تازه دارد به خودش خو می کند

همه چیز درباره ۳ ماهگی کودک

به نظر می‌رسد نوزادان در اول زندگی، به جز شیر خوردن، گریه‌کردن و کثیف‌کردن پوشک کار دیگری انجام نمی‌دهند ولی در انتهای ماه اول او هوشیار‌تر شده و در عرض ۳ ماه به‌تدریج آنچنان با محیط اطرافشان ارتباط برقرار می‌کنند که پاسخ زحمات شما را با لبخند می‌دهند و از شما می‌خواهند همبازی شیطنت‌های دوست‌داشتنی آنها شوید...

به نظر می‌رسد نوزادان در اول زندگی، به جز شیر خوردن، گریه‌کردن و کثیف‌کردن پوشک کار دیگری انجام نمی‌دهند ولی در انتهای ماه اول او هوشیار‌تر شده و در عرض ۳ ماه به‌تدریج آنچنان با محیط اطرافشان ارتباط برقرار می‌کنند که پاسخ زحمات شما را با لبخند می‌دهند و از شما می‌خواهند همبازی شیطنت‌های دوست‌داشتنی آنها شوید. این مطلب شما را با تغییرات فیزیکی و رشدی کودکتان تا پایان ۳ ماهگی آشنا خواهد کرد.

در فاصله ۱ تا ۴ ماهگی، کودک بسیاری از عکس‌العمل‌های دوره نوزادی را از دست می‌دهد و کنترل برخی از حرکات بدن را پیدا می‌کند. از ماه اول تا چهارم کودک هر ماه ۶۰۰ گرم تا ۱ کیلوگرم اضافه وزن و حدود ۵/۲ تا ۴ سانتی متر افزایش قد پیدا می‌کند و ۱ تا ۲ سانتی‌متر به دور سرش اضافه می‌شود.

● گردن می‌گیرد

یکی از مهم‌ترین کارهایی که شیرخوار باید در ماه‌های اول زندگی‌اش انجام دهد، گردن گرفتن است. در پایان یک ماهگی، کودک باید قادر باشد سر خود را کمی بالا بیاورد و هنگامی که روی شکم قرار دارد سر خود را از یک طرف به طرف دیگر بگرداند. بین ۶ تا ۸ هفتگی اگر قدرت کافی داشته باشد، هنگامی که به پشت نیز خوابیده است، سرش را بلند خواهد کرد. هنگامی که او را بغل کرده‌اید و سرش روی شانه شما قرار دارد، می‌تواند سرش را با کنترل کافی برای مدت کوتاهی بالا نگه دارد که البته ممکن است نتواند این کار را کاملا ثابت و محکم انجام دهد اما در ۴ماهگی باید سر و سینه خود را بالا نگه دارد و از آرنج به‌عنوان تکیه‌گاه استفاده کند. در ۳تا ۴ ماهگی، شما قطعا پیشرفت کودکتان را در زمینه کنترل سر مشاهده می‌کنید. او می‌تواند هنگامی که روی شکم خود قرار دارد، سرش را تا ۴۵ درجه بالا بیاورد و محکم نگه دارد. یک بازی جالب که می‌تواند به تقویت عضلات گردن او نیز کمک کند، پیشنهاد می‌کنیم: او را روی پشت بخوابانید، سپس دست‌هایش را بگیرید و آرام آرام بکشید تا در حالت نشسته قرار بگیرد، دوباره به آرامی او را روی پشت بخوابانید و این کار را تکرار کنید. در این سن او باید قادر باشد هنگام بلندشدن، سر خود را مستقیم در امتداد بدنش نگه دارد.

نوزادان پس از تولد، توانایی اندکی برای کنترل سر و عضلات گردن خود دارند. آنها این مهارت حیاتی را و حرکت‌های بعدی از قبیل نشستن و راه رفتن را مرحله به مرحله درزندگی خود به‌طور کامل به‌دست می‌آورند.

شما برای تشویق کودک به افزایش مهارت خود در کنترل سر لازم نیست کار خاصی انجام دهید اما باید مراقب او باشید. خصوصا در ماه‌های اول پس از تولد هنگامی که نوزاد را از رختخوابش بیرون می‌آورید یا می‌خواهید او را از یک اتاق به اتاق دیگر ببرید، باید کف دست خود را پشت سر و گردن او قرار دهید. لازم است هرچند وقت یک‌بار او را روی شکمش قرار دهید. او سر خود را بالا می‌آورد تا شما یا اسباب‌بازی‌هایش را ببیند و این مساله به تقویت عضلات گردن او کمک خواهد کرد.

اگر به‌نظر می‌رسد تا ۳ ماهگی، هنوز هم کودک شما قادر نیست که اندکی سر خود را بالا بیاورد، در معاینه بعدی این مطلب را به پزشک خود بگویید. مهارت‌ها و توانایی‌ها در کودکان مختلف به‌طور متفاوت رشد می‌کنند و برخی مهارت‌ها در برخی کودکان سریع‌تر از سایر کودکان ظاهر شده و پیشرفت می‌کنند، کنترل سر نیز از این قاعده مستثنی نیست. در ضمن کودکان نارس این مهارت‌ها و سایر مهارت‌ها را چند ماه دیرتر از همسالان خود می‌آموزند اما در صورتی که بیشتر نگران هستید با پزشک خود مشورت کنید.

● لبخندهایش معنادار می‌شود

در ماه دوم زندگی کودک شما اکثر اوقات محو تماشا و گوش‌کردن به اطرافیان است. او یاد می‌گیرد که آنها قادرند او را آرام کنند، تغذیه کنند و حس آرامش بدهند بنابراین به آنها لبخند می‌زند اما لبخندهای کودک ۱ ماهه هدفدار نیست. او در ماه دوم لبخندهای هدفدار به علامت خوشحالی و ابراز دوستی می‌زند. او می‌آموزد با همین دو راه گریه و خنده می‌تواند به شما منظورش را برساند. در ۳ ماهگی با قهقهه‌زدن توجه بیشتر شما را می‌طلبد. او به شما خیره می‌شود و منتظر اولین لبخندتان می‌ماند تا با تمام وجود عکس‌العمل نشان دهد مانند تکان‌دادن دست و پاها. تقلید از شما در بیرون آوردن زبان و گشاد‌کردن چشم‌ها. او در ماه چهارم اگر صدای کودکی را از تلویزیون بشنود در جستجوی صدا می‌گردد و درک می‌کند چطور با دیگران از جمله پدر و مادربزرگ بازی کند و بخندد اما او به غریبه‌ها با تردید و کنجکاوانه می‌نگرد و شاید لبخندی گذرا داشته باشد.

رفتار شما در تکامل شخصیت کودک مهم است. وقتی با شور و هیجان به لبخند او پاسخ می‌دهید و به نیازهای فوری او مانند گرسنگی و درد با مهربانی رسیدگی می‌کنید، می‌فهمد که می‌تواند به شما اعتماد کند. او در این سن لوس نمی‌شود پس تا می‌توانید بدون نگرانی به او توجه کنید.

● چنگ می زند و می‌گیرد

نوزادان به‌طور طبیعی توانایی گرفتن اشیا را دارند اما طول می‌کشد تا یاد بگیرند که با هماهنگ‌کردن عضلات دست، اشیای مختلف را به‌درستی در دست بگیرند و نگه دارند. در طول ۳ ماه حرکات دست‌ها و بازوان کودک پیشرفت می‌کند و دست از حالت مشت کرده و رفلکسی گرفتن خارج می‌شود. از زمان تولد، چنگ‌زدن به‌صورت یک رفلکس و واکنش طبیعی در نوزادان وجود دارد. کف دست نوزاد را با انگشت لمس کنید، مشاهده خواهید کرد که او انگشتان کوچک خود را حرکت و دور انگشت شما قرار می‌دهد اما در هشت هفته اول پس از تولد، این حرکت‌ها غریزی و غیرارادی هستند. دست‌های کودک شما در این مرحله معمولا در حالت ۸ شده قرار دارد اما او به زودی یاد خواهد گرفت که به‌طور ارادی دستان خود را باز و بسته و آنها را امتحان کند. اگر شما انگشتان او را باز کنید و شی را در دست او قرار دهید به‌طور رفلکسی آن را خواهد گرفت. (رفلکس گرفتن)اگر دست‌های کودک به‌طور اتفاقی مقابل صورتش در میدان دید او قرار گیرد با علاقه نگاه می‌کند ولی قادر نیست آن را به سمت صورتش ببرد اما در ۳ ماهگی شی را می‌گیرد و به سمت دهانش می‌برد. این زمان است که او ساعت‌ها به‌عنوان سرگرمی به انگشتانش می‌نگرد.

کودک ۳ ماهه شما هنوز هم نمی‌تواند چیزهایی را که می‌خواهد با دست بگیرد اما می‌تواند بارها و بارها به اسباب‌بازی‌های خود ضربه بزند. او همچنین در حال هماهنگ‌کردن حرکت‌های چشم و دست خود است به چیزهایی که می‌خواهد بردارد نگاه می‌کند و سپس تلاش می‌کند آنها را بردارد و در دستش نگه دارد. در این مرحله اسباب‌بازی‌هایی که از بالای تخت آویزان‌اند، می‌توانند بسیار مفید باشند زیرا کودک می‌تواند با دست به اشیای مختلف و بامزه‌ای که از سقف آویزان هستند، ضربه بزند.

در آغاز ۴ ماهگی او می‌تواند اشیای بزرگ را بردارد اما هنوز تا زمانی که مهارت بیشتری برای استفاده از انگشتانش به‌دست نیاورده است، نمی‌تواند اشیای کوچک را با دست بردارد. اندکی قبل از اینکه اولین دندان کودک در بیاید، کودک شروع به برداشتن چیزهای این طرف و آن طرف می‌کند تا آنها را در دهانش بگذارد. او می‌تواند اشیا را به طرف خودش بکشد و دادن اشیا از یک دست به‌دست دیگر آغاز خواهد کرد. بهتر است به سرعت خانه را برای کودک خود ایمن کنید.

برای تحریک واکنش چنگ‌زدن و برداشتن اشیا در کودک یک اسباب‌بازی یا شی رنگی را کمی دورتر از دسترس او قرار دهید و او را تشویق کنید تا آن را بردارد اما آن را آنقدر دور نگذارید که او اصلا نتواند یا ناامید شود و از تلاش دست بکشد. مجموعه‌ای از چیزهای زیادی را که او بتواند بردارد در اختیارش قرار دهید، مانند اسباب‌بازی‌های نرم، حلقه‌های پلاستیکی و کتاب‌های بزرگ. بعدا زمانی که او تلاش می‌کند تا اشیای کوچک را با انگشت شست و سبابه بردارد، او را تشویق کنید که لقمه‌های کوچک غذا یا خوردنی‌های کوچک بردارد.

اگر کودک شما در ۸ هفتگی به اسباب‌بازی‌هایی که در مقابل او قرار می‌دهید توجه و تا ۵ ماهگی برای لمس‌ یا برداشتن اسباب‌بازی‌ها تلاش نمی‌کند، با پزشک او مشورت کنید.

● پا می‌گیرد

شیرخواران در ۳ ماهگی قادر به خم و راست‌کردن زانو هستند و می‌توانند لگد بزنند. اگر کف پای او را روی زمین قرار دهید روی پایش فشار می‌آورد و آن را مستقیم نگه می‌دارد(در اصطلاح پا می‌گیرد). گه گاه او را بغل کنید و بگذارید از این مهارتی که دارد لذت ببرد و بازی کند.

● بهتر می‌شنود

به‌دلیل تکامل شنوایی در کودک ۳ ماهه شما، او با صدای شما می‌خندد، شروع به تقلید بعضی صداها می‌کند و سرش را به سمت صدا بر می‌گرداند. در ۱ ماهگی او وجود شما را از روی صدایتان می‌فهمد و حتی اگر در اتاق دیگری باشید و با او حرف بزنید، آرامش می‌گیرد که شما نزدیک او هستید. در ۲ ماهگی که صداهایی چون «اه –اه –اوه اوه» را از او می‌شنوید باید با زبان کودکانه برایش حرف بزنید. در ۴ ماهگی او مدت‌ها با در آوردن صداهایی چون ماماماما و بابابابا سرگرم‌تان می‌کند.

● راحت می‌خوابد

در ۲ ماهگی کودک اجتماعی و هوشیار می‌شود به همین دلیل در طول روز بیدار است و بازی می‌کند و خسته می‌شود و شب راحت‌تر می‌خوابد. چون حجم معده او زیادتر شده اگر او را آخر شب به خوبی تغذیه کنید(مادر از هر ۲ پستان به او شیر بدهد) با احتمال زیاد تا اوایل صبح خواب راحتی خواهید داشت. برای منظم شدن خوابش وقتی که شب‌ها بیدار می‌شود تا شیر بخورد یا پوشکش را عوض کنید چراغ روشن نکنید و هرگز با او صحبت و بازی نکنید. برعکس در طول روز هنگام تغذیه و تعویض پوشک با سر و صدا و بازی و خنده این کار را بکنید تا به تفاوت این دو پی ببرد و شب‌ها که بیدار شد دوباره به خواب برود.

دکتر سیدحسین فخرایی

فوق‌تخصص نوزادان و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی