توسل حقیقی امام ره

یکی از مظاهر معنویت حضرت امام توسل و ارتباط وثیق ایشان با اهل بیت علیهم السلام است

یکی از مظاهر معنویت حضرت امام توسل و ارتباط وثیق ایشان با اهل بیت علیهم السلام است. به اعتقاد شیعیان انبیا و اولیا و بخصوص چهارده معصوم واسطه فیض الهی روی زمین هستند و برکات آسمان و زمین به سبب وجود انسان کامل سرازیر می شود و برای سلوک الی الله بدون توجه و توسل به پیامبر و خاندان پاکش راهی وجود ندارد چه آنکه اگر اول قدم سلوک معرفت است جایگاه شناخت خدا ائمه هستند (محال معرفت الله) و اگر ادامه راه سلوک محبت است محبت خدا در نشان دادن محبت نسبت به اولیای اوست (من احبکم فقد احب الله) و نیز اگر اطاعت و تبعیت از مولا شرط وصول به خدا ست بدون اعتقاد به جایگاه اهل بیت عبادت و اطاعت مقبول نخواهد بود (وبموالاتکم تقبل الطاعة المفترضة).

حضرت امام به عنوان یک فقیه و مجتهد کامل قول و فعل ائمه حجت و اطاعت از آن ذات مقدسه را در سرتاسر زندگی خویش واجب می دانست و به عنوان یک عارف واصل به خوبی به جایگاه انسان کامل در هستی واقف بود و به اراده و سلطنت او در مدیریت جهان و انسانها ایمان داشت.

در کتب عرفانی حضرت امام مانند مصباح الولایه، آدای الصلاه و تفسیر سوره حمد و ... به کرات در مورد انسان کامل و جایگاه او در نظام هستی اشاره شده است و او را مظهر اسم اعظم الهی معرفی نموده و ایجاد همه موجودات به او نسبت داده شده است. به عنوان نمونه ایشان در جایی بیان می‌دارد سایر موجودات از اوراق و اغصان شجره مبارکه انسان کامل است (تفسیر سوره حمد، ص ۵) ایشان در جایی دیگر انسان کامل و وجود مقدس امام زمان(عج) را عصاره هستی می‌نامد.

هنگامی که یک عارف با علم حضوری و همه وجود خود شهود می‌کند در پس این ظاهر دنیا باطنی قدرتمند نهفته است که در واقع اصالت و حقیقت با آن است بی‌اختیار دربرابر آن هیبت خاشع و متواضع می‌شود و از نور وجود او بهره‌مند شده و غرق محبت و اطاعت می‌شود و لذا نمی‌تواند این رابطه حقیقی و اصیل را قطع شده تصور نماید، ازاین رو با چشیدن این حلاوت دائم متوسل و در صدد ارتباطی وثیق‌تر است. از سوی دیگر با درک آن حقیقت متعالی اعتباری بودن و بی‌ارزش بودن دنیای مادی برایش محرز شده و ازاین رو برای هیچ قدرت و عظمتی در این دنیا اصالت و استقلالی قائل نیست و چون خود را متصل به ریشه‌ای اصیل می‌بیند در مقابل تمام قدرتهای ظاهری، خود را قدرتمند می‌داند و به عبارت دقیق‌تر، نه خود را، که آن قدرت اصیل را

می بیند. از این رو حضرت امام در عزای سیدالشهدا چنان اشک می‌ریزد که شانه‌های ایشان به لرزه می‌افتد اما همین انسان رقیق القلب در برابر مستکبرین عالم چنان با صلابت و عزت موضع می‌گیرد که هنوز پس از گذشت سه دهه نام روح الله خمینی به کابوس وحشتناک شیاطین عالم تبدیل شده است و لرزه به اندام آنها می اندازد!‌

اصولا مفهوم اصلی معنویت همین است شخص از ظاهر عبور کند و باطن اشیا را درک کند چنانچه هنگامی از معنای لفظ سخن می‌گوییم یعنی گذر از ظاهر رسیدن به مفهوم حقیقی آن. معنوی نیز در لغتنامه دهخدا چنین معنا شده است: حقیقی، راست، اصلی، ذاتی، مطلق، باطنی و روحانی... امام با درک این حقیقت و ذات به آن مقام بالای معنوی رسیده بود چرا که می دانست معنای اصلی زندگی اطاعت از خدا و تجلی این عبادت و اطاعت در تبعیت از اولیای اوست.

ازا ین جهت است که توسل در سیره امام جایگاه والایی دارد و مسئولین نظام را به این مهم اکیدا سفارش می‌کرده است. یکی از مظاهر بروز توسل امام در اهمیت دادن ایشان به زیارت و اقامه عزا برای معصومین است چنانچه گفته شده است در سالهای اقامت ایشان در نجف روزی نبود که زیارت حرم امیرالمومنین علیه السلام از سوی ایشان ترک شود و حتی در روزهایی که آب و هوا مساعد نبود ایشان زیارت حرم علوی را ترک نکرد! اقامه عزا برای سالار شهیدان و اهتمام ایشان به شرکت در مجالس روضه خوانی در سیره ایشان به روشنی آشکار است.

نکته دیگر اینکه توسل حضرت امام نیز یک توسل فعالانه بوده است و این گونه نبوده که کارها و حاجات خود را از اولیاء الله طلب کند و خود عزلت و انزوا پیشه کند و یا اینکه این توسل سبب شود مجاری معمول و معقول امور را نادیده بگیرد. توسل و توجه امام به معصومین مانند التفات یک کوهنورد به قله کوه است. امام با همه ضعف و ذلتی که در برابر ائمه احساس می کرد با این وجود تلاش می کرد خود را به قله‌برساند و یا حتی المقدور به نزدیکتر شدن به قله بینجامد. لذا حضرت امام به جد توصیه می‌کردند شما موظفید خود را بسازید انسان کامل شوید و در مقابل نقشه شوم دشمنان اسلام ایستادگی کنید (جهاد اکبر ص ۶۲). البته امام تنها به توصیه بسنده نکرده بود و ایشان خود چنین مسیری را طی نموده و ازاین جهت این گونه محکم و مطمئن سخن می‌گوید چنانچه امام خامنه‌ای در مورد ایشان فرمود: "امام به همه فهماند که انسان کامل شدن، علی وار زیستن و تا نزدیکی مرزهای عصمت پیش رفتن افسانه نیست"(پیام به ملت ایران در چهلمین روز رحلت امام). در واقع درک عظمت و مقام والای ائمه نباید منجر به این توهم شود که حال چون این حضرات دست نیافتنی هستند از این رو وظیفه از ما ساقط است، بلکه به گفته حضرت امام وظیفه ما حرکت در آن مسیر صعب و دشوار است، تا به مدد و عنایت آن حضرات رشحه‌ای از رشحات آن انوار مقدس بر وجود ما نیز سرازیر گردد. ‏

متاسفانه در سالهای اخیر بحث از توسل و مدیریت انسان کامل برجهان به مشاجره‌ای نازل سیاسی مبدل گشته است که مع الاسف آن را در حد خرافه و رمالی نیز تنزل داده‌اند. البته شاید یکی از دلایل این امر این باشد که برخی سخنان بزرگ و والا از زبان کسانی خارج می‌شود که در حد و اندازه آن سخنان نیستند! این در حالی است که وقتی حضرت امام از توسل و نقش انسان کامل در جهان سخن می‌گوید، پشتوانه عظیم علمی و عملی در پس فرمایش خود دارد و لذاست که این سخن چون از دل بر می‌آید بر دل می‌نشیند و اسیر زمان و مکان نمی‌شود، اما سخن شخصی که این پشتوانه را ندارد نه تنها بر دلها نمی‌نشیند، بلکه متاسفانه مورد تمسخر و محکومیت واقع می‌گردد، چرا که شاید بعضی احساسشان این است وقتی این سخن بزرگ از چنین شخصی صادر می‌شود او یا ادای بزرگان را در می‌آورد و یا ریاکار است.‏

مهدی عامری