مزایای رقابت در مخابرات

انحصاردر بخش مخابرات کشور از عوامل اصلی عدم توسعه کمی و کیفی مناسب شبکه است و ایجاد فضا برای حضور بهره بردارهای دیگر و رقابت می تواند راه گشاباشد

رقابت ارائه كنندگان خدمات مخابراتی ، موجب پیشرفت، تنوع و ارزان‌ترشدن خدمات می‌شود. در واقع با شكل‌گیری رقابت ، شركت اولیه به طورمعمول خدمات خود را متنوع‌تر می‌كند ، شكستن قیمت ها بیشتر می‌شود و شركت اول و داوطلبان جدید برای حفظ و یا افزایش سهم خوددربازار، می كوشند سریع تر خدمات خودرابااوضاع تازه همسازكنند و ازراه تشویق تعداد مشتركین خودرا افزایش ‌دهند. در برخی موارد نیز كه بهره بردار نخست شرایط مناسبی ندارد برای رقابت وتوسعه و تجهیز شبكه به شراكت راهبردی باشركت های خارجی روی می آورد.رقابت دركل هم توانایی انتخاب مشتریان را افزایش می دهد هم بهره بردار اولیه به كاهش قیمت ها، افزایش كیفیت و بهبود ارائه خدمات به مشتریان برمی انگیزد. این منافع نصیب تمامی مشتریان بهره بردار اولیه می شود حتی آنهایی كه از خدمات بهره بردار رقیب استفاده می‌كنند. با توجه به جایگاه مهم مخابرات در اقتصاد نوین این منافع بسیار با ارزش است. منافع ناشی از رقابت در جایی كه خدمات بهره بردار اولیه كیفیت خوبی ندارد ارزش مندتر است. كیفیت پایین خدمات مخابراتی مانع اساسی رشد اقتصادی ، به ویژه مانع مهمی برای سرمایه‌گذاری خارجی است. (سرمایه‌گذار خارجی نیازمند وجود ارتباط میان كشورهاست).معمولا رقابت در ارائه خدمات افزایش سطح زیر پوشش ،انجام تشویق های مختلف برای جذب مشتركین بیشتر ،سقوط نرخ های بالای سنتی ، تنوع بیشترخدمات ، اصلاحات سیاستی شركت و استفاده از شیوه های نورادرپی داردو در این راستا امكان دارد برخی از هزینه های شركت از جمله هزینه‌های تبلیغاتی افزایش یابد.همان طور كه گفته شد رقابت می تواند موجب كاهش قابل توجه در قیمت شود. با قیمت كم تر و خدمات گسترده‌تر تقاضای بازار افزایش خواهد یافت زیرا هدف تمامی رقبا دستیابی به مشتركین بیشتر و تداوم پیشرفت است و شركت ها برای این كه بتوانند پاسخ گوی این افزایش شدید تقاضا باشند و سودآوری فعالیت‌های آنها تداوم داشته باشد به سرمایه‌گذاری در زیر ساخت ها نیاز دارند و به این منظور شركت ها قراردادهایی برای توسعه شبكه با شركت های داخلی و خارجی منعقد می كنند .یكی از روش هایی كه شركت های اول برای بقا در عرصه رقابت به كار می گیرند ارائه تخفیف های متفاوت برای كاربران پرمصرف و مشتركین چند ساله است. بسیاری از ارائه كنندگان خدمات تلفن ثابت وهمراه با پیش‌بینی ورود داوطلب جدید به بازار، به بازنگری درتعرفه‌ها تن داده اند و كوشیده اند هزینه‌های ثابت (نصب و اشتراك) و هزینه‌های تلفن شهری را افزایش و هزینه‌های تلفن راه دور و بین‌الملل را كاهش دهند.بازنگری درنرخ ها افزایش كارایی را به همراه خواهد داشت و افزایش كارایی به معنای اقتصاد رقابتی‌تر، رشد سریع تر بهره‌وری و كیفیت بالاتر زندگی است. از آن جا كه عموما" بهره بردار اولیه انحصاری در مالكیت دولت ها است؛ بازنگری درنرخ ها اغلب از نظر سیاسی دردسرهایی به وجود می‌آورد كه اگر این بازنگری با الزام بهره بردار اولیه به افزایش ضریب نفوذ تلفن و بهبود كیفیت خدمات همراه باشد، مشكلات سیاسی افزایش خواهد یافت. واحد تنظیم كننده مقررات باید بتواند بازنگری درتعرفه ها را در دوره انتقالی معقول انجام دهد.اگر سیاست سازان بتوانند این امر مهم را با موفقیت به انجام رسانند كشور منافع بسیاری به دست خواهد آورد اما اگر بازنگری بیش از چند سال به طول انجامد انگیزه ورود رقبای غیركارآمد را كاهش خواهد داد.همان طور كه اشاره شدبعلت تنوع عواملی از جمله محیط قانونی، سطح تقاضای برآورده نشده، راهبردهای تعرفه، وضعیت جغرافیایی، پوشش و رهیافت‌های تشویقی، كشورها با تجربه های متفاوتی برای حضور چند بهره بردار در عرصه ارائه خدمات مخابراتی روبرو بوده اند اما با این وجود در تجربه كشورها می‌توان مشتركات زیادی یافت و چند نتیجه كلی بدست آورد:

۱- ورود به رقابت موجب قیمت كم تر و انتخاب مجموعه خدمات گسترده‌تری می‌شود كه همه این تغییرات به نفع مصرف كنندگان است.

۲- قیمت كم تر و خدمات گسترده‌تر موجب افزایش تقاضای بازار ودر نتیجه دست یابی به مشتركین بیشتر و تداوم پیشرفت است. لذا رقبا برای توانایی مواجهه با افزایش شدید تقاضا و با عنایت به پیش‌بینی تداوم سودآوری فعالیت‌ها، اقدام به تداوم سرمایه‌گذاری در زیرساخت ها خواهند كرد.

در ایران با توجه به انحصار چندین ساله شركت مخابرات و خصیصه دولتی بودن آن تا سال های اخیر شرایط حضور برای شركت های رقیب وجود نداشت . اما مطابق با قانون برنامه سوم بخش های دولتی ملزم به واگذاری بخشی از خدمات خود به بخش خصوصی و پذیرفتن این بخش در كنار خود شدند . لذا از سال گذشته دربخش مخابرات زمینه برای فعالیت سایر شركت ها فراهم شده است هر چند پس از گذشت حدودیك سال اطلاعی از فعالیت های انجام شده و زمان ارائه خدمات آن ها وجود ندارد ، وجود این شركت ها می تواند ضمن ایجاد اشتغال ، به خدمات تنوع بخشیده وكیفیت خدمات ارائه شده را افزایش دهد در این شرایط با توجه به كیفیت خدماتی كه ارائه می شود ، وضعیت شبكه ،تجهیزات و امكانات موجود و مسائلی از این قبیل آیا واقعا" شركت مخابرات توان رقابت با سایر شركت های ارائه كننده خدمات مخابراتی را دارد ؟ تعرفه خدمات مخابراتی در ایران نسبت به دنیا پایین است و طی دوسال اخیر سعی شده با اصلاح نظام تعرفه ای نرخ ها به سطح كشور های مشابه نزدیك شود ، آیادرچنین شرایطی شركت مخابرات می تواند برای ایجاد فضایی رقابتی ، تعرفه ها را كاهش دهد ، آیا این شرایط از نظر اقتصادی برای شركت مخابرات به صرفه است؟ آیا شركت مخابرات با توجه به امكانات و تجهیزات موجود خود امكان افزایش كیفیت خدمات مورد ارائه و تنوع بخشیدن به آن ها را دارد؟ با حضور سایر شركت ها و فعالیت آن ها به عنوان رقیب ، بازار خدمات مخابراتی فعلی مستلزم تغییراتی خواهد شد و شبكه بهسازی و بازسازی خواهد شد . در این شرایط مخابرات می تواند برای توسعه و تجهیزشبكه ازكمك های سرمایه گذاران داخلی و خارجی استفاده كند، تا توانایی رقابت با تازه واردین به بازار را اشته باشد.

مهناز رنجبر