اقتصادسنجی کم خطر Mostly Harmless Econometrics

معرفی کتاب

دنیای اقتصادسنجی دائما در حال گسترش است. روش‌های اقتصادسنجی نیز بسیار پیشرفته‌تر شده‌اند. با وجود این، منوی مدرن روش‌های اقتصادسنجی حتی برای کسانی که مهارت فراوانی در کار با اعداد دارند، مغشوش و گیج‌کننده به نظر می‌رسد.

خوشبختانه تمامی اقلام این منو به یک اندازه مهم و ارزشمند نیستند؛ چرا که برخی از اقلام عجیب و غریب این منو به نحوی غیره ضروری پیچیده بوده و حتی «خطرناک»اند. افزون بر این، روش‌های اساسی اقتصادسنجی کاربردی (applied econometrics) عمدتا بدون تغییر مانده‌اند. البته تفسیر این ابزارهای اساسی دقیق‌تر شده است. کتاب اقتصادسنجی کم‌خطر که نویسندگانش (Angrist & Pischke) آن را یک کتاب همراه می‌دانند، از این منظر به اقتصادسنجی می‌نگرد و سعی دارد که جنبه کاربردی‌تر و به زعم خودشان، کم‌خطرتر اقتصادسنجی را باز نمایی کند. بنابراین، این کتاب می‌تواند راهنمای جیبی یک محقق تجربی درباره ضروریات اقتصادسنجی یک تحقیق باشد.

مهم‌ترین اقلام جعبه ابزار یک اقتصادسنج کاربردی به شرح زیر است:

۱) الگوهای رگرسیونی که برای کنترل متغیرهایی طراحی شده‌اند که ممکن است شناسایی اثر علی مورد نظر (causal effect) را مخدوش کنند.

۲) الگوهای متغیرهای ابزاری (instrumental variables) برای تمیز آزمایش‌های واقعی (real experiments) از آزمایش‌های طبیعی (natural experiment).

۳) راهبردهایی از نوع تفاضل تفاوت (difference-in-difference) که از مشاهده‌های تکرار شونده استفاده می‌کنند تا اثر عوامل مشاهده نشده و از قلم افتاده (unobserved omitted variables) را لحاظ کنند.

استفاده کارساز از این تکنیک‌های اساسی نیازمند یک شالوده مفهومی قوی و نیز درکی عمیق از ظرایف استنباط آماری است. کتاب این هر دو جنبه اقتصادسنجی کاربردی را به طور استادانه‌ای پوشش داده است.

دیدگاه نویسندگان کتاب درباره این که در اقتصادسنجی کاربردی چه چیزی دارای اهمیت اساسی است از تحقیقات تجربی گسترده ایشان و سال‌ها تدریس و راهنمایی دانشجویان دکترا سرچشمه گرفته است و چنان‌که ادعا شده است، این کتاب با در نظر گرفتن نیازهای یک دانشجوی دکترای اقتصاد به رشته تحریر درآمده است. با وجود این، این کتاب به راحتی می‌تواند مورد استفاده خوانندگان و محققانی از سایر رشته‌ها که نیاز مبرم به پاسخ‌های کاربردی مفید درباره انتخاب تکینک و تفسیر یافته‌های خود دارند، قرار گیرد؛ چرا که ریزه کاری‌های کاربردی اقتصادسنجی تفاوت بنیادین با ریزه‌کاری‌های کاربردی سایر علوم اجتمایی ندارند. در واقع، هر آنکس که علاقه‌مند به استفاده از داده در تحلیل سیاست‌گذاری‌های بخش عمومی است، مجبور به کاربری درست و هدفمند نتایج آماری است.

براین اساس، هر آنکس که علاقه مند است که استنباط مفیدی از دادهای مربوط به انسان‌ها داشته باشد، می‌تواند یک اقتصادسنج کاربردی نامیده شود.

متون بسیاری هستند که به عنوان راهنمای روش‌های تحقیق مطرح اند و این کتاب نیز هم پوشانی‌هایی با آنها دارد. با وجود این، این کتابچه همراه از چندین منظر با یک متن اقتصادسنجی متفاوت است: اول اینکه، نویسندگان کتاب معتقدند که با ارزش‌ترین تحقیق تجربی، تحقیقی است که از داده‌ها استفاده می‌کند تا به پرسش‌های علی مشخصی پاسخ گوید و این پاسخگویی می‌بایست در فضایی به دست آمده باشد که شرایط آزمایشگاهی تصادفی (randomized clinical trial) را شبیه‌سازی کند. این دیدگاه است که رویکرد نویسندگان به اغلب پرسش‌های تجربی را شکل می‌دهد، اما در غیاب یک آزمایش واقعی (real experiment)، آنها به دنبال مقایسه‌های به خوبی کنترل شده یا شبه‌آزمایش‌های طبیعی (natural quasi-experiments) هستند. هر چند که در بررسی هر پرسش، شبه آزمایش‌های متنوعی می‌توانند موردنظر باشند، اما روش‌های اقتصادسنجی مورد استفاده در همه موارد همیشه نسبتا ساده است. این گونه است که این کتاب کوچک است؛ چون در مقایسه با متون رایج اقتصادسنجی متمرکزتر است، بر مفاهیم بنیادین و ابزارهای آماری ساده تاکید می‌کند و اغلب آنها را در قالب مثال‌های متعدد نشان می‌دهد.

تمایز دوم این کتاب در برخورد سهل و ممتنع آن با مسائل است. اغلب متون اقتصادسنجی، الگوهای اقتصادسنجی را بسیار جدی انگاشته و آنها را وحی‌منزل می‌دانند. این کتاب، اما توجه ویژه‌ای به شکست فروض کلاسیک شناخته شده نظیر هم خطی (linearity) و واریانس همسانی (homoskedasticity) دارد، اما در عین این که یک رویکرد متساهل و کمتر ملالغتی اتحاذ شده است، در جای‌جای این کتاب اخطارهایی نیز در این مورد داده شده است. در واقع، اصل اساسی که شالوده مباحث این کتاب است، این طرز تفکر است که تقریبا همیشه برآوردها دارای تفسیرهای ساده‌اند؛ تفسیرهایی که اساسا کمتر از انتخاب مدل ناشی می‌شوند. پس اگر برآوردهای شما برآوردهایی نیستند که می‌خواهید، ایراد از اقتصادسنج است نه از اقتصادسنجی! یک مثال برجسته در این مورد، رگرسیون خطی است که اطلاعات مفیدی را درباره تابع میانگین مشروط (conditional mean function) ارائه می‌دهد، فارغ از اینکه شکل این تابع به چه صورت است.

به همین ترتیب، روش‌های متغیرهای ابزاری یک اثر علی میانگین را برای یک جمعیت خوش‌تعریف برآورد می‌کنند؛ حتی اگر متغیر ابزاری مورد استفاده بر هیچ یک از افراد جمعیت مورد استفاده اثر نکند. استحکام (robustness) مفهومی ابزارهای اساسی اقتصادسنجی را بسیاری از محققان به طور شهودی دریافته‌اند، اما نظریه‌ای که در پس پرده این استحکام نهفته است، در کمتر متنی نشان داده شده است. این کتابچه همراه، از این نظر که نگرانی چندانی بابت کارآیی مجانبی (asymptotic efficiency) ندارد نیز از اغلب متون اقتصادسنجی متمایز است. در عوض، اغلب مباحث مربوط به استنباط درباره نمونه‌های کوچک هستند. پیش نیاز عمده درک محتویات کتاب شناخت ابتدایی از آمار و احتمالات است. به ویژه، خواننده‌ها باید بتوانند به راحتی بتوانند از ابزارهای مقدماتی استنباط آماری مانند آماره t و انحراف استاندارد استفاده کنند. آشنایی با مفاهیم پایه‌ای احتمالات همچون امید ریاضی نیز مفید است، اما پیچیدگی‌های ریاضی غیر ضروری مورد نیاز نیست.

به‌رغم بسیاری از متون سطح بالای اقتصادسنجی، از جبر خطی ساده در این کتاب استفاد شده است. به همین دلیل است که این کتابچه همراه، در مقایسه با کتاب‌های رقیب، به راحتی قابل خواندن است.

در نهایت، باید گفت که نام کتاب از سری کتاب‌های شعف‌انگیز داگلاس آدامز (راهنمای یک مسافر میان جاده به کهکشان the Hitchhiker’s Guide to Galaxy و کم‌خطرتر Mostly Harmless) که نویسندگان کتاب تحت تاثیر آنها بوده اند، با الهام گرفته شده است.

شما می‌توانید کتاب را در www.books.google.com مشاهده کنید و بخوانید.

منبع: رستاک www.Rastak.com

سید محمد کریمی