوفسکی و ایتالیا به وردی می بالد، ما هم باید به انسان‌هایی چون ابوالحسن صبا افتخار کنیم که نام موسیقی ایرانی را در جهان مطرح کردند و بدون تردید اگر وی و فعالیت‌هایش نبود، موسیقی ما به این پیشرفت و اعتلا دست نمی‌یافت. این استاد بزرگ، سرانجام در ۲۹ آذرماه ۱۳۳۶ دارفانی را وداع گفت.روحش شاد و یادش گرامی ‌باد.