بایسته های پیش از دعا

پا نهادن به عرصه دعا ، مستلزم مقدماتی است. آنچه گفتیم بدین معنا نیست که دعا کردن امری دشوار رخ نماید؛ بلکه باید گفت رعایت کردن اموری باعث می شود که استجابت دعا با سهولت بیشتری …

پا نهادن به عرصه دعا ، مستلزم مقدماتی است. آنچه گفتیم بدین معنا نیست که دعا کردن امری دشوار رخ نماید؛ بلکه باید گفت رعایت کردن اموری باعث می شود که استجابت دعا با سهولت بیشتری همراه شود و بنده ، بر سر سفره دعا، از فیض بیشتری بهره مند شود. نیز انجام دادن این اعمال پیش از دعا را باید مرتبه فروتر از وفای به عهد الهی دانست که بسیار موثر است؛ چنان که خداوند در قرآن کریم فرموده است: «و اوفوا بعهدی اوف بعهدکم۱؛ به پیمان من وفادار باشید، به پیمان شما وفا می کنم». از بایسته های عام در مبحث دعا، استقبال قبله است مناسب است که فرد دعا کننده رو به قبله دعا کنند.

اینک چند بایسته مهم در پیش از دعا:

۱) وضو گرفتن:

از بایسته های پیش از دعا، وضو گرفتن است. آدمی ، آن هنگام که آب بر دست و رو می پاشد و خود را مهیای راز و نیاز با خداوند می کند، حال دیگری دارد. نیز باید به خاطر آورد که همان گونه که چهره را از غبارهای ظاهری پاک می کند و با قطرات آب طراوت می بخشد، دل را نیز باید از زنگار تردید و افکار شیطانی باز شوید در چشمه سار دعا طراوت تازه ای بخشد.

امام حسن (ع) در اندرزی ارزنده ، این توفیق بزرگ را چنین فرا یاد می آورد:« ای سپر آدم، کیست چون تو؟ پروردگارت فاصله میان خود و تو را برداشته است تا هر گاه خواستی به حضورش برسی، وضو سازی و در برابرش بایستی-بی آنکه میان تو و خود، هیچ حاجب و دربانی قرار دهد- و از گرفتارهای و نیازت به او شکوه کنی و نیازهایت را از او بخواهی و در کارهایت از او کمک بجویی۲».

۲) رو کردن به قبله:

مناسب است دعا کننده، پیش از دعا، چهره به سمت قبله بگرداند و رو به قبله دعای خود را آغاز کند. این امر ، سنت پیامبر گرامی اسلام (ص) بوده است، چنان که در روایتی آمده است:« پیامبر خدا، با عده ای آمد تا آنکه به بالای قرن(کوهی مشرف به عرفات) نرسیده به مریطاء، توقف کرد و رو به قبله دستانش را بلند کرد وبه دعا پرداخت۳». در این باره روایات دیگری نیز ذکر شده که در ادامه خواهد آمد.

۳) خواندن دو رکعت نماز:

از بایسته های پیش از دعا، خواندن دو رکعت نماز است، این مساله در میان عالمان اسلامی رواج فروان داشته است و ریشده روایی دارد که به چند روایت در این باره بسنده می کنیم: پیامبر خدا (ص) در حدیث شریفی فرمود:« هر کس وضو بگیرد و درست هم وضو بگیرد، و سپس دو رکعت نماز بگزارد و آن گاه، به درگاه پروردگارش دعا کنند، دعایش دیر یا زود، مستجاب می شود۴».

امام صادق (ع) به مستمع فرموده است:« ای مستمع، چرا گاه غمی از غمهای دنیا به سراغ یکی از شما می آید، وضو نمی گیرد تا به مسجد برود و دو رکعت نماز بگزارد و در آن دو رکعت ، به درگاه خدا دعا کند؟ مگر نشنیده ای که خواوند می فرماید: «واستعینوا بالصبر والصلوهٔ؛ ۵ از صبر و نماز، کمک بجویید؟۶».

جواد محمد زمانی

۱. بقره ، ۴۰

۲. ارشاد القلوب، ص۷۷

۳. المعجم الاوسط، ج۸، ص۳۷۶،ح۸۹۲۳؛ نهج الدعاء،ج۱،ص۱۱۱

۴. کنزالعمال، ج۲،ص۱۰۹،ح۳۳۷۷

۵. بقره ،۴۵

۶. مجمع البیان، ج۱،ص۲۱۷؛ بحارالانوار، ج۹۱، ص۳۴۱