سینمای دنیا در سال ۲۰۰۹ چگونه بود

صنعت سینما در شرایطی به پیشواز آخرین روزهای سال ۲۰۰۹ رفت که استقبال تماشاگران سینما در سراسر جهان از محصولات سینمایی خوب و بالا بود

صنعت سینما در شرایطی به پیشواز آخرین روزهای سال ۲۰۰۹ رفت که استقبال تماشاگران سینما در سراسر جهان از محصولات سینمایی خوب و بالا بود. در همین ارتباط، «هری‌پاتر و شاهزاده نیمه‌اصیل» با ‌فروشی نزدیک به ۹۳۰ میلیون دلاری در سطح جهانی (هم آمریکای شمالی و هم بقیه کشورهای جهان) لقب موفق‌ترین محصول سینمایی سال را به خود اختصاص داد. البته در طول سالی که گذشت، تعداد زیادی از محصولات سینمایی در نمایش عمومی با موفقیت‌های خوب مالی روبهرو شدند، هرچند فروش بین‌المللی تعدادی از محصولات در خارج از آمریکا خیلی بهتر و بیشتر از فروش آمریکایی آن بود. جدیدترین قسمت مجموعه فیلم «هری پاتر» در عین حال در شرایطی عنوان بهترین فیلم را در سطح جهانی به خودش اختصاص می‌دهد که فیلم اکشن ماجراجویانه و علمی تخیلی آواتار به کارگردانی جیمز کامرون تازه روی پرده سینما رفته و تحلیلگران اقتصادی سینما، موفقیت مالی بالایی را برای آن پیش‌بینی می‌کنند. به همین دلیل است که تحلیلگران اقتصادی سینما می‌گویند در غیبت اثر سه‌بعدی کامرون بوده که ششمین قسمت هری‌پاتر توانسته خودش را به رخ بکشد.

گزارشگران اقتصادی سینما فروش یک سال دنیای سینما را تا ۱۵ دسامبر اعلام و معرفی کرده‌اند. به همین دلیل فروش ۱۵ روزه آنان در ماه آخر سال محاسبه نشده است. البته تعداد زیادی از فیلم‌های جدول گیشه موفق سینما در سطح داخلی و بین‌المللی اختصاص به فصل تابستان دارند و فروش اصلی خود را در ۳ ماه فصل تعطیلات کرده‌اند. به این ترتیب، ۱۵ روز آخر سال آنها شانسی برای فروش بالا ندارند (البته اگر یکی از آنها هنوز روی پرده سینماها باشد) که محاسبه نشدن فروش آنها در این ایام ضربه‌ای به فروش کلی آنها بزند.

▪ عصر یخی: ظهور دایناسورها هم با استقبال زیاد تماشاگران سینما در سطح جهانی روبه‌رو شد. این فیلم هنگام نمایش در سینماهای جهان معادل ۸۷۹ میلیون دلار فروش کرد و پس از ششمین قسمت «هری‌پاتر»،‌دومین فیلم موفق جهانی است. این فیلم انیمیشن جزو کارهای محبوب تماشاگران است و دو قسمت قبلی آن هم مورد پسند بینندگان بوده است. فروش قسمت اول و دوم فیلم در سطح جهانی هم در حد قسمت سوم آن بوده است. برای همین، تهیه‌کنندگان فیلم بلافاصله پس از موفقیت فراوان سومین قسمت آن پیش تولید قسمت چهارم آن را آغاز کردند.فاصله بین دو فیلم اول و دوم جدول جهانی گیشه نمایش با فیلم سوم خیلی زیاد نیست.

تغییر‌شکل‌دهندگان؛ انتقام شکست خوردگان که روز چهارم جولای اکران عمومی شد، در سطح جهانی ۸۳۳ میلیون دلار فروش کرد. این فیلم هیچ بازیگر سرشناسی را در نقش‌های اصلی خود ندارد. ولی جلوه‌های ویژه و صحنه‌های چشم‌نواز اکشن آن مورد توجه بسیاری از تماشاگران و بویژه نوجوانان قرار گرفت. قصه فیلم درباره درگیری نیروهای روبات‌های خوب فضایی با روبات‌های خبیث فضایی روی کره زمین است که ۲ نوجوان معمولی هم درگیر این دعواها و مبارزات می‌شوند. قسمت اول فیلم حدود ۲ سال پیش تولید شد و در کمال حیرت سازندگان آن و همچنین تحلیلگران اقتصادی سینما، به یک کار بسیار موفق تبدیل شد. اهل فن اوایل سال ۲۰۰۹ اعلام کرد، رقابت اصلی برای کسب عنوان بهترین و پرفروش‌ترین فیلم سال سینمای آمریکا بین «هری پاتر ۶» و «تغییرشکل‌دهندگان ۲» خواهد بود. این فیلم با یک فروش ۴۰۰ میلیون دلاری در آمریکا، توانست لقب موفق‌ترین فیلم سال آمریکا را به خود اختصاص دهد.

● سود سرشار از اکران جهانی

انیمیشن «بالا» محصول مشترک جدید کمپانی والت‌دیزنی و شرکت کامپیوتری پیکسار، با فروش ۶۶۲ میلیون‌دلاری، چهارمین فیلم موفق سینمایی در سطح جهانی است. این فیلم، اولین انیمیشن تاریخ سینما لقب گرفت که در جشنواره بین‌المللی کن به عنوان فیلم افتتاحیه به نمایش درآمد. کمپانی والت‌دیزنی برخلاف دیگر کمپانی‌های رقیب، محصولات خود را به صورت همزمان با آمریکا در دیگر کشورهای جهان اکران عمومی نمی‌کند. صنعت سینما از نمایش عمومی همزمان محصولات سینمایی در آمریکا و دیگر کشورهای جهان به عنوان سنت Day And Date اسم می‌برند. برای مثال، کمپانی فوکس قرن بیستم به پیروی از همین سنت و سیاست «آواتار» را همزمان در آمریکای‌شمالی، در ۱۰۶ کشور جهان هم به نمایش عمومی گذاشت. اما کمپانی دیزنی برخلاف این سنت عمل می‌کند. این کمپانی انیمیشن‌های خود را نخست در آمریکای‌شمالی اکران عمومی می‌‌کند و پس از چند هفته، اکران بین‌المللی‌‌آنها را بتدریج در کشورهای مختلف شروع می‌کند. به همین دلیل است که این محصولات برای کسب موفقیت کلان و کلی خود به یک پروسه حداقل ۶ یا ۷ ماهه احتیاج دارند. برای همین است که گفته می‌شود «بالا» طی یکی، دو ماه آینده، در سطح بین‌المللی باز هم با موفقیت بیشتری روبه‌رو خواهد شد و همین نکته باعث می‌شود در فهرست ۱۰ فیلم موفق جهانی، به مرحله بالاتری صعود کند. «بالا» با فروشی حدود ۳۰۰ میلیون دلاری موفق‌ترین انیمیشن نمایش داده شده در سینماهای آمریکای شمالی در سال ۲۰۰۹ است. هیچ یک از انیمیشن‌های رقیب «بالا» نتوانستند به فروشی ۲۰۰ میلیون دلاری در آمریکا و کانادا دست پیدا کنند.

● خارجی‌ها ۲۰۱۲ را بیشتر پسندیدند

قبل از نمایش عمومی اکشن ماجراجویانه «۲۰۱۲» که در ژانر سینمای فاجعه قرار می‌گیرد، بسیاری از تحلیل‌ها پیش‌بینی موفقیت کلان آن را در نمایش عمومی‌اش در آمریکا و دیگر نقاط جهان می‌کرد. اما این تحلیل رنگ واقعیت به خود نگرفت و فیلم با فروشی ۶۳۷ میلیون دلاری در ردیف پنجم جدول جهانی نمایش قرار گرفت.

رونالد امریخ، کارگردان فیلم بر این تصور بود که فیلمش حداقل مقام سوم این جدول را به خود اختصاص خواهد داد. تماشاگران خارجی از این فیلم که سرشار از جلوه‌های ویژه است (و در جلوی چشم تماشاگران، دنیا را به نابودی کامل می‌کشاند)‌ نسبت به تماشاگران آمریکایی استقبال بیشتری کردند. در آمریکا برای تماشای این فیلم فقط ۱۵۰ میلیون دلار پرداخت شده است. ساخته‌های قبلی امریخ در گیشه نمایش آمریکا با موفقیت بیشتری روبه‌رو شدند. یکی از ایرادهایی که منتقدان سینمایی به «۲۰۱۲» گرفتند این است که جلوه‌های ویژه آن بسیار زیاد و در عین حال غلو شده است.

برعکس «۲۰۱۲»، سازندگان قسمت دوم مجموعه «گرگ و میش» به نام «ماه تازه» هم از موفقیت کلان مالی آن در سطح جهانی مطمئن بودند و هم این اتفاق در عمل رخ داد. پس از فروش بالای ۱۸۵ میلیون دلاری «گرگ و میش» در جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکا (فروش بین‌المللی فیلم حدود ۲۰۰ میلیون دلار شد)‌، تهیه‌کنندگان فیلم در شرکت مستقل فیلمسازی سومیت اینترتینمنت تصمیم گرفتند «ماه تازه» را زودتر از موعد مقرر اکران عمومی کنند.

فیلم با فروشی ۵۶۲ میلیون دلاری در سطح جهانی، لقب ششمین فیلم موفق جهان را از آن خود کرد. با این حال، هنوز هم نمایش عمومی فیلم با موفقیت ادامه دارد و این مساله، صعود آن را به رده‌های بالاتر جدول ممکن می‌سازد. حال و هوای اکشن نوجوانانه فیلم باعث شده تا صنعت سینما دوباره به فکر تولید فیلم‌های دراکولایی و خون‌آشامانه بیفتد. قسمت سوم فیلم با نام «کسوف» برای ماه خرداد آینده روی پرده سینماها می‌رود. موفقیت مالی قسمت دوم فیلم باعث شد تا شرکت سومیت تصمیم بگیرد قسمت چهارم و آخر این مجموعه فیلم را به یک کار دو قسمتی تبدیل کند. به همین منظور آنها هم اکنون در حال مذاکره با استفن‌ مه‌یرز، نویسنده مجموعه کتاب گرگ و میش (که فیلم‌ها بر اساس آنها ساخته می‌شوند)‌ هستند، تا رضایت خاطر او را برای این کار جلب کنند. مشابه این کار را کمپانی برادران وارنر در سال قبل انجام داد و گفت‌ آخرین قسمت مجموعه فیلم موفق نوجوانانه خود «هری پاتر و هدایای مرگ» را تبدیل به فیلمی دو قسمتی می‌کند.

● نقد ، جای تحریم را گرفت

پس از موفقیت جنجال‌برانگیز «رمز داوینچی» در سطح جهانی و واکنش منفی واتیکان نسبت به آن، تحلیل عمومی این بود که قسمت دوم این مجموعه فیلم «فرشتگان و شیاطین» با موفقیت بیشتری روبه‌رو شود. اما مسوولان واتیکان علیه فیلم موضعگیری نکردند و حتی نویسنده‌ای در روزنامه رسمی واتیکان ضمن نقد آن (و بررسی جنبه‌های منفی فیلم)‌ تماشاگران مسیحی را دعوت به تماشای آن کرد تا ببینند که قصه این فیلم چگونه تاریخ مسیحیت را تحریف کرده است. این بار واتیکان هوشمندانه عمل کرد و به جای تحریم زودهنگام فیلم، موضعی منطقی‌تر اتخاذ کرد. بسیاری از منتقدان سینمایی عقیده دارند همین نوع برخورد بود که باعث شد تا فیلم نتواند از برخی تبلیغات پرسر و صدای حاشیه‌ای بهره ببرد و این موضوع تاثیر زیادی بر نوع واکنش تماشاگران و فروش آن در گیشه نمایش گذاشت.

«خماری صبحگاهی» برعکس «فرشتگان و شیاطین» با فروش بالای خود، یکی از پدیده‌های سینمایی در سال ۲۰۰۹ شد. فیلم که برخلاف «فرشتگان و شیاطین» هیچ بازیگر ستاره‌ای را در نقش اصلی ندارد (برادلی کوپر، بازیگر اصلی خماری صبحگاهی با این فیلم تبدیل به یک چهره موفق شد)‌ در سطح جهانی موفق به یک فروش شگفت‌انگیز و غیرمنتظره ۴۶۰ میلیون دلاری شد.

● عدم موفقیت دلیلی برای ادامه ساخت نیست

قسمت دوم «شبی در موزه» ۳ سال پس از نمایش عمومی قسمت اول آن، اکران عمومی شد. تماشاگران در سطح جهانی ۴۱۲ میلیون دلار برای تماشای آن پول پرداخت کردند. این رقم فیلم را در رتبه نهم جدول فروش جهانی قرار داد. منتقدان سینمایی گفتند، فیلم در مقایسه با قسمت اول آن هیچ چیز تازه‌ای برای ارائه کردن ندارد. با این حال، تهیه‌کنندگان فیلم در تدارک تولید سومین قسمت آن هستند.

جدیدترین قسمت مجموعه فیلم «سفرهای ستاره‌ای، پیشتازان فضا» با فروشی ۳۸۵ میلیون دلاری، دهمین فیلم جدول گیشه نمایش در سطح جهانی است. اما قرار گرفتن در ردیف پایین جدول گیشه جهانی، باعث ناخشنودی تهیه‌کنندگان این مجموعه فیلم نیست.

کمپانی پارامونت خشنود از احیای دوباره و موفقیت‌آمیز مجموعه فیلم قدیمی خود، این روزها در تدارک تولید قسمت بعدی آن با حضور جی‌جی آبرامز در مقام کارگردان است.

● هری پاتر هنوز اول است

صنعت سینما خشنود از موفقیتهای کلان مالی و انتقادی محصولات خود در سال ۲۰۰۹، سال جدید میلادی را با این امید و آرزو آغاز می‌کند که شاهد موفقیت بیشتر محصولات خود باشد. ۳ جدول زیر، وضعیت فروش محصولات سینمایی در داخل و خارج از آمریکا را نمایش می‌دهد.

▪ ۱۰ فیلم پرفروش سال سینمای آمریکا:

۱) تغییر شکل‌دهندگان

۲) (محصول کمپانی پارامونت و دریم ورکز، ۴۰۲ میلیون)‌ ۲ هری پاتر ۶ (کمپانی برادران وارنر، ۳۰۲ میلیون)

‌ ۳) بالا (کمپانی والت دیزنی، ۲۹۳ میلیون)

‌ ۴)‌ خماری صبحگاهی (کمپانی برادران وارنر، ۲۷۷ میلیون)‌،

۵) ماه تازه (شرکت سومیت، ۲۶۸ میلیون)

‌ ۶) سفرهای ستاره‌ای (کمپانی پارامونت، ۲۵۸ میلیون)

‌ ۷) هیولاها علیه بیگانه‌های فضایی (کمپانی پارامونت و دریم ورکز، ۱۹۸ میلیون)‌

۸) عصر یخی ۳ (کمپانی فوکس قرن بیستم، ۱۹۷ میلیون)‌

۹) سرچشمه‌های مردان ایکس (کمپانی فوکس، ۱۹۷ میلیون)‌

۱۰) شبی در موزه ۲ (کمپانی فوکس، ۱۷۷ میلیون)‌.

▪ ۱۰ فیلم پرفروش بین‌المللی (همه کشورهای جهان بجز آمریکای شمالی)‌

۱) عصر یخی ۳ (۶۲۷ میلیون)

‌ ۲) هری پاتر ۶ (۶۲۷ میلیون)‌،

۳) ۲۰۱۲ (شرکت سونی، ۴۸۳ میلیون)‌،

۴) تغییر شکل‌دهندگان ۲ (۴۳۱ میلیون)‌،

۵) بالا (۳۶۹ میلیون)‌،

۶) فرشتگان و شیاطین (شرکت سونی، ۳۵۲ میلیون)‌،

۷) ماه تازه (۲۹۴ میلیون)‌،

۸) رستگاری ترمیناتور (شرکت سونی، ۲۴۶میلیون)‌،

۹) شبی در موزه ۲ (۲۳۵ میلیون)‌،

۱۰) میلیونر زاغه‌نشین (شرکت پاتر، ۲۱۰ میلیون)‌.

▪ ۱۰ فیلم پرفروش سال جهان (آمریکا و بقیه کشورهای جهان)‌:

۱) هری‌پاتر ۶ (۹۲۶ میلیون)‌،

۲) عصر یخی (۸۷۹ میلیون)‌،

۳) تغییر شکل‌دهندگان ۲ (۸۳۳ میلیون)‌،

۴) بالا (۶۶۲ میلیون)‌،

۵) ۲۰۱۲ (۶۳۸ میلیون)‌،

۶) ماه تازه (۵۶۱ میلیون)‌،

۷) فرشتگان و شیاطین (۴۸۶ میلیون)‌،

۸) خماری صبحگاهی (۴۵۹ میلیون)‌،

۹) شبی در موزه ۲ (۴۱۲ میلیون)‌،

۱۰) سفرهای ستاره‌ای (۳۸۵ میلیون)‌

مترجم: کیکاووس زیاری

منبع: اسکرین