کودک، کتاب، تخیل

به‌عنوان مادر سه فرزند، تنها وقتی کوچک‌ترین فرزندش در کشوری اروپایی متولد شد، فهمید که آموزش کتاب‌خوانی از بدو تولد آغاز می‌شود. مددکاران بیمارستان سه کتاب در اختیارش گذاشتند …

به‌عنوان مادر سه فرزند، تنها وقتی کوچک‌ترین فرزندش در کشوری اروپایی متولد شد، فهمید که آموزش کتاب‌خوانی از بدو تولد آغاز می‌شود. مددکاران بیمارستان سه کتاب در اختیارش گذاشتند و از او خواستند در مدت سه ماه هرروز بر اساس آموزش‌هایی که به او داده بودند، این کتاب‌ها را برای نوزادش بخواند. نتیجه کار هیجان‌انگیز و باورنکردنی بود. بعد از سه ماه وقتی مددکاران به خانه‌اش آمدند، کودک به آزمون‌هایی که آنها از کتاب‌ها انجام می‌دادند، واکنش نشان می‌داد...

در قصه‌های تخیلی نیازهای عاطفی و اخلاقی کودک تأمین می‌شود. وقتی قهرمانان شخصیت‌های اغراق شده ای دارند، بخش‌هایی از شخصیت ما را بروز می‌دهند و وقتی موقعیت تخیلی به وجود می‌آید، بچه خودش را در آن موقعیت قرار می‌دهد به این ترتیب آموزش کتابخوانی از بدو تولد آغاز می‌شود و کودکان با کتاب انس می‌گیرند.

کسانی که از کودکی به کتاب‌خوانی عادت کرده باشند در بزرگسالی خواندن کتاب را رها نمی‌کنند. کارشناسان اعتقاد دارند در حال حاضر انواع و اقسام کتاب‌های مناسب کودکان در بازار وجود دارد. ضمن اینکه داستان‌های کهن ایرانی سرشار از قصه‌های زیبا برای کودکان است.

روان‌شناسان می‌گویند: والدین برای تشویق بچه‌هایشان به کتاب خواندن می‌توانند به آنها کتاب هدیه دهند. بچه‌ها در کتاب‌ها دنبال تخیل می‌گردند. آنها کمبودها و خلأهای عاطفی و نیازهایشان را بیشتر در رؤیاها تجلی می‌دهند و در کتاب‌های خاص خود دنبال مفاهیم و موارد کنجکاوی، جنگجویی و ماجراجویی می‌گردند و خواسته‌هایشان را در آنها پیدا می‌کنند. سن آشنایی با قصه و کتاب از همان خردسالی است. قدیم‌ها مادرها لالایی می‌گفتند و این کار را از بدو تولد انجام می‌دادند و حالا کتاب‌ها جای این فرهنگ شفاهی را گرفته‌اند. طبق تحقیقات روان‌شناسی قصه‌های جن و پری برای بچه‌ها جالب است. این قصه‌ها همه نوع قهرمانی دارد. دراین قصه‌ها بدی، خوبی و حادثه یافت می‌شود و شرایط طبیعی، خدا و کودک به کمک قهرمان می‌آیند. بچه‌ها تا پایان دوران نوجوانی به این نوع قصه‌ها علاقه‌مندند. از دوره جوانی تصمیم می‌گیرند علایق‌شان را به عالم فیزیکی ببرند و نوع دیگری از مطالعه را شروع کنند. با این وجود همچنان تخیل را دوست دارند. چنان که فیلم‌های پست مدرن با استقبال مواجه می‌شود.»

درباره ظرفیت کودکان هنگام خواندن کتاب می‌گویند: «اندازه متن‌ها مهم است. زمان توجه بچه به قصه در هر سنی متفاوت است. این زمان در کودکی یک ربع و در دوره ابتدایی نیم ساعت است. برای بچه‌های کوچک‌تر متن هرچه ساده‌تر، موزون‌تر و خوش‌لحن‌تر و جملات کوتاه‌تر باشد، میزان توجه به آن بیشتر است.»

روان‌شناسان کودک می‌گویند: «بچه از چهار ماهگی تا چهارسالگی اطلاعات و شناخت زیادی نسبت به خود پیدا می‌کند و از دو سالگی به بعد قصه را حتی اگر برخی از لغات آن را متوجه نشود می‌فهمد و می‌توان افسانه‌ها و قصه‌های با شخصیت حیوان را برایش تعریف کرد. کتاب‌ها طبقه‌بندی و گروه‌بندی سنی دارند و بسته به هر گروه سنی کتابی خاص وجود دارد که بر اساس میزان هوش و یادگیری بچه‌ها تدوین شده. کتاب‌ها علاوه بر بعد یادگیری، حس عاطفی بچه را نیز تقویت می‌کنند و شخصیت کودک را شکل می‌دهند. ضمن اینکه بچه‌های درون‌گرا از طریق قصه و کتاب می‌توانند بهتر به بیان خودشان بپردازند.»

براساس تحقیقات علمی خواندن برای تفریح به مراتب بیش از خواندن از روی اجبار به میزان سواد می‌افزاید. این در حالی است که میزان سوادآموزی در سال‌های کودکی به نتایج مفیدتری منتهی خواهد شد.