۱۶ اوت سال ۱۹۶۰ میلادی ـ قبرس جمهوری مستقل شد

۵۰ سال پیش در روز ۱۶ اوت سال ۱۹۶۰ میلادی جزیره قبرس که به یک مستعمره بریتانیا تبدیل شده بود استقلال یافته و یک جمهوری مستقل می شود. این واقعه یک رویداد منحصر به فرد در تاریخ این …

۵۰ سال پیش در روز ۱۶ اوت سال ۱۹۶۰ میلادی جزیره قبرس که به یک مستعمره بریتانیا تبدیل شده بود استقلال یافته و یک جمهوری مستقل می شود. این واقعه یک رویداد منحصر به فرد در تاریخ این جزیره مدیترانه ای با تاریخ چند هزار ساله محسوب می شود که یونانیان باستان این مکان را قلمرو آفرودیت [ونوس] تلقی می کردند.

جزیره قبرس در فاصله ۸۵ کیلومتری سواحل سوریه واقع شده و از لحاظ جغرافیایی جزو منطقه خاورمیانه محسوب میشد اما امروز جزو قاره اروپا بوده و حتی بخش یونانی نشین آن عضو اتحادیه اروپا است.

در عصر باستان جزیره قبرس تحت استعمار یونانی ها ، فنیقی ها ، آشوری ها ، پارس ها ، اقوام هلنی و مصری ها بود. سرانجام در سال ۵۸ قبل از میلاد این جزیره به تصرف رمی ها درآمد.

ریچارد شیردل ، پادشاه انگلستان در زمان جنگ های صلیبی جزیره قبرس را از امپراتوری بیزانس جدا کرد و آن را به گی دولوزینیان پادشاه سابق بیت المقدس داد تا غم شکست از سلطان صلاح الدین و از دست دادن بیت المقدس را فراموش کند.

در سال ۱۴۸۹ میلادی ، یک بازمانده لوزینیان ، کاترین کورنارو جزیره قبرس را به جمهوری ونیز فروخت اما جمهوری ونیز توجه چندانی به قبرس نشان نمی داد و ساکنان جزیره به راهزنی دریایی روی آوردند.

در اول ژوییه سال ۱۵۷۰ میلادی به فرمان سلطان سلیم دوم ، عثمانی ها در بندر لارناکا پیاده شدند و تحت فرماندهی لله مصطفی نیکوزیا مرکز جزیره و سپس سراسر قبرس را تصرف کردند.

این واقعه سر و صدای فراوانی در اروپا ایجاد کرد و ناوگان های دریایی کشورهای اروپایی برای تصرف مجدد قبرس به جنگ امپراتوری عثمانی آمدند.

علی رغم شکست نیروی دریایی امپراتوری عثمانی از ناوگان های کشورهای اروپایی در ۷ اکتبر سال ۱۵۷۱ میلادی در لپانت ، قبرس تحت تسلط امپراتوری عثمانی باقی ماند.

پس از احداث کانال سوئز ، دیسراییلی ، نخست وزیر بریتانیا تصمیم گرفت از جزیره قبرس به عنوان یک پایگاه پشتیبانی برای حفاظت از تردد کشتی ها در کانال استفاده کند.

سلطان عثمانی تحت فشار بریتانیا و برخلاف تمایلش ناگزیر می شود در روز ۴ ژوئن سال ۱۸۷۸ میلادی براساس یک پیمان که در جریان کنگره برلین امضاء شد ، جزیره را به بریتانیایی ها اجاره دهد.

در سال ۱۹۱۴ میلادی قبرس تحت قیمومت بریتانیا درآمده و در سال ۱۹۲۵ میلادی عملا مستعمره این کشور می شود. لندن که با یک جنبش پنهانی برای الحاق قبرس به یونان مواجه شده بود به سرکوب جنبش می پردازد.الحاق قبرس به یونان «انوسیس» نامیده می شد.

در سال ۱۹۵۰ میلادی ماکاریوس سوم پس از انتخاب شدن به مقام اسقف اعظم و رهبر مذهبی جزیره دستور مبارزه برای «انوسیس» را صادر می کند. اما ترکیه همسایه به نام دفاع از اقلیت ترک تبار قبرس با الحاق جزیره به یونان به مخالفت برمی خیزد.

سرانجام در روز ۱۹ فوریه سال ۱۹۵۹ میلادی براساس توافق لندن هر دو طرف به استقلال جزیره رضایت می دهند. براساس این توافق رییس جمهور از سوی جامعه یونانی و نخست وزیر از سوی جامعه ترک قبرس انتخاب می شوند.

اسقف ماکاریوس رییس جمهور قبرس و فاضل فوچوک نخست وزیر قبرس می شوند.

همچنین براساس همین توافق مجلس قبرس از ۷۰ درصد نمایندگان یونانی و ۳۰ درصد نمایندگان ترک تشکیل می گردد. گارد ملی قبرس نیز تحت فرماندهی افسران قبرسی یونانی تبار قرار می گیرد.

به این ترتیب ، در روز ۱۶ اوت سال ۱۹۶۰ میلادی جزیره قبرس که به یک مستعمره بریتانیا تبدیل شده بود پس از توافق دو جامعه یونانی و ترک قبرس استقلال یافته و یک جمهوری مستقل می شود اما کماکان تنش ها میان این ۲ جامعه ادامه می یابند.

در روز ۱۵ ژوییه سال ۱۹۷۴ میلادی با توطئه حکومت نظامی سرهنگ ها که قدرت را در یونان به دست داشتند گارد ملی قبرس دست به یک کودتا علیه اسقف ماکاریوس رییس جمهور زده و تلاش می کند بار دیگر «انوسیس» الحاق قبرس به یونان را محقق کند.اما ترکیه نیز دست روی دست نگذاشت و ارتش ترکیه شمال جزیره قبرس که اغلب جمعیت آن را قبرسی های ترک تبار تشکیل می دادند اشغال کرد.

از آن تاریخ تاکنون ۲ جامعه قبرسی های یونانی تبار و ترک تبار در دو سوی یک «خط سبز» جدا از یکدیگر زندگی می کنند. بخش یونانی نشین قبرس که از سوی جامعه بین المللی به رسمیت شناخته می شود در سال ۲۰۰۴ به عضویت اتحادیه اروپا درآمد ، اما بخش ترک نشین قبرس تنها از حمایت ترکیه برخوردار است.

بهرام افتخاری