خوش خلق باش

خوش خلقی در دین ما, بسیار سفارش شده تا جایی که گاهی تمام دین دانسته شده است

خوش خلقی در دین ما، بسیار سفارش شده تا جایی که گاهی تمام دین دانسته شده است. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود. اگر خوش خلقی موجود خارجی دیده ‏شدنی بود زیباترین مخلوقات می‌بود و اگر زشت‏خویی هم موجود خارجی دیده‏ شدنی بود در زشت‏ترین قیافه‏ها دیده می‌شد و خداوند بنده را در اثر داشتن حسن خلق به مقام و درجه روزه‏دار شب زنده دار می‌رساند.

خوش اخلاقی در اسلام

در حدیثی آمده است که: شخصی خدمت رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله رسید و روبروی حضرت قرار گرفت. سؤال کرد دین چیست؟ فرمود حسن خلق. سپس از طرف راست حضرت آمد عرض کرد دین چیست؟ فرمود حسن خلق. از طرف چپ آمد عرض کرد دین چیست؟ فرمود حسن خلق. از پشت سر حضرت آمد عرضه داشت دین چیست؟ حضرت برگشت به‌طرف او و فرمود: دین این است که خشم و غضب نکنی. کامل‏ترین مؤمنان خوش‏خلق‏تر آنان است. در روایاتی نیز آن را عبادتی بزرگ دانسته اند که ثواب نماز و روزه دائمی‌دارد. هر کس خشم خود را نگه‌دارد خداوند عذاب خود را از او نگه می‏دارد، و هر کس خلقش نیکو باشد خداوند پاداش روزه‏گیر و نمازگزار را به او می‏دهد.از همه نوید بخش‌تر آنکه می‌توان با خوش خلقی، از بار گناهان کاست. خوش خلقی کفاره بسیاری از گناهان ما خواهد بود. امام صادق علیه السّلام فرمود: حسن خلق گناه را از بین می‌برد همان طور که آفتاب یخ را آب می‌کند. و بدخلقی عمل را فاسد می‌نماید همان طور که سرکه عسل را .

خوش اخلاقی را تمرین کنیم

خوش اخلاقی گاهی در طبیعت و سرشت کسی وجود دارد که نعمتی بزرگ است و شکرش واجب. بسیاری از کودکان از همان اوان کودکی صفاتی همچون صبور بودن، قانع بودن و آرام بودن را از خود بروز می‌دهند. اینها کسانی هستند که خوش خلقی را بدون زحمت از راه طبیعت و ژنتیک به دست آورده اند. اما بسیاری نیز هستند که طبیعت تند و آشفته‌ای دارند. این افراد برای بدست آوردن خوش اخلاقی باید زحمت بکشند. صبر و استقامت، مدارا و فرو بردن خشمشان را تمرین کنند. بدیهی است که خوش اخلاقی از سوی این افراد ارزشمندتر و با فضیلت‌تر است. این تفاوتها نزد خداوند پوشیده نیست و خدای بزرگ به کسانی که برای بدست آوردن اخلاق نیک تلاش می‌کنند، اجر می‌دهد. اسحاق بن عمار از امام ششم علیه السّلام نقل می‌کند که می‌فرمود: اخلاق بخششی است از جانب خدا که او را به کسی که می‌خواهد می‌دهد. بعضی از خوی‏ها طبیعی و جزو سرشت و بعضی از آن مربوط به تصمیم و تمرین است. عرض کردم کدام یک از این دو نوع با ارزش‏تر است؟ فرمود آن کس که با تصمیم و اراده خود اخلاقی را کسب می‌کند برتر است چون کسی که خوی و اخلاقی در سرشت و طبیعت او است غیر آن روش را نمی‌تواند داشته باشد ولی آن کس که با اراده خود روش نیکی را اتخاذ می‌نماید بر خلاف طبع خود مشکلات اطاعت را تحمل می‌کند و صبر می‌نماید پس او برتر است. (بحارالانوار، ترجمه ج ۶۷ و ۶۸، ج‏۲، ص ۳۸۱)

خوش اخلاقی چیست؟

از امام صادق علیه السلام سوال شد حد حسن خلق چیست؟ آن حضرت فرمود: تُلِینُ جَانِبَکَ وَ تُطِیبُ کَلَامَکَ وَ تَلْقَی أَخَاکَ بِبِشْرٍ حَسَنٍ (معانی الاخبار، ۲۵۳)؛ نرم بودن، پاکیزه سخن گفتن و با چهره خوب با برادر خود(دیگران) برخورد کردن.نرم بودن به معنای سختگیری نکردن و آسان گرفتن است که نیاز به طرز فکر درست دارد. علت بسیاری از سختگیری‌های ما اندیشه‌های غلط و باورهای نادرست ما از زندگی و توقعات بالای ما از دیگران است. تواضع، فروتنی و آسان گرفتن امور دنیا می‌تواند تاثیر زیادی در خوش اخلاقی ما داشته باشد .

آرامش، نیز عامل مهمی‌در نرمش ما در برابر اطرافیان ما است. کسی که آرامش ندارد نمی‌تواند خوش اخلاق بماند. بسیاری از اوقات، جدال و مشاجرات بیهوده ما، محصول اضطرابی است که به دلایل مختلف تحمل می‌کنیم. معمولا وقتی قرار است یک مجلس مهمانی برپا کنیم با همسر و فرزندانمان دعوا می‌کنیم. اگر بنا باشد به مسافرت برویم یکی دو روز قبل از سفر اخلاق خوبی نداریم و ...به هر حال اضطراب وجود دارد؛ باید یاد بگیریم که در حین اضطراب، خودمان را کنترل کنیم و همواره توجه داشته باشیم که نا آرامی‌از درون ما سرچشمه گرفته، پس اگر تحمل کنیم و آن را به دیگران منتقل نکنیم، به آرامش یافتن خودمان هم کمک کرده ایم. ما می‌توانیم اضطراب و احساسات منفی را در درون خود پنهان کنیم و در اعمالمان بروز ندهیم و خوش اخلاقی را با تمرین بدست آوریم. احساسات بد تا زمانی که در اعمال ما بروز نکنند و در محدوده اختیارات ما نباشند، مسئولیتی را متوجه ما نمی‌سازند. کلام پاکیزه نیز سبب خوش خلقی است.

بخش بزرگی از اخلاق هر کسی مربوط به طرز سخن گفتن اوست. انسان حسود، پست و فتنه‌گر و ... هیچگاه نمی‌تواند خوش اخلاق بماند زیرا نمی‌تواند با بزرگواری و با محبت سخن بگوید.وَ هُدُوا إِلَی الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلی‏ صِراطِ الْحَمیدِ (حج، ۲۴)؛ آنان به گفتار نیک هدایت شده‏اند و به راه ستوده رهنمایی گشته‏اند. چهره خوب و بشاش داشتن هم در روایات از علامات خوش خلقی معرفی شده است. حقیقتا نوع ارتباط عاطفی ما با دیگران به حالت چهره ما در هنگام برخورد بستگی دارد. چهره‌ای که مزین به تبسم باشد، علاقه، حوصله و نشاط را نشان می‌دهد. چهره و حالت پیامبر خدا(ص) در هنگام برخورد با مردم به گونه‌ای بود که هر کسی با آن حضرت دیدار می‌نمود گمان می‌کرد عزیزترین فرد نزد رسول خداست بدون این که آن حضرت با زبان، ابراز محبت کند.