سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
ایجاد محدودیت برای تحصیل مهاجران افغان به نفع کیست
بر اساس آمارهای موجود، جمعیت مهاجران افغان در ایران به بیش از۳ میلیون نفر بالغ می‌شود که ۱ میلیون نفر آنها را مهاجران غیرقانونی تشکیل می‌دهند.(۱)
به حضور مهاجران افغان در ایران می‌توان از زوایای مختلفی نگاه کرد، اما موضوعی که در این نوشتار می‌خواهم به آن بپردازم، فرصت‌های سوادآموزی و تحصیل برای مهاجران و فرزندان آنها در ایران است. دولت ایران همواره محدودیت‌ها و تبعیض‌هایی را برای تحصیل افغان‌ها در ایران فراهم کرده است. این محدودیت‌ها از ممنوعیت ثبت‌نام در مدارس دولتی و شرکت در آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها، تا دریافت شهریه آزاد برای ثبت‌نام از آنها متغیر بوده است و در مجموع، شرایط بسیار دشواری را برای تحصیل اتباع افغانستان در ایران فراهم نموده است. استدلال اصلی دولت در اتخاذ این سیاست، بیشتر متوجه بار هزینه‌ای تحصیل این افراد برای دولت بوده است. از سوی دیگر، با پایان جنگ افغانستان، دولت از تمام ابزارهای ممکن برای فشار آوردن به مهاجران افغان برای بازگشت به کشورشان استفاده نموده است و به نظر می‌رسد، ممنوعیت تحصیل نیز یکی از این اهرم‌های فشار باشد.
جدا از ابعاد اخلاقی و انسانی این موضوع، در این مقاله می‌خواهم از منظر منافع ملی به نقد این سیاست بپردازم. به نظر من، دولت ایران نه تنها نباید محدودیتی برای تحصیلات مقدماتی و عالی مهاجران افغان در نظام آموزشی کشور ایجاد کند، بلکه باید تا جای ممکن فرآیند آموزش افغان‌ها را تسهیل نماید. برای اثبات این ادعا، دلایل زیر قابل‌توجه است:
۱) ۳ میلیون مهاجر افغانی که در ایران ساکن هستند، جزئی از جامعه ایران محسوب می‌شوند و ارتقای سطح سواد آنها، به انطباق بهتر و سریع‌تر آنان با فرهنگ و هنجارهای اجتماعی جامعه ما و کاهش آسیب‌ها و هزینه‌های اجتماعی ناشی از عدم‌تطابق فرهنگی کمک می‌کند.
۲) افزایش دانش نیروی کار مهاجر و خانواده‌های آنها، به افزایش سطح بهره‌وری آنها کمک می‌کند و به نوبه خود، باعث ارتقای بهره‌وری در اقتصاد ملی خواهد شد و از این زاویه نیز هزینه‌های صورت گرفته برای آموزش آنها به اقتصاد ملی باز خواهد گشت.
۳) همان‌طور که توسعه و پیشرفت یک کشور، به طور مستقیم منافعی را عاید کشورهای مجاور خود خواهد کرد، عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی کشورها نیز هزینه‌هایی را بر همسایگانشان تحمیل خواهد کرد. حداقل این هزینه‌ها، سیل مهاجرانی است که به امید دستیابی به شرایط بهتر کار و زندگی به این کشورها سرازیر می‌شوند و خواسته یا ناخواسته، هزینه‌های زیادی بر دوش کشور میزبان می‌گذارند. در مورد افغانستان، موضوعات پرهزینه‌ای همچون مواد مخدر و ناامنی‌های مرزی نیز ریشه در توسعه‌نیافتگی این کشور دارند.
بنابراین بهترین و پایدارترین راه‌حلی که برای کاهش این هزینه‌ها وجود دارد، کمک به روند توسعه و پیشرفت این کشور است. در این راستا، افزایش دانش و مهارت‌های اتباع افغان نقش بسزایی در ارتقای سرمایه انسانی و تسریع روند توسعه این کشور خواهد داشت. فراهم کردن بستر آموزش برای مهاجران افغان و فرزندانشان، چه در سطح مقدماتی و چه در سطح عالی، یک پتانسیل قوی از نیروی انسانی را فراهم خواهد کرد که می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور افغانستان نقش موثری داشته باشد.
۴) فرصت تحصیل برای اتباع کشورهای کم‌تر توسعه‌یافته و اعطای بورس تحصیلی به آنها، همواره جزو سیاست‌های کشورهای پیشرفته بوده است. این اقدام، علاوه بر اینکه با هدف جذب نخبگان از کشورهای در حال توسعه و بهره‌برداری از توانایی‌های آنها صورت می‌پذیرد، از نظر فرهنگی و سیاسی نیز حائز اهمیت است. ایجاد ذهنیت مثبت در مهاجران نسبت به کشورهای میزبان و چارچوب‌های فکری و فرهنگی آنان، در درازمدت می‌تواند نقش بسزایی در پیشبرد سیاست‌ها و منافع کشورهای مهاجرپذیر داشته باشد. اگر به تاریخ کشورهای در حال توسعه در یک قرن اخیر نگاهی بیفکنیم، نقش نیروهای تحصیلکرده در فرنگ را در تحولات سیاسی و اجتماعی آنها بسیار برجسته خواهیم یافت.
ما نیز اگر به دنبال ایجاد پیوندهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی عمیق و بلندمدت با افغانستان هستیم، باید با توجه به اشتراکات فرهنگی، دینی و زبانی بین دو ملت، با استفاده از تمامی ابزارها، به ویژه فراهم نمودن فرصت‌های آموزشی و تحصیلی، گوی سبقت را در رقابتی که بر سر جهت‌دهی فکری و فرهنگی بر افغانستان جدید به وجود آمده است، از بیگانگانی که از ینگه دنیا وارد منطقه شده‌اند برباییم.
در پایان، باید یادآوری کنم که این سخت‌گیری‌ها و تبعیض‌ها، باعث ایجاد ذهنیت منفی و احساس تنفر در جامعه افغان‌ها نسبت به دولت و مردم ایران خواهد شد. ذهنیتی که به این آسانی و به این زودی زدوده نخواهد شد و تاثیر منفی خود را به طور مستقیم بر روابط دو ملت در آینده خواهد گذاشت.
یاسر ملایی
دانش آموخته ارشد اقتصاد (ysr.mol@gmail.com)
پاورقی
۱ - به نقل از پورتال وزارت کشور، اداره کل اتباع و مهاجران خارجی
به آدرس: http://bafia.moi.ir/portal/Home
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست