تیمسار سپهبد اسکندر آزموده

تیمسار سپهبد اسکندر آزموده در سال ۱۲۹۰ش در تهران متولد شد. او نیز مانند برادر بزرگ خود امیرحسین آزموده به نظامی‏گری پرداخت و از دانشکدهٔ افسری تهران فارغ‏التحصیل شد، سپس …

تیمسار سپهبد اسکندر آزموده در سال ۱۲۹۰ش در تهران متولد شد. او نیز مانند برادر بزرگ خود امیرحسین آزموده به نظامی‏گری پرداخت و از دانشکدهٔ افسری تهران فارغ‏التحصیل شد، سپس برای ادامهٔ تحصیل راهی اروپا و امریکا شد و دورهٔ تاکتیک نظامی را طی کرد. اسکندر آزموده در ارتش به مقامات زیادی دست یافت که عبارتند از معاونت فرماندهی کل ارتش، معاونت آتاشه نظامی ایران در انگلستان، فرماندهی ارتش در فارس و آذربایجان، ریاست ادارهٔ تدارکات ارتش، قائم‏مقام فرمانده نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی. اما آنچه در دوران نظامی‏گری وی شاخص است اقدامات او در دوران کودتای نافرجام ۲۵ مرداد و کودتای موفق ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دولت دکتر مصدق می‏باشد. سرهنگ دوم اسکندر آزموده، از جمله افسرانی بود که با ماموران MI۶ و سیا در ارتباط بود و فرماندهی بخشی از عملیات علیه حکومت دکتر مصدق را عهده‏دار بود، نامبرده فرمانده جنگ پهلوی و مسئول اشغال مرکز تلفن بازار و جنوب شهر و مرکز اکباتان بود. او در روز ۲۴ مرداد ۱۳۳۲ ماموریت خود را اجرا کرد ولی با آگاهی از شکست طرح کودتا، مجدداً مرکز تلفنی بازار را راه‏اندازی کرد تا خطری متوجه هنگ او نباشد. با شکست کودتا افسران زیادی دستگیر شدند که سرهنگ دوم اسکندر آزموده نیز ازجملهٔ این افسران بود.

پس از اجرای موفقیت‏آمیز کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ توسط عوامل سیا و MI۶ این افسران آزاد شدند و در روز ورود محمدرضا پهلوی به کشور، افسران عامل به کودتای ۲۸ مرداد همگی ترفیع درجه یافتند، اسکندر آزموده نیز به درجه سرهنگ تمامی ارتقا یافت و در ضمن مدال درجهٔ یک رستاخیز را دریافت کرد، سپس به فرماندهی تیپ و پادگان عشرت‏آباد منصوب شد. اسکندر آزموده پس از آنکه تا درجهٔ سپهبدی ارتقا یافت بازنشسته شد و در سال ۱۳۴۷ توسط جمشید آموزگار وزیر دارایی دولت هویدا، که خویشاوند نزدیک او بود به معاونت وزارت دارایی و سرپرستی کل گمرک تعیین شد. سپهبد آزموده تا سال ۱۳۵۳ در این پست ابقا بود تا اینکه در این سال بار دیگر خویشاوندش جمشید آموزگار وزیر کشور، او را به استانداری آذربایجان شرقی تعیین کرد.

با آغاز انقلاب اسلامی، در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تظاهرات عظیمی در مخالفت با رژیم پهلوی و یادبود چهلمین روز شهادت شهدای قم در تبریز برگزار شد که این تظاهرات با کشتار مردم پایان یافت. مسئول مستقیم واقعهٔ تبریز از سوی ستاد بزرگ ارتشتاران سپهبد اسکندر آزموده، استاندار وقت شناخته شد. به همین علت برای خاموش کردن شعله‏های نارضایتی و آرام کردن مردم تبریز ۳۰ بهمن ۱۳۵۶ آزموده از سمت خود برکنار و به تهران احضار شد. او پس از مدتی کوتاه بدون سر و صدا موفق به خروج از کشور و راهی انگلستان شد.

از سپهبد اسکندر آزموده بیست و چهار برگ سند و ۶۳ قطعه عکس در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر موجود می‏باشد که اکثر این اسناد مربوط به مکاتبات نظامی می‏باشد.

فاطمه معزی