آلودگی هوا از مسمومیت تا سرطان

آلودگی هوا عوارض فراوانی به همراه دارد از خستگی مزمن و بی حالی گرفته تا سردرد, تهوع, اضطراب و استرس اما در پی آلودگی هوا گاهی دیده می شود که افرادی با علایم آنفلوآنزا عمدتا تب و بدن درد مواجه می شوند و نوعی مسمومیت با آلاینده های موجود در هوا را تجربه می کنند

آلودگی هوا عوارض فراوانی به همراه دارد؛ از خستگی مزمن و بی‌حالی گرفته تا سردرد، تهوع، اضطراب و استرس. اما در پی آلودگی هوا گاهی دیده می‌شود که افرادی با علایم آنفلوآنزا (عمدتا تب و بدن‌درد) مواجه می‌شوند و نوعی مسمومیت با آلاینده‌های موجود در هوا را تجربه می‌کنند...

دکتر شاهین شادنیا، متخصص سم‌شناسی و رییس انجمن مسمومیت، علایم فوق‌الذکر را ناشی از مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن و دی‌اکسید‌کربن می‌داند: «زمانی که میزان دی‌اکسید‌کربن در زمان آلودگی هوا افزایش پیدا می‌کند، اکسیژن کمتری وارد بدن می‌شود و اشباع اکسیژن در خون کاهش می‌یابد. در نتیجه اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها خوب صورت نمی‌گیرد و تولید انرژی بدن دچار اختلال می‌شود و بر همین اساس فرد دچار بی‌حالی، خستگی مفرط، بی‌حوصلگی می‌شود و کارایی سابق خود را از دست می‌دهد.» دکتر شادنیا به علایم دیگر مسمومیت با گازهای سمی موجود در هوا نیز اشاره می‌کند: «حالت تهوع و استفراغ در افرادی که دچار مسمومیت‌ با مونواکسیدکربن یا دی‌اکسیدکربن می‌شوند نیز دیده می‌شود. چنین عوارضی به این دلیل دربدن ایجاد می‌شود که چون اکسیژن کافی دربدن وجود ندارد، بنابراین سلول‌های عصبی هم دچار مشکل می‌شوند و سردرد، تهوع و استفراغ در نتیجه اختلال در سلول‌های عصبی بدن رخ می‌‌دهد.»

دکتر احمد مسجدی، فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی نیز با بیان اینکه علایمی مانند سردرد، خستگی زودرس، بی‌حالی، بی‌خوابی، احساس بی‌حوصلگی و عصبانیت از عوارض آلودگی هواست، تاکید می‌کند: «احساس تهوع و استفراغ ممکن است به دلیل عفونت‌های ویروسی باشد که با آلودگی هوا مصادف شده است اما تاثیر آلاینده‌های مضر موجود در هوا بر ریه و سیستم تنفسی اجتناب‌ناپذیر است.»

در آمارها و گزارشات سازمان هواشناسی همواره غلظت مونواکسیدکربن و ذرات معلق بیشتر از حد مجاز اعلام می‌شود و شاید آلودگی هوا بر دوش این دو آلاینده باشد، اما مضرترین این آلاینده‌ها کدام‌اند؟ دکتر شادنیا گاز CO، CO۲ و H۲S را خطرناک‌ترین آلاینده‌ها می‌داند و می‌گوید: «تصور کنید یک بخاری گازی در منزل روشن است و دودکش آن به درستی کار نمی‌کند و تمام درها و پنجره‌های خانه بسته است. این بخاری تولید گاز ‍‍‍CO و CO۲ می‌کند و این گازها در اتاق جمع می‌شود و از هیچ طریقی دفع نمی‌شود. وضعیت هوای تهران در حال حاضر این‌گونه است و این، آثار سویی بر سلامت افراد بر جای می‌گذارد.» او به وجود یک آلاینده خطرناک دیگر نیز اشاره می‌کند: «گاز H۲S یا گاز چاه یک نوع آلاینده دیگر است بسیار خطرناک است.»

● لبنیات، میوه و سبزی؛ بهترین مواد غذایی در آلوده‌ترین روزها

از زمان شروع آلودگی هوا، از سوی متخصصان توصیه‌های زیادی مبنی بر مصرف لبنیات و سبزی‌ها و میوه‌ها شده است. دکتر مسجدی نیز با اشاره به خواص لبنیات برای کاهش عوارض آلودگی هوا، می‌گوید: «در زمان آلودگی‌ها، مصرف لبنیات به ویژه شیر و همچنین میوه‌ها و سبزی‌های حاوی ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ بسیار مفید خواهد بود و بسیاری از عوارض آلودگی هوا را خنثی می‌کند.»

دکتر شاهین شادنیا نیز این موضوع را تایید و اشاره می‌کند: «مصرف لبنیات برای از بین رفتن آثار ذرات معلق موجود در هوا مفید خواهد بود اما تاثیری بر بهبود مسمومیت‌های ناشی از آلاینده‌ها ندارد و تنها راه درمان، دریافت اکسیژن است.»

● چه کسانی بیشتر در خطرند؟

دکتر شادنیا می‌گوید: «همه افراد در صورتی که به مدت طولانی در معرض این آلاینده‌ها قرار گیرند، احتمال دارد مسموم شوند اما کودکان، سالمندان و زنان باردار جزو گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند.» کودکان به دلیل حساسیت فیزیولوژیک و سالمندان به دلیل بیماری‌های جسمی مانند بیماری‌های قلبی، عروقی بیشتر در معرض خطر خواهند بود.

در زمان آلودگی هوا از منزل خارج نشوید و تنها در مواقع ضروری در سطح شهر تردد کنید. این جملات را زیاد شنیده‌اید، اما سوالی که شاید در ذهنتان نقش بسته است، این است که هوای داخل و خارج خانه چه تفاوتی از نظر میزا‌ن آلاینده‌ها دارد؟ دکتر شادنیا در پاسخ می‌گوید: «هوای داخل منزل نیز از همان هوای آلوده بیرون از منزل است اما این به آن معنا نیست که میزان آلودگی هوای داخل و خارج منزل یکسان است. در واقع، پنجره می‌تواند به عنوان یک سد دفاعی در مقابل ورود هوای آلوده به منزل باشد. بر همین اساس، بهتر است سعی کنید در زمان آلودگی هوا کمتر در سطح شهر تردد کنید.»

● هوای آلوده و غددسرطانی

دکتر فاطمه قائم‌مقامی، رییس انجمن سرطان‌های زنان ایران، آلودگی هوا را عاملی برای رشد غدد سرطانی می‌داند: «رشد غدد سرطانی مانند سرطان‌های پستان، تخمدان، ریه و پانکراس در این هوا به صورت باورنکردنی افزایش می‌یابد و در نتیجه افرادی که سرطان دارند باید از شهرهای صنعتی که آلودگی زیست‌محیطی دارد، دوری کنند.» این فوق‌تخصص سرطان زنان معتقد است: «هوای آلوده درصد رشد این نوع سرطان‌ها را بالا می‌برد و حتی می‌تواند انواع مختلفی از سرطان‌ها را ایجاد کند.»

دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران نیز درخصوص تاثیر آلودگی هوا بر افراد چاق می‌گوید: «این آلاینده‌ها برای افرادی که اضافه‌وزن دارند، خطرات متعددی ایجاد می‌کنند و ممکن است در هفته‌های اخیر دچار مشکلات تنفسی شده باشند.» شاید فکر کنیم که میزان مسمومیت‌ها و تاثیر آلاینده‌های هوا برای تمام افراد یکسان است اما دکتر هاشمی عقیده دارد ظرفیت تنفسی افرادی که اضافه‌وزن دارند پایین است و مشکلات‌شان همانند بیماران قلبی‌عروقی، ریوی و سالمندان خواهد بود.

در حقیقت افرادی که اضافه‌وزن دارند، هم‌اکنون نیز لحظه‌ای خیال آسوده ندارند چون در این روزها باید کمتر در محل‌های شلوغ و آلوده حضور پیدا کنند و به گفته دکتر هاشمی مشکل چاقی می‌تواند به شکل مفرطی ظاهر شود و بر بیماری‌های دیگر این اشخاص بیفزاید.

مهدیه آقازمانی

مرضیه آزادی

حرف‌های دکتر مسجدی،

دکتر شادنیا،

دکتر قائم‌مقامی

دکتر هاشمی درباره آب و هوای تهران