با آرتروز شانه چه باید کرد؟

آرتروز یا استئوآرتریت که به آن ساییدگی مفصل می‌گوییم، یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. در این بیماری، غضروف مفصلی کم‌کم می‌شکند و از بین …

آرتروز یا استئوآرتریت که به آن ساییدگی مفصل می‌گوییم، یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. در این بیماری، غضروف مفصلی کم‌کم می‌شکند و از بین می‌رود و استخوان‌های دو طرف مفصل که باید روی سطوح صیقلی و غضروفی یکدیگر بلغزند مستقیما و به سختی روی قسمت استخوانی یکدیگر حرکت می‌کنند و باعث ایجاد درد می‌شوند.

این بیماری یکی از علل درد در ناحیه شانه به ویژه در افراد مسن است. زمینه ارثی نیز ممکن است در آن دخالت داشته باشد. علائم اصلی آرتروز، شانه‌درد و محدودیت حرکتی است. محل درد معمولا اطراف سرشانه یا سمت خارج بالای بازو است. این درد اغلب با کار کردن بدتر می‌شود ولی ممکن است شب‌ها حین خواب نیز ایجاد شود. بیمار نمی‌تواند دست خود را کامل بالا بیاورد یا به جهت‌های مختلف بچرخاند. تشخیص پس از بررسی و معاینه با رادیوگرافی شانه انجام می‌شود. در مراحل اولیه این بیماری توصیه می‌شود که بیمار از اندام مبتلای خود کمتر استفاده کند. مصرف دارو و انجام فیزیوتراپی نیز از اجزای اساسی درمان است.

داروی اصلی مورد استفاده معمولا یکی از انواع به اصطلاح «مسکن‌های معمولی» است. داروهای گرانقیمت و عمدتا خارجی هم به عنوان غضروف‌ساز، نرم‌کننده مفصل و... وجود دارد معمولا برای این بیماران فاقد ارزش است و تزریق داخل مفصلی کورتون نیز به جز در موارد نادر توصیه نمی‌شود. از طرفی مصرف زیاد و طولانی‌مدت مسکن‌ها نیز عوارض مهمی چون زخم معده، آسیب کلیه و... به دنبال دارد. اگر با درمان‌های غیرجراحی علائم بیماری در حد قابل‌قبول برطرف نشود بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد. امروز عمل جراحی تعویض شانه، بهترین نتایج را در موارد پیشرفته این بیماری همراه دارد. در این عمل سر استخوان بازو که تخریب شده برداشته می‌شود و به جای آن پروتز گذاشته می‌شود.

در این بیماری نیز همانند سایر بیماری‌ها مهم‌ترین نکته پیشگیری از آن است. اگر چه ممکن است بعضی از انواع آن قابل پیشگیری نباشد ولی عمده موارد آن با تشخیص صحیح و درمان مناسب قابل‌پیشگیری است یا حداقل می‌توان سرعت پیشرفت و شدت آن را کم کرد. دردهای مفصل شانه را وقتی بیشتر از چند روز طول می‌کشند یا وقتی باعث محدودیت حرکتی مفصل شانه می‌شوند نباید ساده انگاشت و باید به پزشک ارتوپد مراجعه کرد تا اگر مشکل قابل علاجی بود زودتر درمان شود و در آینده به عوارض وخیم‌تری مانند آرتروز پیشرفته منجر نشود.

دردهای شانه معمولا با دردهای گردن (آرتروز و بیماری دیسک) اشتباه می‌شوند. باید توجه کرد که دردهای سرشانه و نیز قسمت بالای بازو معمولا مربوط به مفصل شانه (استخوان یا تاندون روتاتور کافه) است و دردهای بالاتر یعنی قاعده گردن به خصوص وقتی کیفیت تیز و تیر کشیده به دست داشته باشند مربوط به گردن است. خیلی از بیماران به خصوص خانم‌ها تصور می‌کنند دردهای مبهم و منتشر مفاصل مربوط به پوکی استخوان است اما باید یادآوری کرد که پوکی استخوان هیچ درد یا علامتی ندارد و به همین خاطر به آن بیماری پنهان یا خاموش گفته می‌شود.

دکتر مرتضی نخعی‌امرودی

ارتوپد و جراح شانه

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران