قوانین خوبی كه اجرا نمی شوند

وجود قوانین مناسب و قابل اجرا در هر بخشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است قوانین در بخش گردشگری و میراث فرهنگی از اهمیت مضاعفی برخوردار شده است بسیاری از قوانینی كه در این بخش وجود دارد از مترقی ترین قوانین موجود در دنیا هستند و در بعضی از مواقع عدم اجرای این قوانین در هیچ كشوری چنین وضعیتی را ندارد

دكتر محسن امامی از صاحب‌نظران و فعالان صنعت گردشگری كشور است. وی طی سالیان متمادی در مناصب اجرایی در داخل و خارج از كشور فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است. متن ذیل حاصل گفتگوی نشریه مسافران با وی است كه با حذف سوالات تقدیم خوانندگان می‌شود. لطفاً مطالعه فرمایید.

وجود قوانین مناسب و قابل اجرا در هر بخشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قوانین در بخش گردشگری و میراث فرهنگی از اهمیت مضاعفی برخوردار شده است. بسیاری از قوانینی كه در این بخش وجود دارد از مترقی‌ترین قوانین موجود در دنیا هستند و در بعضی از مواقع عدم اجرای این قوانین در هیچ كشوری چنین وضعیتی را ندارد.

مثال ملموس و پرواضح می‌تواند، برج جهان‌نمای اصفهان باشد. قانون در این رابطه دارای صراحت است و هیچ كس هم كوچكترین مشكلی در این زمینه ندارد اما عدم اجرای همین قوانین درباره‌ی برج جهان‌نما، دنیایی را متحیر كرده است.

بسیاری از قوانین دیگر نیز هستند كه در صورت اجرا وضعیت گردشگری و دست‌اندركاران آن را به شدت تحت تاثیر مثبت قرار خواهد داد. معافیت‌های مالیاتی و دارایی و قوانین مربوط به شهرداری‌ها از آن جمله‌اند. به عنوان مثال شهرداری‌ها طبق قانون موظف هستند زمین رایگان و یا با قیمت منطقه‌ای، جهت ساخت اماكن گردشگری مثل هتل‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند، اما كدام شهرداری در این كشور به این قانون عمل كرده است؟ و یا فعالیت گروهی از دست‌اندركاران صنعت گردشگری در اماكن اداری آیا شهرداری‌ها به این قانون عمل می‌نمایند؟

در دوره‌ی گذشته به بسیاری از مشكلات این صنعت كه به علت عدم وجود قوانین بود رسیدگی شد و با همت رییس وقت این قوانین در مراجع قانون‌گذاری به تصویب رسید. قوانینی مانند معافیت مالیاتی كسانی كه در تبلیغات توریسم كار می‌كنند و یا اجازه استفاده فاینانس و ذخیره ارزی . آیا این قوانین مصوب در آینده اجرایی خواهند بود یا خیر باید گذشت زمان آن را به اثبات برساند. كه امیدواریم گذشت زمان باعث فراموشی این قوانین مثل بسیاری از قوانین دیگر نشود.

در حال حاضر نیز كشور از نبود قانون در بعضی از بخش‌ها به خصوص بخش گردشگری خسارت دیده و می‌بیند. Opensky یا آسمان باز قانونی است كه در تمام دنیا اجرا می‌شود و از اجرای این قانون درآمدهای سرشاری نصیب كشورها می‌شود. این قانون به شركت‌های خارجی اجازه استفاده از فضای كشورها برای حمل و نقل هوایی می‌دهد. و ایران بزرگ ما كه پل ارتباطی منطقه شرق و غرب است با اجرای این قانون می‌تواند میلیارد دلار درآمد كسب كند.

اما ما با عدم اجرای قانون آسمان باز عملاً فرصت‌سوزی می‌كنیم و همه درآمدهای سرشار آن را به كشوری مثل امارات و شهرهای مثل دبی منتقل می‌كنیم. شركت‌های خارجی با هزینه‌ای بیشتر، و صرف زمان طولانی‌تر تمام فعالیت‌های هندلینگ، سوخت‌گیری، تعویض مسیر، سرویس و نگهداری و .. را در دبی انجام می‌دهند و این امارت كوچك درآمدهای بزرگ را از بی‌تفاوتی ما و عدم قوانین مناسب در كشور ما بدست می‌آورد. ما فضای مناسب و نیروی انسانی كارآمد داریم و استفاده نمی‌كنیم اما آنها با فضای نامناسب و نیروی كار خارجی كه عمدتاً هم ایرانیان هستند درآمدهای زیادی به دست می‌آورند.

البته عدم توفیق ما دلایل دیگری هم دارد، نبود زیرساخت‌های مناسب از آن جمله است. ابتدا باید به فكر زیرساخت‌ها بود. به عنوان نمونه ظرفیت حمل و نقل هوایی ما ۱۰ میلیون نفر است اما ۱۸ میلیون تقاضا وجود دارد. آیا به توریست این امكان داده می‌شود تا از این ظرفیت منفی استفاده كند؟ و حتی به ایرانیان هم این فرصت را نمی‌دهیم.

قانون تابعیت مضاعف كه مصوب ۱۳۰۳ است را باید اصلاح كنیم تا ایرانیان دارای تابعیت مضاعف بتوانند به كشور سفر كنند. اما می‌بینیم كه این مشكل كه گریبان صدها هزار ایرانی گرفته است عملاً به فرصت‌سوزی بزرگی برای ما تبدیل شده است.

- كشور تركیه نمونه خوبی برای مثال است. این كشور در حال حاضر با حذف تشریفات ویزا برای اتباع ۱۲۵ كشور هرساله پذیرای میلیونها توریست و گردشگر است. تا ۱۰ سال آینده این كشور آسیایی- اروپایی به اتحادیه اروپا خواهد پیوست و در آن زمان روند توسعه و پیشرفت این كشور غیرقابل مهار خواهد بود. چه اشكالی دارد كه از درآمد اندك صدور ویزا برای اتباع كشورهایی كه با آنها مشكلی نداریم چشم‌پوشی كنیم تا به درآمدهای بزرگ برسیم؟

چه اشكالی دارد كه مناطق آزاد گردشگری ما از معافیت‌هایی برخوردار باشند؟

اصلاح قوانین مرتبط با اتومبیل‌های گردشگران خارجی درآمدهای زیادی نصیب كشور خواهد كرد.

تصویب قوانین تسهیل كننده ورود گردشگران خارجی یكی از راههای كسب درآمد و توسعه صنعت توریسم كشور است.

امروز به امارات نگاه می‌كنیم و حسرت می‌خوریم. نباید كاری كرد كه چند سال دیگر به افغانستان و پاكستان و … این گونه نگاه كنیم.

- یكی از مشكلات عمده و تاثیرگذار كه در گذشته وجود داشته است عدم هماهنگی بین رییس سازمان و بدنه اجرایی بوده است كه دلیل آن عدم آشنایی آنها با بخش توریسم بوده است. افرادی كه از نظر اجرایی، سیاسی، فرهنگی و … بسیار موجه بودند اما از گردشگری هیچ نمی‌دانستند و البته از این افراد نمی‌شد انتظار كار مثبت هم داشت.

در حال حاضر اگر قرار است تحول مثبتی صورت بگیرد باید مدیران متخصص و جسور در بدنه سازمان مشغول كار شود و یك سیستم پیگیری قدرتمند نیز به وجود آید تا برنامه‌های مصوب را تا اجرای كامل پیگیری نماید. باید معاونین و مدیران میانی از افراد علاقمند و آشنا به میراث فرهنگی و گردشگری انتخاب شوند و این نكته را نیز مد نظر قرار داد كه سرعت بدنه باید با راس برابر باشد.

مانند زمان آقای مرعشی كه ایشان با جدیت و سرعت فعالیت می‌كردند اما بعضی از مدیران ایشان چند ماه عقب‌تر بودند.

و در پایان ذكر این نكته ضروری است كه استاندارد سازی در سازمان و مكانیزه كردن امور اداری با ابزارهای جدید می‌تواند وضعیت میراث فرهنگی و گردشگری را سامان‌دهی كند.