یک پیشنهاد برای اجرای بهینه طرح هدفمندی یارانه‌ها

طرح هدفمندکردن یارانه ها می تواند به صورت مرحله ای اجرا شود اما نکته مهم نحوه مرحله بندی آن می باشد. برخی از روشهای پیشنهادی برای مرحله بندی و روش موردنظر نگارنده برای اجرای …

طرح هدفمندکردن یارانه ها می تواند به صورت مرحله ای اجرا شود اما نکته مهم نحوه مرحله بندی آن می باشد. برخی از روشهای پیشنهادی برای مرحله بندی و روش موردنظر نگارنده برای اجرای هرچه موفقیت آمیز طرح در زیر بیان می شود.

مرحله زمانی:

اجرای طرح هرسال بصورت درصدی انجام شود یعنی مثلا سال اول ۲۰درصد، سال دوم ۲۰ درصد و...

مرحله کالایی:

طرح هرسال برای یک یا چند کالای مشمول هدفمندسازی اجرا شود مثلا در سال اول بنزین سال دوم گاز سال سوم برق و...

مرحله بندی ترکیبی:

دراین روش برای یک یا چند کالا از ترکیب سهمیه بندی و پرداخت یارانه نقدی بصورت همزمان استفاده می شود که روش اجرا برای سوخت خودرو (بنزین و گاز) در زیر شرح داده می شود.

مرحله اول:

به هر خانوار دارای خودرو (براساس اطلاعات کارت خودرو و اطلاعات خانوار یا اصلاحیه یکی از آنها) مقدار مشخصی مثلا ۱۰۰ لیتر سهمیه بنزین به نرخ یارانه ای داده می شود و به خانوارهای فاقد خودرو معادل ریالی آن یارانه نقدی پرداخت می شود.

متاسفانه درحال حاضر سهمیه بنزین به خودرو تعلق می گیرد و افرادی که چند خودرو دارند از سهمیه یارانه ای بیشتری استفاده می کنند انتظار می رود دولت این بی عدالتی را از بین ببرد.

مرحله دوم:

به هر خانوار براساس تعداد خانوار (تا ۵نفر) سوخت یارانه ای و یا معادل ریالی آن پرداخت گردد مثلا به یک خانوار ۳ نفره معادل ۶۰ لیتر بنزین و خانوار ۵نفره و بالاتر ۱۰۰ لیتر بنزین سهمیه اختصاص یابد.

در صورتی که دولت اطلاعات صحیح خانوارها را از ستاد بسیج اقتصادی کشور و طرح اطلاعات خانوار و... دریافت کند این مراحل می توانند همزمان اجرا شوند بهرحال ایجاد سیستمی برای اصلاح اطلاعات خانوارها بصورت الکترونیکی ضروری است.

مرحله سوم:

سهمیه یارانه ای سوخت و یا معادل ریالی آن فقط به افراد مشخص شده داده یا پرداخت گردد و در صورت تکافوی بودجه کلا سوخت بصورت آزاد به همه افراد داده شود و به افراد مشخص شده معادل ریالی آن پرداخت گردد.

یارانه بایستی به همه خانوارها پرداخت گردد زیرا در ایران مقدمات شناسایی منابع درآمدی و هزینه های افراد کاملا مشخص نیست و تا بوجودآمدن زیرساخت های این کار سالها زمان نیاز است. بهتر است دولت بدنبال اصلاح زیرساخت ها برود و از خوشه بندی افراد و ناراضی تراشی و ایجاد بستر برای خدشه به موفقیت کل طرح و حتی ایجاد نارضایتی عمومی خودداری نماید.

مرحله چهارم:

نسبت پرداخت یارانه ریالی به افراد کم شده و به سهم خدمات اجتماعی افزوده شود.

سوخت خودروهای عمومی همچنان به روش سهمیه بندی توزیع شود.

سوخت خودروهای دولتی بصورت آزاد تامین شود و بتدریج از سوخت بنزین به گاز تبدیل شوند.

برای سایر موارد پرداخت یارانه مانند آب، برق و گاز نیز می تون از الگویی شبیه بالا به شرح زیر بهره برد:

به هر خانوار برابر الگوی مصرف خانوار، یارانه غیرنقدی تعلق بگیرد و در صورتی که افراد چند واحد مسکونی دارند و بیش از الگوی مصرف از برق و آب و گاز استفاده می نمایند فقط یک واحد و در حد الگوی مصرف یارانه تعلق گرفته و بیش از آن بصورت آزاد دریافت شود.

در تعیین الگوی مصرف، متوسط مصرف خانوارها درنقاط مختلف ایران و حتی شهری و روستایی درنظر گرفته شود نه حداقل نیاز یک خانوار و یا اینکه ابتدا از الگوی مصرف بالاتری استفاده و بتدریج میزان آن به سمت الگوی بهینه تغییر یابد.

فواید اجرای طرح به روش ترکیبی:

۱) از افزایش نقدینگی شدیدا جلوگیری می نماید.

۲) برای اجرا به منبع مالی کمتری نیاز است.

۳) اثرات روانی گرانی را کاهش می دهد.

۴) همراهی عامه مردم و کارشناسان را به همراه دارد.

۵) عدالت و مساوات در پرداخت یارانه ها کاملا رعایت می شود.

۶) اصلاح الگوی مصرف خانوار را تسریع می نماید.

۷) منابع حاصل را به سمت اشتغال مفید و تولید هدایت می نماید.

محمد جمال زاده