بی دقتی ما نمک نشناسی دیگران

پس از هماهنگی نسبی مواضع سیاستمداران اصلاح طلب و اصولگرا به ویژه تاکید هم زمان آنهابر لزوم حفظ عزت ملی در مراودات خارجی انتظار می رفت دولتمردان به تأمل در رفتار خود تشویق شوند و اگر حاضر به تجدیدنظر در راهبردها و راهکارها نیستند, حداقل به دنبال راهی برای پاسخگویی به انتقادهایی باشند که موجب اجماع دو جناح رقیب شده بود اما این بار احمدی نژاد, جدی تر از همیشه به میدان آمد و منتقدان سفر خود را به خودخواهی و بدبینی متهم کرد

سه ماه قبل، رئیس اصولگرای مرکز پژوهش‌های مجلس، نامه‌ای به احمدی نژاد نوشت که مفاد آن، شباهت بسیار به ادعاها و اعتراضات اصلاح طلبان در ۲ سال گذشته داشت. اصلاح طلبان در این مدت، نسبت به غیرضروری بودن و حتی هزینه سازی برخی اظهارات و اقدامات دولت نهم و احمدی نژاد درعرصه بین المللی اعتراض داشتند. رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس هم در نامه خود، احمدی نژاد را به خاطر شرکت در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس– در دوحه– نکوهش کرد، زیرابه اعتقاد او شرکت در این جلسه، صدور مجوز برای تحقیر ایران توسط سران عرب منطقه بود. البته اعتراض توکلی تنها به موضوع کنفرانس دوحه محدود نشد. او با تاخیر چند روزه، سخنانی را تکرار کرد که یادآور توصیه پرسابقه‌ترین دیپلمات جناح اصولگرایان – دکتر ولا یتی – به احمدی نژاد بود: خودداری از ذوق زدگی نسبت به گزارش نهادهای اطلاعاتی امریکا یا بعضی از گزارش‌های البرادعی. آنچه توکلی، ولایتی و‌عده دیگری از کارشناسان وابسته به جناح اصولگرا مطرح کردند اعتراف دیر هنگام به همان چیزی بود که از ماههای پایانی سال ۸۴ توسط اصلاح طلبان بیان می‌شد و مدعیان اصولگرایی، آن را ناشی از غرض ورزی می‌دانستند تعدادی از همکاران یا حامیان دولت نیز ادعا می‌کردند که این اعتراض‌ها، نوعی حسادت در برابر موفقیت‌های بی نظیر احمدی نژاد در عرصه سیاست خارجی و داخلی است!‌

البته پس از هماهنگی نسبی مواضع سیاستمداران اصلا ح طلب و اصولگرا به ویژه تاکید هم زمان آنهابر<لزوم حفظ عزت ملی در مراودات خارجی>انتظار می‌رفت دولتمردان به تأمل در رفتار خود تشویق شوند و اگر حاضر به تجدیدنظر در راهبردها و راهکارها نیستند، حداقل به دنبال راهی برای پاسخگویی به انتقادهایی باشند که موجب اجماع دو جناح رقیب شده بود. اما این‌بار احمدی نژاد، جدی‌تر از همیشه به میدان آمد و منتقدان سفر خود را به <خودخواهی و بدبینی> متهم کرد. او با این سخنان، بار دیگر نشان داد که تلقی خود و حلقه مشاوران نزدیک نسبت به تحولا ت داخلی و خارجی را بر هر دیدگاه دیگری ترجیح می‌دهد و حاضر نیست مخالفت‌ها را جز از سر <خودخواهی> یا <بدبینی> بداند. رویه‌ای که رئیس جمهور و همکاران او در دولت نهم در برابر منتقدان داخلی در پیش گرفته‌اند، تاکنون در بسیاری از عرصه ها، مخالفت‌هایی برانگیخته و اعتراضاتی را به دنبال داشته است. اما نه کمیت و نه کیفیت انتقادها، تغییری در روش دولتمردان ایجاد نمی‌کند و آنها هر روز بر پیگیری روش‌های مورد نظر خویش – و حتی توسعه آن – اصرار دارند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد اصرار بر اثبات موفقیت‌های داخلی و خارجی دولت نهم و به ویژه رئیس دولت،گاه موجب اقداماتی می‌شود که نمی‌توان تأثیر منفی آن بر وجهه کشور در عرصه جهانی را نادیده گرفت. علا‌قه مندی دولت نهم به ادعای پیروزی در همه عرصه ها، ظاهراً طرف‌های خارجی را مطمئن ساخته است که رفتارهای ناپسند آنان نیز به عنوان موفقیت برای دولت تلقی و یا با سکوت از کنار آن عبور می‌شود. آخرین نمونه مربوط به سفر احمدی نژاد به عراق و برخی حوادث بعد از آن است. پس از حضور رئیس جمهور اسلا می‌ایران در عراق – که به لحاظ شجاعت شخصی احمدی نژاد، تحسین برانگیز بود – حامیان رسانه‌ای و تریبونی او به بزرگ نمایی غیرمتعارف دستاوردهای این سفر پرداختند تا شاید وعده‌های اقتصادی که در این سفر به عراقی‌ها داده شده است، کمی برای مردم ایران تحمل پذیر شود! اما در حالی که هنوز مُرکب وعده‌های ایران برای وام تقریباً بلا عوض یک میلیارد دلاری به عراق خشک نشده است، عراقی‌های نمک نشناس به دنبال توجیه رفتار اهانت آمیز امریکایی‌ها نسبت به هیئت ایرانی هستند. ماجرا از آنجا آغاز شد که براساس اعلا م رسمی، هیئتی از کشورمان به بغداد رفت تا پس از فراز و نشیب‌های فراوان و امروز و فردا شدن‌های متوالی، چهارمین دور مذاکرات با امریکا برای کمک به عراق را آغاز کند، اما امریکایی‌ها با این ادعا که قبلا ً هیچ گونه هماهنگی با آنها انجام نشده است، از حضور بر سر میز مذاکره خودداری کردند و هیئت ایرانی به جای مذاکره سیاسی، به زیارت عتبات رفت. در این میان مقام‌های عراقی نیز با لحنی نه چندان مناسب به تکرار همان سخنانی پرداختند که امریکایی‌ها در خصوص علتعدم انجام مذاکره بیان کرده‌اند. آنچه عراقی‌ها در هماهنگی کامل با امریکایی‌ها گفتند و انجام دادند، بی شک نوعی تحقیر نسبت به دستگاه دیپلماسی و در واقع نسبت به دولت ایران بود و یقیناً بازتاب مناسبی در عرصه‌های خبری جهانی نخواهد داشت.

‌ ‌اکنون باید در انتظار واکنش سران دولت نهم نسبت به رفتار تکبرآمیز امریکائی‌های نیازمند و همراهی خودخواهانه عراقی‌های نمک نشناس با آنها نشست. البته تجربه نشان می‌دهد که احتمالا همین موضوع نیز بازتاب موفقیت ‌های بی نظیر در سفر اخیر معرفی شود، اما شاید راه بهتر آن باشد که مسئولان دولت نهم با توقف امتیازدهی‌های خیرخواهانه – و گاه غیرضروری – به عراقی هایک بار برای همیشه به آنها نشان می‌دهند که به خاطر اثبات پیروزی در برابر رقبای داخلی، حاضر به کوتاه آمدن در موضوعاتی نیستند که با انگیزه تحقیر کشورمان انجام می‌شود. اگر امروز که عراقی‌ها و امریکایی‌ها به ما محتاج هستند در برابر آنها قاطعیت به خرج ندهیم– حداقل به همان اندازه که نسبت به بعضی جناح‌ها و فعالان سیاسی داخلی قاطع هستیم– مطمئنا پس از عبور آنها از شرایط فعلی، برخورد با آنها مشکل‌تر خواهد بود.

در این حادثه، موضع‌گیری صریح ‌کاندیداهای اصلاح‌طلب و اصولگرا، آزمونی برای سنجش میزان پایبندی آنها به عزت ملی در عرصه بین‌المللی است.