بهای بالای نفت اوپك را نیز غافلگیر كرد

بهای بالای نفت سرانجام سازمان كشورهای صادر كننده نفت اوپك , بزرگترین كارتل نفتی جهان را نیز غافلگیر كرد به نحوی كه این سازمان را با اجماعی نسبتا دشوار رو به رو ساخت

اوپك در اجماعی كه به سختی به دست آمد، معترف شد كه بهای فعلی نفت بسیار بالا است و باید در این زمینه اقدامی جدی به عمل آورد. پورنومو یوسگیانتورو، وزیر انرژی و منابع معدنی اندونزی، روز جمعه با بیان این مطلب اظهار داشت كه "بهای نفت باید كاهش یابد زیرا حتی اوپك نیز دوست ندارد كه چنین بهایی را در سطح جهانی شاهد باشد." نیویورك تایمز در مصاحبه ای اختصاصی با یوسگیانتورو، مهمترین مساله جهانی، یعنی بهای بالای نفت را كه بسیاری آن را در ید قدرت اوپك می دانند، به چالش كشیده و دیدگاههای مختلف اعضا را در این راستا بررسی كرده است.

با این حال، یوسگیانتورو با احتیاط كامل اظهار داشت كه اعضای اوپك لزوما" قصد ندارند با افزایش سقف تولید سازمان در اجلاس آتی اوپك كه در ۱۶ مارس (۲۶ اسفند ماه) در اصفهان ایران برگزار می شود، موافقت كنند. به گفته یوسگیانتورو، تقاضای جهانی برای نفت معمولا" هر بهار كاهش می یابد و وزرای نفت اوپك بیشتر نگران این مساله هستند كه تا پیش از افت ناگهانی تقاضا، عرضه خود را كاهش دهند. به رغم آن كه وزیر انرژی اندونزی اعلام كرد كه تلاش وی در جهت كاهش بهای نفت، دستكم بهای نفت كشورش است كه اكنون به ۳۵ دلار هر بشكه رسیده، ولی از این حقیقت نیز نمی توان غافل شد كه این تلاش بیشتر از آن رو است كه اندونزی تنها عضو اوپك است كه تولید نفتش بشدت كاهش یافته و اكنون مدتها است كه به یك وارد كننده صرف نفت خام تبدیل شده است. این در حالی است كه به نظر می آید عربستان سعودی، قدرتمندترین عضو اوپك، در هفته های اخیر به آرامی به سوی تثبیت بهای بالاتر نفت گام برمی دارد و تلویحا" با بیان این مطلب كه اقتصاد جهانی قویتر از آن است كه بهای نفت بر آن اثری داشته باشد، بر اقدامات در این زمینه، صحه می گذارد. با این حال، سخنان پورنومو هم از این جنبه كه بعنوان یكی از اعضای اوپك چندان به دنبال صحبت و اظهار نظر در مجامع عمومی نیست و هم از لحاظ موقعیت اندونزی و ارزیابی هایش از اجماع میان اعضای اوپك كه همیشه درست بوده است، اهمیت خاصی پیدا می كند. به نوشته نیویورك تایمز، یوسگیانتورو در ادامه سخنانش اعلام كرد كه وی به تازگی گزارشی از یك شركت نفت بین المللی مبنی بر پیشنهاد كشف و استخراج از یك میدان نفتی جدید در اندونزی داشته كه وزارت انرژی این كشور مشغول بررسی این پیشنهاد است. وی از ذكر جزییات بیشتر در این زمینه، خودداری كرد. یوسگیانتورو همچنین اظهار داشت كه دولت متبوعش قصد دارد تا چند روز دیگر افزایشی ۲۹ درصدی را در قیمت خرده فروشی بنزین و سوخت دیزل اعلام كند. هرچند به عقیده وی، این افزایش به منزله اقدامی در جهت به راه انداختن تظاهرات خیابانی است، اما به دلیل مقتضیات اقتصادی كشور، امری لازم به نظر می رسد. یوسگیانتورو همچنین خاطرنشان ساخت كه این كشور مساله خروج از اوپك را در دست بررسی دارد، موضوعی كه دولت باید به آن بپردازد، هرچند كه تصمیم نهایی توسط كابینه اتخاذ خواهد شد. یوسگیانتورو كه این خبر را چندی پیش اعلام كرده بود، اظهار داشت، چنین اقدامی هرچند كه نیاز به بحث و بررسی زیاد دارد، اما در صورت انجام، می تواند كمكی موثر به ذخیره دستكم دو میلیون دلار در پرداختهای سالیانه باشد. در همین راستا، مقامات رسمی اوپك در وین اعلام كردند كه این هفته قصد دارند نظر خود را در خصوص پیشنهاد اندونزی مبنی بر خروج از این سازمان را ارایه كنند. این در حالی است كه وزیر امورخارجه اندونزی كاملا" با این پیشنهاد، یعنی خروج اندونزی از اوپك مخالف است، زیرا معتقد است این كار به روابط این كشور با هم پیمانان خاورمیانه ای آن، لطمه وارد می كند. برخی از دولتمردان نیز معتقدند كه اندونزی بعنوان یكی از قدیمی ترین اعضای اوپك، باید در این زمینه بسیار محتاطانه و هوشیارانه عمل كند. به گفته پورنومو، شاید مهمترین بخش این قضیه در این باشد كه مشخص نیست با این كار، آیا اندونزی موقعیت خود را بعنوان یك صادر كننده نفت از دست می دهد یا خیر. وی معتقد است، طی چند سال آینده، كشفیات اخیر باید ۳۰۰ هزار بشكه در روز به تولید سالانه اندونزی كمك كرده و بدین ترتیب، كاهش تولید ۱۶ درصدی فعلی اندونزی از میدانهای نفتی موجود را تا اندازه ای جبران كند. و این امكان را فراهم آورد كه در آینده ای نزدیك تولید نفت كشور را به بیش از یك میلیون بشكه در روز برساند. اما بر اساس آمار و ارقام موجود، تولید نفت این كشور تا ۹۵۰ هزار بشكه در روز در ماه دسامبر كاهش داشته است، سطحی غیر قابل قبول كه دولتمردان را بر آن داشته تا برخی از میدانها را بسته و یا تولید برخی دیگر از میدانها را به كمترین حد خود كاهش دهند. این در حالی است كه دولت اندونزی ماه گذشته اعلام كرد طرحهایی را برای افزایش سرمایه در خصوص ساخت جاده ها، خطوط لوله و دیگر پروژه های زیر ساختاری شامل ۱۱ میلیارد دلار برای پروژه های مربوط به انرژی در دست اجرا دارد.

یوسگیانتورو در ادامه افزود، وزیران نفت اوپك تمایلی به پذیرش محدوده جدید قیمتی برای سبد نفتی این سازمان ندارند اما این اقدامی است كه نیاز به تحقیق و مطالعه بیشتر دارد. در اجلاس مارس ۲۰۰۰، اوپک در پاسخ به تغییر شرایط بازار جهانی نفت، مکانیسم تنظیم بهایی را در دستوركار خود قرار داد که از طریق سبد نفتی اوپک، قابل کنترل بود. بر اساس سازوكار یادشده، چنانچه بهای سبد نفتی اوپک كه ۲۸-۲۲ دلار هر بشكه تعیین شده بود، برای ۲۰ روز تجاری، بیش از ۲۸ دلار هر بشکه باشد، سازمان موظف به افزایش تولید خود تا سقف ۵۰۰ هزار بشكه در روز است و چنانچه کمتر از ۲۲ دلار هر بشکه برای ۱۰ روز باشد، سازمان موظف به كاهش تولید خود تا سقف ۵۰۰ هزار بشكه در روز است. این تنظیم به‌طور اتوماتیک انجام می شود، اما اعضای اوپک این رویه را تغییر دادند و با این کار موفق شدند میزان تولید نفت را در اختیار خود بگیرند. اما این سازو كار در اجلاس اخیر وزرای نفت اوپك در ۳۰ ژانویه (۱۱ بهمن ماه) به حال تعلیق درآمد تا تصمیمی جدی در این خصوص اتخاذ شود. یك گروه از مقامات رسمی اوپك به رهبری كارشناسان سعودی مشغول تحقیق و بررسی بهای سبد نفتی اوپك و ارایه محدوده قیمتی جدید برای آن هستند، اما به عقیده یوسگیانتورو، به نظر نمی رسد كه اقدام در این زمینه به این زودیها رنگ واقعیت به خود گیرد. پیش بینی می شود سازمان در اجلاس آتی خود به بررسی مجدد محدوده بهای سبد نفت خود بپردازد. اوپک که ۴۰ درصد از نفت خام جهان را تولید می کند ، قرار است ۱۶ مارس سال جاری در اجلاس اصفهان با ارزیابی موقعیت بازار، تصمیمی جدی در این زمینه اتخاذ كند. لازم به ذكر است كه اوپک اطلاعات مربوط به بهای نفت را در" سبدی" شامل ۷ نوع نفت خام که عبارتند از: نفت مخلوط صحرا، میناس اندونزی، بانی لایت نیجریه، فاتح عربستان سعودی، فاتح دبی یا نفت دبی، تیا جوانا ونزوئلا و ایستماس مکزیک (نفت غیر اوپک) جمع آوری کرده است. بهای نفت اوپک- که نخستین بار در اول ژانویه ۱۹۸۷ معرفی شد- حد متوسط بهای نفت این کشورها است. اوپک برای نظارت بر شرایط بازار جهانی نفت، از بهای تعیین شده این سبد نفتی استفاده می کند. زیرا شاخص بهای نفت خام آمریکا که همان "وست تگزاس اینترمدیت" (دبلیو تی آی) است، نفت خامی سبک و شیرین مانند فاتح دبی است که به مقدار کم سولفور دارد. برنت نیز کمی سبک تر، شیرین تر و بسیار گران تر از سبد نفتی اوپک و در عین حال کمتر از" دبلیو تی آی" است. بنابراین، اوپك باید قبل از هر چیز به فكر تركیب جدی سبد نفتی سازمان باشد تا از آن طریق، بهای نفت در بازارهای جهانی به حد قابل قبولی دست یابد.