بالکن خانه ها ویترین شهر ما

برای آنها که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند, داشتن یک بالکن هر چند کوچک برای استنشاق هوای تازه فرصتی است که باید آن را غنیمت شمرد, به شرطی که فقط برای آویزان کردن لباس یا گذاشتن وسایل دورریختنی از آن استفاده نشود, اما حالا مدت هاست چهره بالکن ها دستخوش آشفتگی شده است

برای آنها که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند، داشتن یک بالکن هر چند کوچک برای استنشاق هوای تازه فرصتی است که باید آن را غنیمت شمرد، به شرطی که فقط برای آویزان کردن لباس یا گذاشتن وسایل دورریختنی از آن استفاده نشود، اما حالا مدت‌هاست چهره بالکن‌ها دستخوش آشفتگی شده است.

بالکن هایی که پر شده از وسایل دورریختنی، شیشه های شور و ترشی، لوله بخاری، نردبان، کارتن های خالی و اشیای اضافه تا لباس های رنگارنگی که روی بند آویزان شده است.

این روزها که زندگی شهری در آپارتمان های قوطی کبریتی، اقامت در خانه های حیاط دار را به آرزویی برای شهروندان تبدیل کرده است، اهمیت بالکن در خانه ها بیشتر به چشم می آید؛ بالکنی که تنها فضای آزاد خانه است، گاهی کارکردش مورد غفلت اهالی خانه قرار می گیرد، تا جایی که حتی فراموش می کنیم با کمی وقت گذاشتن و سلیقه به خرج دادن می توان آن را به فضایی زیبا و آرامش بخش تبدیل کرد. آنچه امروز از نمای بالکن خانه ها در شهر می بینیم نشان می دهد آنها مدت هاست از کارکرد واقعیشان فاصله گرفته اند، بالکن خانه ها که باید مایه آرامش بصری رهگذران باشند، حالا پر شده است از کلکسیونی از وسایل دورریختنی. انگار دیگر بالکن ها وظیفه ای ندارند جز این که نمای آشفته شهرمان را بیشتر به هم بریزند.

● بالکن یا انباری

اگر شما هم بالکنی دارید که از آن به عنوان انباری استفاده می کنید، بد نیست حداقل برای یک بار هم که شده از بیرون خانه به نمای آن نگاه کنید. بعید می دانیم از دیدن آن صحنه احساس خوبی به شما دست بدهد.

متاسفانه کم نیستند شهروندانی که بالکن خانه هایشان کارکرد انباری کوچکی پیدا کرده است. انباری که در آن همه جور خرت و پرتی پیدا می شود، به اضافه چند ردیف بند با لباس های رنگارنگی که روی آن آویزان شده است و در این میان اوج ابتکار صاحبخانه پوشاندن نمای بالکن به وسیله یک صفحه ایرانیت، نایلون یا پارچه است که به خیال خودش نمایی ایده آل درست می کند، غافل از این که نه تنها راه حل مناسبی برای زیبایی نمای بالکن نیست، بلکه نمای بیرونی خانه را در نظر رهگذران بیشتر شبیه یک سمساری نشان می دهد.

اینقدر این صحنه را در بالکن ها دیده ایم که دیگر خودمان هم باورمان شده بالکن همان انباری کوچک خانه ماست. این بالکن ها تنها کارکردشان ایجاد آشفتگی بصری در شهر و آزار روحی رهگذران است.

حالا دیگر تراس خانه ها مکانی است برای پهن کردن لباس هایی که باعث آلودگی بصری است و قرار دادن اشیای اضافه داخل آن باعث ناهمگونی فضای شهری می شود. پهن کردن لباس ها و تلمبار کردن وسایل دورریختنی در تراس بجز زشت کردن نمای ساختمان برای رهگذران، چهره شهر را نیز زشت خواهد کرد.

یادمان باشد چیدن لباس ها و قرار دادن بند لباس هم اصول خودش را دارد. تصور کنید اگر هر کس هر طور که بخواهد بندی بزند و لباس های رنگارنگ را روی آن آویزان کند، چه منظره وحشتناکی خواهیم داشت.

پس اگر از آن شهروندانی هستید که فکر می کنید نمای بیرونی ساختمان به شما ارتباطی ندارد و ایجاد حس خوب در عابران پیاده وظیفه شما نیست، باید بدانید نظرتان کاملا اشتباه است. بالکن اتفاقا بخشی از نمای بیرونی خانه و جزو فضای عمومی شهر است که به دلیل در معرض دید دیگران بودن، پاکیزگی و زیبایی آن یک وظیفه شهروندی است.

● بالکن هایی در مسیر بی هویت شدن

خیلی از بالکن های شهر ما سرنوشت تلخی پیدا کرده اند. آنها که قرار بود روزی فضایی برای آرامش و آسایش اهالی خانه باشند، حالا به مکان دنجی برای جمع کردن دورریزها تبدیل شده اند.

عظیم رجب پور، کارشناس مسائل شهری می گوید: بالکن واژه ای فرانسوی است که با معماری غربی وارد کشورمان شده است، درحالی که پیش از ورود بالکن در خانه ها تراس که در اصطلاح به آن بهارخواب نیز گفته می شد، وجود داشت.

بالکن، پیوندی بین خانه و محیط پیرامون خانه است و طراحی آن با این هدف بوده که در فضای آن اهالی خانه صندلی بگذارند، چایی بنوشند، مطالعه کنند یا برای دقایقی با هم گپ بزنند. این کارشناس مسائل شهری، تاریخچه پیدایش بالکن ها را بی ارتباط با بحث شهرنشینی امروز نمی داند که با ورود زندگی آپارتمان نشینی به شهرها فضای بدون استفاده ای در خانه به بالکن اختصاص داده شد.

رجب پور با اشاره به کارکرد نادرستی که هم اکنون بالکن خانه ها در فضای شهری پیدا کرده و بیشتر شبیه انباری شده ، معتقد است ساخت بالکن ها در آپارتمان سازی های امروزی بیشتر یک رفع تکلیف شده است، چراکه بالکن ها نه فقط کارکرد واقعی خود را از دست داده اند، بلکه به نظر می رسد هویت واقعی خود را نیز از دست داده اند.

آنها نه تنها منظره جالبی مقابل دید رهگذران ندارند، بلکه به انباری از وسایل دور ریختنی تبدیل شده اند.

این کارشناس مسائل شهری، وضع بالکن های شهر ما را با آنچه کارکرد یک بالکن در کشورهای دیگر است، مقایسه می کند و می گوید: در بسیاری از شهرهای دنیا، بالکن ها به دلیل این که بخشی از فضای عمومی شهر محسوب می شوند شهروندان باید نسبت به نظافت، پاکیزگی و آراسته نگه داشتن آن فعال داشته باشند و در صورت کوتاهی از سوی شهرداری ها جریمه می شوند.

رجب پور، این را هم می گوید که البته ماده ۵۵ قانون شهرداری ها بصراحت تاکید می کند بالکن ها بخشی از فضای عمومی شهر است که باید شهروندان از هرگونه اقدامی که موجب آلودگی بصری در نمای عمومی شهر می شود، خودداری کنند و جریمه ای هم در آن برای شهروندان متخلف در نظر گرفته شده است، اما متاسفانه این بند از قانون به دلیل نداشتن ضمانت اجرایی، هیچ وقت اجرا نشده است.

چندی است یک تکنولوژی جدید به کمک بالکن ها آمده است تا شاید بتواند هویت از دست رفته بالکن ها را به آنها بازگرداند. رجب پور در این زمینه می گوید: در تکنولوژی جدید طراحی شیشه ای برای فضای بالکن ها در نظر گرفته شده تا فضای آن جزئی از خانه به شمار بیاید و شهروندان برای آراسته نگه داشتن آن رغبت بیشتری به خرج دهند.

رجب پور به شهروندان توصیه می کند باید خود را نسبت به بالکن ها که بخشی از فضای عمومی شهر به شمار می روند، مسئول بدانند و بی تفاوت نباشند.

مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران نیز در گفت وگو با «جام جم»، سهم هیچ سازمانی را به اندازه شهروندان در حفظ آراستگی و زیبایی نمای شهری تاثیرگذار نمی داند.

محمدجواد شوشتری می گوید: آشفتگی بصری که هم اکنون در بالکن خانه ها دیده می شود بیشتر مربوط به مناطق پرجمعیت است، هرچند قوانینی در این زمینه وجود دارد و حتی جریمه هایی نیز به همین منظور در نظر گرفته شده، اما به دلیل فراگیر بودن این مساله کمتر در این زمینه کاری انجام شده است. وی معتقد است: موضوع زیباسازی بالکن ها بیشتر از این که به ورود شهرداری ها به این مشکل نیاز داشته باشد، وظیفه ای است که نظارت بر انجام صحیح آن به عهده مدیران آپارتمان هاست. آنها باید اول خودشان نسبت به موضوع پاکیزگی و زیبایی نمای بالکن ها و نقشی که در زیبایی فضای عمومی شهر دارد حساس شوند تا بتوانند اهمیت این موضوع را به ساکنان آپارتمان ها نیز گوشزد کنند.

● راهکارهایی برای زیبایی بالکن

اگر بالکن یا لبه پنجره را ویترین هر خانه ای در نظر بگیریم پس بهتر است برای جلوه بخشیدن به آن از زیباترین وسایل کمک بگیریم. زیبا کردن بالکن خانه ها هم یک مسئولیت شهروندی است. برای این کار نیازی به هزینه های اضافی نیست، چراکه می توانیم با کمترین هزینه در بالکن خانه خود محیطی زیبا و دل انگیز بسازیم. برای این منظور اولین کار استفاده از گل ها و گیاهان طبیعی است. آنها علاوه بر دادن زیبایی و جلوه ای خاص به بالکن، رایحه ای خوش در فضا ایجاد می کنند.

سعی کنید گل های تزئینی و گیاهان رونده را انتخاب کنید. با قرار دادن یک میز کوچک و تعدادی صندلی یا یک زیرانداز، خوردن چای و قهوه در محیطی آرام بخش را از دست ندهید، چیدمان، جنس و نوع وسایل انتخابی در بالکن کاملا به سلیقه شما بستگی دارد.

اگر بخواهید بالکن شبیه باغی کوچک شود، می توانید کف آن را با چمن مصنوعی و سنگ های درشت تزئین و از چوب طبیعی برای دکوراسیون استفاده کنید. با این کار بالکن زیباتر شده و افراد خانواده علاقه مند می شوند که وقت بیشتری در آن بگذرانند. افراد باذوق برای تنوع، حصیرهای قدیمی را رنگ می کنند یا برای آن که بالکن سنتی تر به نظر برسد، از بامبو استفاده می کنند. گذاشتن قفس پرندگان یا یک مجسمه کوچک به بالکن خانه شما جلوه بیشتری می بخشد.

● اکنون نوبت شماست

دست کم سهم هر خانه در زیبایی شهر، آراستگی بالکن آن است. شاید شما هم این جمله را روی بیلبوردهایی که در بزرگراه های شهرمان نصب شده، دیده باشید.

این جمله تلنگری است تا وظیفه شهروندی ما را گوشزد کند. این که همه ما در برابر آرامش و آراستگی محل زندگی مان مسئول هستیم.

یکی از این موارد، تمیز نگه داشتن بالکن های رو به خیابان ها و کوچه هاست که وظیفه تک تک شهروندان است تا از این طریق به داشتن شهری زیباتر کمک کنند که می تواند محیطی آرامش بخش و دلنشین را برای ساکنان خانه نیز فراهم آورد.

اگر بالکن هم ندارید یا نمی توانید در بالکن گل و گیاه بگذارید، خوب است از فضای پشت پنجره ها غافل نشوید. با این که این فضا بسیار کوچک است، اما با قرار دادن گلدان های مناسب و با اندازه مورد نظر می توانید محیطی بسیار زیبا ایجاد کنید؛ محیطی که نه تنها عابران و کسانی که خارج از خانه هستند از آن لذت خواهند برد، بلکه حس و حال شما را نیز تغییر می دهد.

همان طور که از شهروندانی می گوییم که کمی سهل انگارانه وظیفه شهروندی خود در قبال بالکن خانه شان را نادیده می گیرند، بد نیست از شهروندانی هم قدردانی کنیم که بالکن خانه شان هرچقدر هم کوچک را به جای کلکسیونی از لوازم دور ریختنی، با گلدان های گلی به رنگ قرمز، زرد و صورتی با برگ های سبز و شادابی که فضایی دل انگیز را به چشم و دل رهگذران هدیه می دهد، تزئین کرده اند.

قطعا هر کسی که از جلوی این خانه ها رد شود، نگاهی از سر تحسین و لذت به آن منظره خواهد انداخت و به ذوق و هنر صاحبخانه آفرین خواهد گفت.

فراموش نکنیم بالکن خانه مان جزو فضای شخصی نیست که اجازه داشته باشیم برای استفاده شخصی آنها را به هر شکلی درآوریم و با این کارمان زخم دیگری به آشفتگی بصری شهرمان بزنیم.

پوران محمدی