تحولات صنعت خودرو و قطعه سازی جهان

مرور مهمترین تحولات استراتژیک صنعت خودرو و قطعه سازی جهان طی سپتامبر سال ۲۰۰۹ عملاً حاکی از تلاش های مستمر دولت ها از یک سو و خودروسازان و قطعه سازان از سوی دیگر برای مقابله با چالش های ناشی از رکود اقتصادی و بحران های ناشی از آن است

● تحلیلی برگزیده از تحولات استراتژیک صنعت خودرو و قطعه‌سازی جهان

مرور مهمترین تحولات استراتژیک صنعت خودرو و قطعه‌سازی جهان طی سپتامبر سال ۲۰۰۹ عملاً حاکی از تلاش‌های مستمر دولت‌ها از یک‌سو و خودروسازان و قطعه‌سازان از سوی دیگر برای مقابله با چالش‌های ناشی از رکود اقتصادی و بحران‌های ناشی از آن است. مهمترین تمایز و ویژگی تحولات این دوره نسبت به دوره‌های قبل، نمایان شدن راهکارهایی تازه از سوی بازیگران این بخش برای برون رفت از این وضعیت و جست‌وجوی راه‌های بهبود است. براساس گفته‌های مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین قطعه‌سازان جهان (IAC) وقوع بحران و رکود اقتصاد جهان فرصت‌هایی را نیز بویژه در بخش تأمین فراهم کرده است. فرصت‌هایی که عمدتاً می‌توانند در صورت تحقق، زمینه سودآوری در بلندمدت را به همراه داشته باشند. به اعتقاد وی، طی سال‌های آتی پلتفرم‌های تولید خودرو کم شمارتر اما جهانی‌تر خواهند بود. این امر عملاً فشارهای مرتبط با ساده‌تر سازی مدیریت زنجیره تأمین را افزایش خواهد داد. از سوی دیگر، به باور او ماهیت ائتلاف بین تأمین‌کنندگان قطعات خودرو دچار تحولی راهبردی شده است، به‌طوری که ائتلاف با تأمین‌کنندگان دارای فعالیت‌های متفاوت و در بخش‌های گوناگون، به ائتلاف درون بخش‌هایی تعریف شده از محصولات خاص، در حرکت است. ارزیابی این دیدگاه نشان‌دهنده جابجایی در دیدگاه‌های تأمین‌کنندگان نسبت به یکی از مقوله‌های راهبردی در بخش تأمین یعنی ادغام و ائتلاف است. تحولی که در واقع جهت‌گیری آن به جای تأکید بر بزرگی و حجم فعالیت‌ها و درامدهای مالی، عمدتاً بر همسویی و هم‌افزایی استراتژیک، با هدف سودآوری صرف است.

در تحولی دیگر، خودروسازان فرانسوی پژو و رنو در کنار تقویت ائتلاف‌ها و همکاری‌های استراتژیک همچنان توجه به روندهای بازار و هماهنگی با نیازهای آن را در دستور کار خود دارند. در تازه‌ترین تحول، پژو اعلام کرد که می‌خواهد درخصوص تکوین موتورهای جدید بنزینی و استفاده از آنها در تولید خودروهایی نظیر Mini، با شرکت BMW همکاری کند. از سوی دیگر، رنو نیز ضمن اعلام خوش‌بینی نسبت به بهبود وضعیت صنعت خودرو از سرمایه‌گذاری بسیار زیاد بویژه در زمینه تکنولوژی‌هایی نظیر خودروهای پاک و همکاری با سایر خودروسازان خبر داده است. این دو تحول، در واقع نشان‌دهنده وجود نوعی دیدگاه راهبردی و بلندمدت در بین خودروسازان یاد شده طی سال‌های پیش‌رو است. در هر صورت، شناخت روندها و خواسته‌های بازار و برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های ویژه برای پاسخگویی به این خواسته‌ها، امری است که تنها در سایه وجود خط‌مشی استراتژیک قابل اجرا است.

آخرین تحول قابل توجه دوره یاد شده، مربوط به حضور خودروسازان چینی و کره‌ای در بازار ترکیه است. در این ارتباط، شرکت‌های چینی دونگ‌فنگ موتورز و فولادساز کره‌ای Posco اعلام کرده‌اند برنامه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در این کشور،دردستور کار دارند. حضور این دو شرکت، امری است که با روند بلند مدت و راهبردی در این کشور، در پیوند است. با باز شدن بازار خودروی ترکیه به سوی سرمایه و تکنولوژی خودروسازان و قطعه‌سازان برتر جهانی، خودروسازان و قطعه‌سازان متعددی طی دهه گذشته توجه خود را به حضور در این کشور و استفاده از آن به عنوان یکی از کانون‌های تولیدی معطوف کرده‌اند. به‌طوری که هم اکنون اکثر خودروسازان و قطعه‌سازان برتر جهانی، در این کشور سرمایه‌گذاری کرده و در حال فعالیت هستند. ارزیابی تطبیقی وضعیت صنعت خودرو و قطعه‌سازی در دو کشور ایران و ترکیه بویژه در بخش جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی، نشان‌دهنده تفاوتی معنادار و فاصله‌ای قابل توجه بین این دو کشور است. ترکیه در بخش جذب سرمایه خارجی در شرایطی قراردارد که اکنون برای سرمایه‌گذاران شرق دور (چین، کره و ژاپن) نیز جذاب شده است. امری که صنعت خودرو و قطعه‌سازی ایران هم‌اکنون در مراحل ابتدایی آن قرار دارد و به نظر نمی‌رسد با توجه به وجود نوسانات موجود در بخش سیاست‌گذاری‌های کلان صنعت خودرو ایران، بتوان در آینده‌ای نزدیک به چشم‌اندازی روشن در این حوزه دست یافت.

● گزیده تحولات استراتژیک صنعت خودرو و قطعه‌سازی جهان

الف) خودروسازان

پیش‌بینی زیان کمتر برای PSA

انتظار می‌رود زیان پژو- سیتروئن در سال ۲۰۰۹ کمتر از آنچه باشد که قبلاً پیش‌بینی شده بود. این مسئله را باید مرهون چشم‌انداز بهبود یافته برای فروش خودرو در بازارهای عمده این شرکت دانست. برطبق پیش‌بینی اولیه PSA ، انتظار می‌رفت این شرکت متحمل زیانی بین ۱ تا ۲ میلیارد یورو شود. آقای "وارن" مدیرعامل گروه می‌گوید: "احتمال می‌رفت بازار خودروی جهانی در مقایسه با سال ۲۰۰۸ با ۱۰درصد کاهش یا کمی کمتر مواجه شود. ما برای نیمه دوم سال ۲۰۱۰ بهبود وضعیت را پیش‌بینی می‌کنیم" PSA در حال انجام مذاکره با شرکت BMW در مورد همکاری احتمالی این دو شرکت در زمینه تکوین موتورهای جدید بنزینی است. این دو خودروساز، در خط تولیدی که برای تولید برندهای مختلف از جمله Mini مورد استفاده قرار دارد، با یکدیگر شریک هستند. وارن می‌گوید: "PSA مایل به توسعه همکاری با سایر خودروسازان است".

● PSA و میتسوبیشی قصد همکاری با یکدیگر را دارند

این دو شرکت اعلام کرده‌اندکه این اتحاد، زمینه همکاری دیگری را در حوزه تولید خودرو برای اروپا فراهم خواهد کرد و به این ترتیب، امکان تولید خودروی برقی جدیدی براساس مدل i-MIEV شرکت ژاپنی میتسوبیشی برای PSA فراهم خواهد شد. مدیرعامل جدید PSA تمایل زیادی به تشکیل این اتحاد با این شرکت ژاپنی دارد. وارن پیش از این اعلام کرده بود که این گروه، خواهان جهانی‌تر شدن از طریق رشد داخلی و خارجی، همکاری‌های صنعتی و اتحادهای احتمالی با سایر خودروسازان است. این خودروساز فرانسوی و میتسوبیشی پیش از این نیز در زمینه خودروهای الکتریکی، SUVهای کوچک برای اروپا، با یکدیگر همکاری می‌کردند و اکنون نیز قصد دارند مشترکاً به تولید خودرو در روسیه بپردازند.

● وضعیت صنعت خودرو رو به بهبود است

کارلوس غون مدیر عامل گروه رنو معتقد است: به‌رغم اینکه وضعیت موجود هنوز هم خوش‌بینانه نیست، اما رنو بحران مالی (اقتصادی) را پشت‌سر گذاشته است. وی اظهار داشت: "به‌رغم اینکه ما هنوز در وضعیت اقتصادی ناخوشایندی به سر می‌بریم، اما به وضوح بحران مالی را پشت‌سر گذاشته‌ایم. زنجیره اقدامات مالی و بانکی در بخش خودرو به وضعیت عادی‌تری بازگشته، اما انتظار نمی‌رود این صنعت در آینده‌ای نزدیک از جهشی مطلوب و مناسب برخوردار شود، اما طی چند سال آینده با رشدی خوب مواجه خواهد شد". وی افزود: "سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیادی در زمان بحران اقتصادی از سوی خودروسازان در زمینه تکنولوژی بویژه خودروهای پاک انجام گرفته است. این وضعیت آنها را به‌سوی کار با یکدیگر و انجام سرمایه‌گذاری‌های مشترک سوق داده است".

● رنو، سدان جدیدی را به بازارهای شرقی عرضه می‌کند

رنو طی ماه نوامبر، سدان چهار درب جدیدی به نام Fluence را به بازار عرضه خواهد کرد. این مدل ساخته شده در ترکیه در پی موفقیت مدل‌های سالن مگان C-Segment که هر دو نسل آن در ترکیه تولید و مشتریان بازارهای ترکیه، روسیه و رومانی را هدف قرار داده است، تولید خواهد شد و در انگلستان که خریداران این کشور مدل هاچ‌بک را ترجیح می‌دهند، بفروش نخواهد رسید. رنو در سال ۲۰۱۱ مدلی تمام برقی را نیز عرضه خواهد کرد.

این خودروها در حال حاضر با موتورهای ۶/۱ و ۲ لیتری بنزینی و انتخاب دنده اتوماتیک ارائه خواهند شد. مگان II سالن که در سال ۲۰۰۳ عرضه شد، با استقبال چشمگیری در ترکیه مواجه شده است به‌طوری که طی ۶ سال بیش از ۱۴۰ هزار دستگاه از این خودرو به‌فروش رسید و به مشهورترین خودرو در کلاس خود تبدیل شد. این خودرو افزون‌بر۲۰ درصد از فروش این بخش را به خود اختصاص داد و به این ترتیب به یکی از سه خودروی پرفروش در این کشور تبدیل شد. رنو برای تولید Fluence در بورسای ترکیه، ۱۱۰ میلیون یورو هزینه کرد که تقریباً نیمی از آن برای تجهیز قالب تأمین‌کنندگان و الباقی ۳۵ میلیون یورو تجهیزات قطعات بدنه و ۲۱ میلیون یورو خط منعطف بدنه‌سازی است.

● برنامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده تا سال ۲۰۱۱ در فرانسه ادامه خواهد یافت

دولت فرانسه قصد دارد برنامه ارائه مشوق به خریداران در زمینه معاوضه خودروهای فرسوده با نو را تا سال ۲۰۱۱ ادامه دهد و مقامات این کشور قصد دارند به‌تدریج این برنامه را ملغی کنند. وزیر اقتصاد فرانسه اظهار داشت: "از آنجا که این برنامه بسیار موفقیت‌آمیز بوده، در نظر داریم علاوه‌بر سال ۲۰۰۹ آن را در سال‌های ۲۰۱۰ و۲۰۱۱ نیز ادامه دهیم". فروش خودروهای نو در فرانسه طی ماه جولای در مقایسه با ماه مشابه سال قبل و به واسطه ارائه مشوق از سوی دولت، با افزایش ۱/۳ درصدی مواجه شد. ثبت سفارش خودرو طی ماه آگوست به حدود ۱۸۹ هزار دستگاه رسید، به‌رغم اینکه سفارش خودروهای سبک شامل ون‌های تجاری، با ۳/۱ درصد افزایش به حدود ۲۱۹ هزار دستگاه کاهش یافت.

● بررسی اتهام کارتل خودروسازان ترکیه

شورای رقابت۱ ترکیه، تحقیقی را در مورد ۱۹ شرکت بزرگ خودروسازی کشور از جمله شرکت‌های خارجی در خصوص اتهام تثبیت غیرقانونی قیمت‌ها در سال ۲۰۰۶ آغاز کرده است. این شورا اعلام کرد که این شرکت‌ها در اهداف، اطلاعات انبار، فروش و استراتژی‌های قیمت‌گذاری، با یکدیگر سهیم بوده‌اند.

● حذف کاهش مالیات در ترکیه، ارائه کمک نقدی به دارندگان خودروهای فرسوده

دولت ترکیه اعلام کرد کاهش مالیات که پیش از این برای حمایت از بخش صنعت خودرو اجرا شده بود، بیش از این ادامه نخواهد یافت، اما قصد دارد برنامه‌ای را برای کمک نقدی به برنامه خودروهای فرسوده ارائه دهد. هدف از اجرای کاهش مالیات بر مصرف که در ماه مارس اجرا و تا ماه ژوئن ادامه یافت، فعال‌سازی اقتصاد ترکیه و همچنین قابل اجرا کردن آن برای کالاهای مصرفی بادوام و سایر کالاهای تولیدی بوده است.

● دانگ فنگ۲ قصد دارد کارخانه‌ای برای تولید خودرو در ترکیه راه‌اندازی کند

شرکت چینی دانگ فنگ موتور، قصد دارد ۲۵۰میلیون دلار در یک کارخانه ترکیه‌ای با ظرفیت تولید ۵۲ هزار دستگاه در سال، سرمایه‌گذاری کند. مطالعات امکان‌سنجی برای مکان‌یابی این کارخانه انجام شده و ساخت آن نیز در سه ماهه اول ۲۰۱۰ آغاز خواهد شد، اما اطلاعاتی در مورد اینکه قصد دارد چه نوع خودرویی را در ترکیه تولید کند، در دسترس نیست. اطلاعات رسیده حاکی از آن است که شرکت کره‌ای Posco تولیدکننده فولاد نیز سرمایه‌گذاری اولیه‌ای را به مبلغ ۲۴ میلیون دلار برای تولید سالانه ۱۷۰ هزار میلیون تن ورق فولاد که بدواً در بخش صنعت خودرو کاربرد خواهد داشت، انجام خواهد داد. شرکت هیوندای Assan ، همکاری مشترک بین خودروسازی هیوندای و Kibar Holding ترکیه را اعلام کرده است. این شرکت، ترکیه را به‌عنوان سایت تولید سری جدید i۲۰ انتخاب کرده است. تویوتا، رنو، فیات و فورد نیز کارخانه‌هایی برای تولید خودرو در ترکیه دارند.

● شرکت Goldman Sachs سرمایه‌گذاری در Geely را کامل کرد

شرکت ۳۳۴Goldman Sachs میلیون دلار در شرکت چینی Geely Automobile که شرکت مادر آن در نظر دارد پیشنهادی برای خرید ولوو از شرکت فورد ارائه کند، سرمایه‌گذاری کرده است. تحت قوانین چین، سهم یک شریک خارجی در همکاری مشترک در زمینه خودرو نباید بیش از۵۰ درصد باشد. جیلی اعلام کرد، قصد دارد این پول را برای «سرمایه‌گذاری در هزینه‌های سرمایه‌ای گروه» تصاحب‌های بالقوه و اهداف عمومی گروه، استفاده کند.

ب) قطعه‌سازی

● تجدید ساختار صنعت خودروسازی؛ وجود فرصت‌های بزرگ در بخش تأمین

به اعتقاد ویلبر راس مدیر شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی IAC ، فرصت‌های قابل توجهی در بازسازی ساختاری بخش تأمین قطعات خودرو وجود دارد. از سوی دیگر، به اعتقاد وی در زمینه ادغام و ائتلاف بیشتر در این بخش و همچنین حذف اضافه ظرفیت موجود فرصت سودآوری در بلندمدت نیز دور از انتظار نیست. به باور این سرمایه‌گذار، سال‌های آتی روند مستمری از پلتفرم‌های معدودتر و جهانی‌شده‌تر را شاهد خواهد بود و این امر منجر به افزایش فشارها برای ساده‌تر کردن مدیریت زنجیره تأمین خواهد شد. به گفته آقای راس، شرکت قطعه‌سازی وی (IAC) که در زمینه قطعات داخلی خودرو فعالیت دارد، هم‌اکنون در ۱۷ کشور مختلف مشغول فعالیت است. وی معتقد است که طی سال‌های آینده ائتلا‌ف‌های بین کشوری در بخش قطعات داخلی ایجاد خواهد شد و در این میان شرکت IAC به‌عنوان یک ائتلاف کننده عمل خواهد کرد: «باتوجه به تحولات این بخش، ماهیت ائتلاف در بخش تأمین قطعات نیز در حال تغییر است. درگذشته ائتلاف‌ها شامل تأمین‌کنندگانی با فعالیت‌های متفاوت در بخش‌های گوناگون خودرو بوده، اما این الگو به مدلی دشوار تبدیل شده زیرا خودروسازان (OE) تمایل ندارند که در شرایط خرید از کارخانه‌های سودآورتر ائتلاف به بخش‌های ضعیف ائتلاف نیز کمک کنند. در مقابل، اهداف تصاحب‌های بیشتر در واقع به گسترش جغرافیایی، تکنولوژی و ترکیب مشتری در بخش‌های تعریف شده محدود از محصولات خاص، معطوف خواهد شد».

پ) تحولات عمومی

تویوتا قصد دارد ۸/۳ میلیون دستگاه خودرو را به منظور بررسی موکت زیرپایی آنها، فراخوان کند

تویوتا قصد دارد ۸/۳ میلیون دستگاه خودرو را در امریکا فراخوان کند. این بزرگترین فراخوانی است که تاکنون در امریکا صورت گرفته و هدف آن تعویض موکت زیرپای راننده است که به دلیل نصب نادرست آن باعث گیر کردن پدال گاز می‌شود. این اقدام در پی مرگ ۴ نفر که اوایل ماه سپتامبر به‌دلیل نصب نادرست زیرپایی در لکسوس جدید اتفاق افتاد، انجام می‌شود. تویوتا تنها شرکتی نیست که با این مشکل مواجه شده است. طی دهه ۱۹۸۰، آئودی نیز درگیر فراخوان‌هایی در امریکا شد. این مسئله به‌دلیل بروز مشکلات غیرمنتظره در سیستم گاز برخی خودروها بود که البته مأموران تحقیق در این زمینه به این نتیجه رسیدند که در برخی موارد، مشکل زمانی ایجاد می‌شوند که راننده بر روی پدال اشتباه، فشار وارد می‌کرد. طی ۲ سال گذشته، تویوتا بیش از ۴ میلیون دستگاه خودرو را در سراسر جهان به‌دلیل بروز مشکلاتی در ترمز، کنترل‌های شیشه، سیستم سوخت‌رسانی، سیستم فرمان و کمربند ایمنی فراخوان کرده است.

● یک پنجم شاغلین بخش صنعت خودروی آلمان، طی ۵ سال بیکار خواهند شد

برطبق بررسی مؤسسه تحقیقات اقتصادی Feri، صنعت خودروی آلمان که بیشترین نیروی انسانی را در خود دارد، تا سال ۲۰۱۴ با ۲۰ درصد از شاغلین خود قطع همکاری خواهد کرد. برطبق این تحقیق، تا سال ۲۰۱۴ از هر ۶ آلمانی که در بخش صنعت فلزکاری مشغول فعالیت هستند، یک نفر شغل خود را از دست خواهد داد و این در حالی است که در بخش مهندسی، از هر ۷ نفر، یکی بیکار خواهد شد. از سوی دیگر، انتظار می‌رود، حدود ۴۰۰ هزار شغل جدید در بخش مراقبت‌های بهداشتی و حوزه اجتماعی ایجاد شود.

● کاهش ۴۵ درصدی صادرات خودرو از ترکیه

صادرات خودروی ترکیه طی ماه آگوست در مقایسه با ماه مشابه ۲۰۰۸، با ۲۹درصد افت و از ابتدای سال جاری تا ابتدای ماه سپتامبر، با ۴۵ درصد کاهش مواجه شده است. درامد بخش صنعت خودروی ماه آگوست در مقایسه با ۴/۱ میلیارد دلار ماه مشابه سال ۲۰۰۸ به ۹۷۴ میلیون دلار تقلیل یافته است. درامد ۸ ماهه اول سال جاری از ۳/۱۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ به ۴/۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ کاهش یافته است. خودروهای تولیدی در ترکیه به ۱۶۳ کشور در ۵ قاره جهان صادر می‌شود. فرانسه بزرگترین مشتری این کشور طی سال ۲۰۰۹ ، با خریدی به ارزش ۸۶/۱ میلیارد دلار بوده و کشورهای آلمان، ایتالیا، انگلیس و بلژیک، به ترتیب در رده‌های بعدی قرار دارند. فروش خودروهای سواری و سبک تجاری در داخل این کشور نیز طی ۸ ماهه اول سال ۲۰۰۹ با ۲/۳ درصد افت به حدود ۳۳۸ هزار دستگاه کاهش یافته است.

پانوشت:

۱ . Competition Board

۲. Dong Feng

نویسنده : مریم شهمیرزادی