وضع فعلی بی سوادی در ایران

حداقل ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار ایرانی بالای شش سال بی سوادند اینها آمارهای رسمی است, مطابق آمارهای نهضت سوادآموزی, ۶۲ درصد از این جمعیت بیسوادان, بالای ۵۰ سال سن دارند و ۳ میلیون و ۴۵۶ هزار بی سواد کشور نیز بین ۳۰ تا ۴۹ سال دارند و ۱۲ درصد از شهروندان ۶ تا ۲۹ ساله نیز در کشور ما سواد خواندن و نوشتن ندارند

حداقل ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار ایرانی بالای شش سال بی‌سوادند. اینها آمارهای رسمی است، مطابق آمارهای نهضت سوادآموزی، ۶۲ درصد از این جمعیت بیسوادان، بالای ۵۰ سال سن دارند و ۳ میلیون و ۴۵۶ هزار بی سواد کشور نیز بین ۳۰ تا ۴۹ سال دارند و ۱۲ درصد از شهروندان ۶ تا ۲۹ ساله نیز در کشور ما سواد خواندن و نوشتن ندارند.

در حالی که مطابق سند چشم انداز توسعه ایران، کشور ما باید تا سال ۱۴۰۴ در صدر کشورهای منطقه در حوزه علم و فناوری قرار بگیرد، اما به نظر می رسد با وجود چنین آماری از بی سوادان، قدری خوشبینانه است بتوانیم به این هدف از سند چشم انداز توسعه برسیم، مگر این که هر چه سریع تر برای باسوادی این گروه میلیونی، چاره ای اندیشیده شود.

یکی از ناامیدکننده ترین آمارهای مربوط به بی سوادی در ایران به بی سوادی گروه عظیمی از نوجوانان و کودکان ایرانی برمی گردد که قاعدتا باید دوران تحصیلات اجباری را طی کرده و باسواد باشند، اما آمارها می گوید ۱۷۲ هزار و ۸۰۰ نفر بی سواد در کشور در گروه سنی بین ۶ تا ۱۹ سال قرار دارند.

در حالی که مطابق برنامه پنجم توسعه باید تا پایان این برنامه درسال ۹۴، بی سوادی در کشور ریشه کن شود، اما با توجه به شرایط فعلی اختصاص بودجه برای مقابله با بی سوادی در کشور، رسیدن به اهداف این برنامه در بخش باسوادی شهروندان دور از انتظار به نظر می رسد.کارشناسان آموزشی بر این باورند که ریشه کنی بی سوادی در ایران، حداقل به هزار میلیارد تومان اعتبار سالانه و چند سال ممارست و پیگیری مسئولانه نیاز دارد.با توجه به این که در اغلب کشورهای توسعه یافته به بودجه های آموزشی به دید بودجه های هدر رفته نگاه نمی کنند و آن را گونه ای سرمایه گذاری بلندمدت و پرسود می دانند، وجود چنین نگاهی در مسئولان می تواند به ریشه کنی بی سوادی در ایران بسیار کمک کند.

● سیاست های تشویقی برای سوادآموزان و معلمان

هم اکنون برخی استانداری های کشور به ازای باسوادکردن هر فرد بی سواد، مبلغ ۳۰۰ هزارتومان به عنوان پاداش به فرد آموزش دهنده پرداخت می کند، اما فرهاد بشیری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت وگو با «جام جم» معتقد است: باید این رقم ها را بالاتر برد تا معلمان هم انگیزه بیشتری برای باسوادکردن افراد بی سواد داشته باشند.

وی توضیح می دهد: سیاست تشویقی باید هم برای بی سوادان و هم برای معلمان اعمال شود و همچنین باید همه دستگاه هایی که به نوعی با موضوع بی سوادی مبارزه می کنند، مورد حمایت مالی و معنوی بیشتری قرار گیرند.

به گفته بشیری، هیچ اشکالی ندارد برای باسوادشدن افراد بی سواد، تشویقی در نظر گرفته شود تا انگیزه مالی هم در کنار سایر انگیزه ها برای باسوادشدن افراد وجود داشته باشد.

بشیری تاکید می کند: باید چنان جاذبه ای برای معلمان نهضت سوادآموزی ایجاد شود که آنها با انگیزه بالایی برای تدریس آماده شوند؛ نه این که این کار تدریس را از سر بی رغبتی و نبود شغل جایگزین انجام دهند.

● نهضت رفته ها چند نفرند؟

هم اکنون وضع سوادآموزی در کشور ما با شتابی کند در حرکت است. آمارهای فعلی می گوید از سال شروع نهضت سوادآموزی در ایران تا به امروز، ۳۵ میلیون نفر بی سواد و کم سواد به کلاس های نهضت سوادآموزی رفته اند؛ اما فقط تاکنون دو میلیون نفر توانسته اند مدرک پنجم ابتدایی بگیرند.

این آمارها نشان می دهد اگر با همین سبک و سیاق فعلی برای ریشه کن کردن بی سوادی حرکت کنیم؛ یعنی حدود هر سه دهه، فقط دو میلیون نفر را باسواد کنیم، آن​گاه ریشه کنی بی سوادی در ایران حداقل ۱۵۰ سال طول خواهد کشید.

امین جلالوند