بخور نخورهای محل کار

گفتگو با دکتر نسرین امیدوار درباره آداب تغذیه در اداره و مغازه

در این روز و روزگاری که بیشتر مردم مجبورند ساعات زیادی را سر کار بگذرانند؛ مسایلی از قبیل سلامت محیط کار و تغذیه در محل کار، اهمیت بیشتری دارد. آنهایی که مجبورند در محیط کار غذا بخورند، باید یاد بگیرند که چه نوع غذاهایی در محل کارشان صرف کنند؟ چگونه آن را تا محیط کار حمل کنند؟ با چه امکاناتی از غذایشان نگهداری و آن را گرم کنند؟ و...

با دکتر نسرین امیدوار، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره همین موضوع حرف زده‌ایم.

▪ خانم دکتر! به نظر شما، آنهایی که در محل کارشان غذا می‌خورند، با چه مشکل‌هایی روبه‌رو هستند؟

ـ شاید یکی از مهم‌ترین مشکل‌ها نحوه نگهداری و گرم کردن غذا باشد. امکانات‌ نگهداری غذا در درجه حرارت مناسب و گرم کردن آن با وسایل مناسب بحث مهمی است. بیشتر خطاب من به جای آنکه به کارمندان باشد، به مدیران است. ضرورت دارد که در محیط کار امکانات نگهداری غذا در دمای مناسب و البته گرم کردن آن وجود داشته باشد. خیلی وقت‌ها دیده می‌شود کارمندان غذای خود را روی کتری آب، ولرم کرده یا از ظروفی که مناسب مایکروفر نیست، داخل آن استفاده می‌کنند. اینها مسایلی است که باید در محیط کار در رابطه با آن به کارمندان آموزش داده شود و البته وسایل موردنیاز مهیا شود. زیرا غذایی که در خانه به شکل سالم تهیه می‌شود باید در محیط کار در دمای خنک نگهداری و به شیوه مناسب برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه گرم شود تا هم حرارت آن حین مصرف مطلوب شود و هم اگر میکروارگانیسم‌هایی در آن رشد کرده اند، از بین بروند. متاسفانه، بسیاری از کارمندان غذایی را که همراه می‌آورند در کشوی میزشان می‌گذارند که این موضوع خطر فساد را به شدت افزایش می‌دهد. گاهی چون امکانات نگهداری و گرم کردن وجود ندارد، انتخاب‌های تغذیه‌ای کارمندان محدود می‌شود. گاهی نیز به دنبال سوسیس و کالباس و فست‌فود می‌روند یا به خوردن کنسرو روی می‌آورند و بدون گرم کردن آن را مصرف می‌کنند در حالی که بسیاری از کنسروها را باید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه جوشاند.

▪ در مورد ساعات و محل صرف غذا چطور؟

ـ خب، بسیاری از اینها مسایل مدیریتی است. در محیط‌هایی مثل بانک که ساعات کاری، منظم نیست؛ مدیر باید برنامه را به شکلی تنظیم کند که کارمندان بتوانند به نوبت فرصت غذا خوردن داشته باشند تا به این ترتیب هم مشتری آسیب نبیند و هم کارمند سالم بوده و راحت باشد. اینها نکاتی است که مدیران مراکز باید به آن توجه کنند. در ضمن، لازم است محل کار و محل غذا خوردن از هم جدا باشد‍!

▪ اما در هر جایی، محلی جداگانه برای صرف غذای کارمندان نمی‌بینیم. خوردن غذا در محل کار و حین انجام کار چه اثری بر سلامت کارمندان می‌گذارد؟

ـ اگر قرار باشد در محیط کار غذا بخوریم باید ساعت غذا خوردن مشخص و حتی منظم باشد. در این ساعت فرد باید یا در اتاق خود را ببندد یا غذای خود را در محیط خاصی مثل غذاخوری یا آبدارخانه صرف کند. کار و غذا خوردن در کنار هم رفتاری است که توصیه نمی‌شود. لازم است حتی ساعتی خاص برای استراحت و تنفس اختصاص داده شود. کارمندان لازم است این ساعت را با مدیریت هماهنگ کنند. تجربه نشان داده است مدت کوتاهی استراحت بین روز، کارایی افراد را افزایش می‌دهد. از این جهت نیز تعیین ساعت معینی برای صرف غذا و استراحت مثبت است ضمن اینکه غذا خوردن همراه با کار هم بر کار تاثیر منفی می‌گذارد هم بر کیفیت غذا خوردن و حتی هضم غذا. حین غذا خوردن فرد باید بر غذای خود تمرکز کند و آرامش لازم را داشته باشد. وقتی فردی هم کار می‌کند و هم غذا می‌خورد بر هیچ یک تمرکز ندارد. از نظر ایمنی و سلامت هم بهتر است دور و بر دستگاه‌هایی مثل کامپیوتر غذا نخوریم. زیرا آلودگی‌های محیطی و ریختن ذرات غذا روی میز کار خود سبب تجمع حشرات در محیط می‌شود و این موضوع می‌تواند بر سلامت افراد تاثیر بگذارد.

▪ از نظر شما، شرایط مطلوب غذا خوردن در محیط کار چیست؟

ـ اولا زمان غذا خوردن باید مشخص باشد. ریزه‌خواری در کارمندان زیاد دیده می‌شود. دلیل آن هم این است که زمان زیادی کار می‌کنند و زمان معین و مشخصی برای غذا خوردن ندارند. خیلی وقت‌ها اضافه وزنی که در پرسنل دیده می‌شود به دلیل کم‌تحرکی و مصرف همین تنقلات است. چای هم که به وفور در محیط‌های کار سرو می‌شود و کارمندان مدام به بهانه چای مقدار زیادی مواد نشاسته‌ای و قندی مصرف می‌کنند. اینها نکاتی است که لازم است به آن توجه شود. خوراکی هایی که کارمندان به عنوان اسنک، همراه خود می‌آورند اگر وقت معینی برای مصرف آن نداشته باشند، سبب بروز چاقی می‌شود. بنابراین، میان‌وعده‌ها و وعده‌های اصلی باید در ساعت‌های معینی مصرف شوند. در این صورت هم به دستگاه گوارش استراحت داده می‌شود و هم بر کیفیت کار و کیفیت غذایی که خورده می‌شود آسیب نمی‌رسد پس زمان غذا خوردن باید با توافق مدیران معین باشد. نکته مهم دیگر اینکه محل غذا خوردن ترجیحا جدا از محل کار باشد تا افراد بتوانند استراحت کنند و بر غذایی که می‌خورند، تمرکز داشته باشند. سوم آنکه همراه با غذا از گروه میوه و سبزی‌ها و لبنیات استفاده شود زیرا اغلب در محیط کار این ۳ گروه نادیده گرفته می‌شوند و مواد نشاسته‌ای، نان و غلات و گروه گوشت و حبوبات بیشترین عرضه را دارند. از این بابت تنوع کافی نداریم اما خوشبختانه امروزه با تولید بسته بندی شده میوه و سبزی‌ و لبنیات می‌توان این موضوع را تا حدودی حل کرد.

▪ در صورتی که فرد از منزل به محل کار غذا بیاورد، باید به چه نکاتی توجه کند؟

ـ اگر کارمندان، خودشان غذا را از خانه به محل کار می‌آورند، لازم است به شیوه نگهداری و گرم کردن آن دقت کنند. در محل کار باید شرایط نگهداری و گرم کردن آنقدر مناسب باشد که فرد بتواند بهترین را انتخاب کند. لازم است غذایی که فرد همراه می‌آورد در محیط خنکی نگهداری شود تا غذا فاسد نشود. همان‌طور که اشاره شد نگهداری غذا در کشوی میز، کار صحیحی نیست. در ضمن، لازم است حین صرف غذا، ماده غذایی کاملا گرم باشد زیرا ولرم کردن غذا روی کتری یا شوفاژ نمی‌تواند به از بین رفتن کامل میکروارگانیسم‌های در حال رشد، کمک کند.

سمیه مقصودعلی