نگاهی به مجموعه روایت فتح

سیدمرتضی آوینی روشی بی بدیل را برای فیلمبرداری از انقلاب و جنگ، از خود ابداع می کند و با اعمال شیوه ای ساده با وسایل معمولی، حتی در خطرناک ترین و اضطراری ترین موقعیت ها در میدان …

سیدمرتضی آوینی روشی بی بدیل را برای فیلمبرداری از انقلاب و جنگ، از خود ابداع می کند و با اعمال شیوه ای ساده با وسایل معمولی، حتی در خطرناک ترین و اضطراری ترین موقعیت ها در میدان جنگ، بر روی ایده پیچیدگی جنگ نیز کار کرده و خود را تنها به ضبط وقایع افتخارآمیز محدود نمی کند... درواقع او تماشاگر را دعوت می کند تا خود، جایگاه خویش را در مقابل رویداد جنگ پیدا کند (که یک حرکت تعیین کننده در نوعی مدرنیته سینمایی است) و همچنین از ورای تصاویر قابل رویت جنگ، درکی هم از وجه پنهان جنگ پیدا کند که روشی است که به عرفان شیعه نزدیک است.

فیلمبرداران آوینی هم به علت اقامت طولانی مدت در جبهه ها، سعی می کردند از گرفتن تصویر مبارزان در حالات و موقعیت های کلیشه ای که بیشتر کار تلویزیونی بود، اجتناب کنند. به عبارتی آن ها، از روشی که می توان گفت «سبک آوینی» بود استفاده می کردند. آوینی سعی می کرد ساده فیلمبرداری کند؛ از آن هایی که به خاطر اعتقاد و تواضع شان، انسان های فوق العاده ای هستند. آوینی به دنبال آن بود که جنبه متواضع و خالصانه عمل آن ها را نشان دهد. او بیش از آنکه به میزانسن احساساتی و حماسی که نمایشگر کسب افتخار یک ملت در جنگ است اهمیت بدهد، با اندیشه او سرو کار دارد و بیش از اندیشه های خویش، به اندیشه های تماشاگر اهمیت می دهد و چنین است که نمایش نگاه و رابطه مستقیم رزمندگان با تماشاگران را ترجیح می دهد.

او می نویسد تا به افکار خود نظمی شاعرانه بدهد تا به سطحی بالاتر از تأثیر سریع تصویرها برسد تا از آن ها، معانی بیرون بکشد. معانی دیگری که زیر رخداد جنگ پنهان مانده اند... او به دنبال حقیقت فلسفی جنگ می گردد و از تماشاگر، عکس العمل عرفانی واقعی انتظار دارد و از او درباره ظاهر و عمق معنای واقعه جنگ سؤال می کند. آوینی با روش های مخصوص فیلمبرداری و تدوین خاص خودش در پی آن است که چیزهایی که عیان است ]عملیات نظامی[ را قابل درک و چیزهایی که پنهان است ]خط جبهه درونی، خطوط اخلاقی و مذهبی رزمندگان[ را نشان دهد. او به اینگونه و درحالی که جنگ در اوج خود قرار دارد، سینمای خویش را در تبار فلسفه عارفانه شیعه به ثبت می رساند...

آنیس دوویکتور

استاد دانشگاه آوینیون فرانسه (به نقل از کتاب دومین دوسالانه «جایزه بزرگ شهید آوینی»)