دوغ پای غذای زاهدان

پای سفره سیستان و بلوچستان

این بار سری خواهیم زد به زاهدان تا با عادات غذایی مردم این شهر آشنا شویم. در ادامه یکی از غذاهای معروف این شهر را شرح داده و به نکات جالبی درباره ارزش غذایی آن اشاره کرده‌ایم....

یادتان باشد تفاوت عمده این غذا آن است که به جای آب، گوشت به کاررفته در این غذا با دوغ، پخته می‌شود و همین باعث نامگذاری عجیب و غریب آن شده است یعنی دوغ پا.

● عادت‌های غذایی زاهدانی‌ها

خرما در رژیم غذایی روزانه زاهدانی‌ها سهم بسزایی دارد و غذایی معروف به چنگال را از این میوه شیرین تهیه می‌کنند که جزو شیرینی‌هایشان است و آن را در ماه رمضان بیش از هر خوراکی دیگری تهیه کرده و می‌خورند. بلوچ‌های این شهر غذایشان را بیشتر با گوشت گوسفند می‌پزند و دوغ، پای ثابت سفره‌هایشان است به طوری که نوشیدنی پرمصرف میان مردم زاهدان به حساب می‌آید. در ضمن، آنها با شیر شتر در وعده صبحانه از میهمان‌هایشان پذیرایی می‌کنند و با اینکه نزدیک به هند و پاکستان هستند اما غذاهایشان پرادویه و تند تهیه نمی‌شود.

● نکته خانه‌داری

در صورتی که دوغ‌تان ترش است به این غذا لیموعمانی اضافه نکنید. در غیر این صورت لیموعمانی جزء دیگری است که در تهیه دوغ پای به کار برده می‌شود.

● مـواد لازم (برای۴ نفر)

▪ گوشت گوساله/ ۳۰۰ گرم/ ۵۰۰ کیلوکالری

▪ لپه/ ۱ لیوان/ ۲۴۰ کیلوکالری

▪ پیاز خردشده/ ۱ لیوان/ ۲۵ کیلوکالری

▪ رب گوجه‌فرنگی/ ۲ قاشق‌غذاخوری/ ۰۰۰ کیلوکالری

▪ دوغ/ ۶ لیوان/ ۱۵۰ کیلوکالری

▪ روغن آفتابگردان/ ۲ قاشق‌غذاخوری/ ۱۸۰ کیلوکالری

▪ نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و زعفران/ به میزان دلخواه/ ۰ کیلوکالری

● طـرز تـهـیـه

برای شروع، پیاز خردشده را در روغن تفت دهید و بعد از افزودن ادویه‌ها (البته به غیر از زعفران) و رب، تکه‌های گوشت و لپه را اضافه کنید و بعد از چند بار هم زدن به جای آب در این محتویات دوغ بریزید و بگذارید تا کاملا پخته شوند. پس از پخت، دوغ پا را همراه برنج سرو کنید.

● این غذا چند کالری دارد؟

این غذا تقریبا ۱۱۰۰ کیلوکالری انرژی دارد. در صورتی که این حجم به ۴ قسمت تقسیم شود هر واحد دارای ۲۷۵ کیلوکالری انرژی خواهد بود. البته خوردن برنج با این غذا به این میزان انرژی، اضافه خواهد کرد.

● خواص گـوشـت گـوسـالــه

اگر می‌خواهید بدنی ماهیچه‌ای داشته باشید، بهتر است که گوشت گوساله را در برنامه‌غذایی روزانه‌تان بگنجانید زیرا این گوشت، منبع عالی از اسیدهای آمینه‌ای به نام لوسین، ایزولوسین و والین است که منبع انرژی برای ماهیچه‌هاست و به ذخیره‌سازی و ساخت پروتئین‌ها در بدن کمک می‌کند. در ضمن، فیله‌های گوساله از منابع عالی ویتامین ۱۲ Bنیز هستند به طوری که با خوردن ۱۰۰ گرم از آن ۲ میکروگرم از این ویتامین تامین می‌شود.

جالب است بدانید که این ویتامین در ساخت اطلاعات ژنتیکی، متابولیسم چربی‌ها و سنتز میلین دخالت دارد و دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است. یادتان باشد که بیماری‌های کبدی، سیگار کشیدن، گیاهخوار بودن، بارداری و شیردهی از عواملی هستند که نیاز به این ماده مغذی را افزایش خواهند داد.

● لـپـه و فــشــارخـونـی‌هـا

این ماده غذایی به دلیل کربوهیدراتی که دارد منبع انرژی است در ضمن با خوردن هر ۱۰۰ گرم از آن ۲۲ گرم پروتئین تامین می‌شود بنابراین کسانی که گوشت نمی‌خورند، بهتر است که لپه را به عنوان یکی از اعضای خانواده حبوبات با برنج مخلوط و آن را مصرف کنند.

نکته دیگر اینکه لپه منبع پتاسیم است بنابراین افرادی که فشارخون بالا دارند، می‌توانند این ماده غذایی را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند و همراه دیگر منابع آن مورد استفاده قرار دهند. جالب است بدانید که لپه از منابع گیاهی کلسیم نیز هست به طوری که با خوردن ۱۰۰ گرم از آن حداقل ۶۰ میلی‌گرم کلسیم تامین می‌شود البته این مقدار جذب پایین‌تری دارد اما برای آنهایی که شیر و لبنیات نمی‌‌خورند یک عادت غذایی مناسب تلقی می‌شود.

● دوغ بـدون گــاز

دوغ، همان ماست رقیق شده با آب است و چه بهتر که به صورت کم‌نمک تهیه شده و با سایر ادویه‌ها طعم‌دار شود. این نوشیدنی یکی از مایعات پروتئینی است و املاح موجود در آن برای زمان‌هایی که فرد تعریق فراوانی دارد، توصیه می‌شود.

در ضمن، از آنجایی که ماست منبع ویتامین ۲‌B است دوغ نیز از منابع این ماده مغذی به حساب می‌آید. نکته‌ای که درباره این ویتامین باید به خاطر داشته باشیم آن است که ویتامین۲‌B به تولید انرژی کمک می‌کند و دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی است بنابراین نیاز به آن در دوران رشد سریع، بیماری‌های مزمن، تب و سرطان افزایش پیدا می‌کند.

به این دلیل خوردن منابع آن از جمله دوغ و ماست یک عادت غذایی مناسب تلقی می‌شود زیرا در غیر این صورت علائمی مانند خارش پوست، ترک خوردن گوشه لب‌ها، قرمزی و سوزش چشم‌ها و کم‌خونی بروز می‌کند و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند افسردگی و آب‌مروارید بیشتر می‌شود.

● همراه این غذا

این غذا با برنج سرو می‌شود که بهتر است به صورت کته شده استفاده شود. همراه شدن سالاد سبزیجات یا حتی سبزی خوردن با این غذا در کنار گوشت و برنجی که در دوغ پا وجود دارد به تکمیل شدن این وعده کمک بسیاری می‌کند.

● اگر فشارتان بالاست

بهتر است نمکی که به این غذا اضافه می‌کنید، کم باشد. به جای رب گوجه‌فرنگی به آن گوجه رنده شده تازه بیفزایید و لپه بیشتر و برنج را کمتر استفاده کنید تا با خوردن این غذا، انرژی دریافتی‌تان بیش از میزان مورد نیاز نشود.

● اگر کم خون هستید

گوشت استفاده شده در این غذا از منابع آهن است که توصیه می‌شود همراه آب مرکبات تازه به مصرف برسد. به این ترتیب آهن بیشتری جذب خواهد شد. در ضمن، همراه شدن سبزیجاتی مانند هویج، فلفل‌دلمه‌ای رنگی و گوجه فرنگی از دیگر اقداماتی است که جذب آهن را افزایش می‌دهد.

● اگر سیگاری هستید

از آنجایی که نیاز به ویتامین ۲ Bدر شما بالاست، بهتر است که این غذا را با یک لیوان دوغ یا یک کاسه ماست نیز همراه کنید. به این ترتیب ویتامین بیشتری دریافت خواهید کرد. نکته دیگر اینکه غذایتان را با سبزیجات تازه نظیر یک بشقاب سبزی خوردن بخورید زیرا سیگار کشیدن نیاز به ویتامین C را نیز بالا می‌برد.

سارا حسنلو