اضطراب کودکانه

به طور معمول بزرگ‌ترها در نقش پدر و مادر یا پرستار بچه تصور می‌کنند دنیای کودکان، دنیایی شاد و بی‌‌غم است. آنها می‌پندارند بچه‌ها بی‌خیال و شاد روزگار می‌گذرانند، چرا که از …

به طور معمول بزرگ‌ترها در نقش پدر و مادر یا پرستار بچه تصور می‌کنند دنیای کودکان، دنیایی شاد و بی‌‌غم است. آنها می‌پندارند بچه‌ها بی‌خیال و شاد روزگار می‌گذرانند، چرا که از نگاه بزرگ‌ترها کودکان شغل و دغدغه‌های آن را ندارند، صورتحساب پرداخت نشده‌ای برای شان نمی‌ماند و... پس نگران چه چیزی می‌توانند باشند؟

اما باید بدانیم کودکان حتی در سنین بسیار پایین هم تا حدی نگرانی‌هایی دارند و اضطراب‌هایی را حس و تجربه می‌کنند.

منشا استرس

فشارها اغلب از منابع خارجی (مانند دوستان، خانواده یا اولیای مدرسه) وارد و ایجاد می‌شوند، البته این عوامل می‌تواند از درون خود فرد هم بروز کند.

معمولا در هر سنی، تفاوت‌هایی وجود دارد بین آنچه که ما می‌خواهیم انجام شود و آنچه که در واقع انجام می‌دهیم؛ این‌جا همان نقطه عطفی است که فشاری بر ما تحمیل می‌کند که می‌تواند بسیار مهم باشد.

اضطراب یا استرس هر کسی را که در چنین شرایطی احساس ضعف کند، تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ حتی بچه‌ها را. پژوهش‌ها نشان می‌دهد در میان کودکان پیش دبستانی، همین جدایی چند ساعته از پدر و مادر می‌تواند منجر به بروز اضطراب و نگرانی شود. همان‌طور که بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، فشارهای اجتماعی و آموزشی همان سن نیز ممکن است در آنها استرس ایجاد کند.

بسیاری از بچه‌ها آنقدر درگیر و گرفتار تکالیف و برنامه‌های آموزشی هستند که زمانی برای بازی خلاقانه یا استراحت بعد از مدرسه ندارند. وقتی که کودک در مورد تعدادی از فعالیت‌هایی که درگیر آن است انتقاد یا از رفتن به کلاس‌های تقویتی یا نظایر آن امتناع می‌کند، نشانگر برنامه بیش از ظرفیت کودک است. در این مواقع در مورد فعالیت‌های فوق برنامه با فرزند خود صحبت کنید. اگر آنها شکایت دارند، جوانب مثبت و منفی ترک یک یا دو فعالیت را مورد بحث قرار دهید. اگر به واقع ترک آن فعالیت امکان ندارد، راه‌هایی برای کمک به فرزندتان در مدیریت زمان و انجام بهتر مسوولیت‌هایش پیدا کنید. از این طریق به او کمک کرده‌اید تا اضطراب زیادی را تحمل نکند.

استرس کودکان ممکن است با آنچه که در زندگی درگیرش می‌شوند نیز تشدید شود.

اگر اجازه می‌دهید که فرزند شما مشکلات کاری شما را بشنود، نگرانی در مورد بیماری یکی از آشنایان را درک کند یا دعوای شما با همسرتان را شاهد باشد، نگرانی او را افزایش داده‌اید. در برخی مواقع، خوب است که بچه‌ها با واقعیات مواجه شوند اما والدین باید مراقب باشند که بچه‌ها چگونه با این موضوعات مواجه شده و چگونه در موردش می‌شنوند.

اخبار مختلف دنیا نیز می‌تواند در کودکان استرس ایجاد کند. کودکانی که تصاویر ناراحت کننده را در تلویزیون می‌بینند یا صحبتی پیرامون بلایای طبیعی، جنگ و... می‌شنوند، ممکن است در مورد امنیت خود و عزیزان‌شان نگران شوند.

در مورد آنچه که بچه‌ها می‌بینند و می‌شنوند با آنها صحبت کنید و بر آن‌چه که در تلویزیون می‌بینند نظارت بیشتری داشته باشید تا بتوانید در درک بهتر مسائل به آنها کمک کنید.

نکته مهم در تمام این موارد آن است که وقتی اینگونه مسائل به فشارهای روزمره‌ای که بچه‌ها با آنها مواجه هستند اضافه می‌شود، استرس آنها بیشتر می‌شود؛ به‌ویژه در مورد طلاق باید بدانید حتی طلاقی که به بهترین و دوستانه‌ترین روش انجام شود تجربه‌ای سخت برای کودک خواهد بود.

نشانه‌ها

هر چند تشخیص زمانی که کودک تحت فشار است، همیشه راحت نیست، اما تغییرات رفتاری کوتاه مدت مانند تغییرات خلقی، تغییر در الگوی خواب یا شب ادراری کودک می‌تواند نشانه‌ای از بروز استرس باشد.

بعضی از بچه‌ها ممکن است در اثر اضطراب، مشکلات جسمی مانند معده درد و سردرد را تجربه کنند. گروهی نیز ممکن است هنگام تمرکز یا انجام تکالیف مدرسه مشکل داشته باشند.

برخی از بچه‌ها نیز در این شرایط کابوس می‌بینند، نسبت به مسائل جزئی رفتاری تند نشان می‌دهند یا تغییرات شدیدی در عملکرد تحصیلی‌شان ظاهر می‌شود.

کوچک‌ترها در واکنش به استرس ممکن است عاداتی جدید مانند مکیدن شست را شروع کنند.

کاهش اضطراب

چگونه می‌توان در این رابطه به کودک کمک کرد؟ استراحت مناسب و تغذیه خوب توان کودک را در مقابله با استرس بالا می‌برد. نقش پدر و مادر نیز برای حل مشکل انکارناپذیر است. پس هر روز زمانی مشخص را به کودکتان اختصاص دهید. شاید بچه‌ها نیاز داشته باشند با شما صحبت کنند یا فقط با شما در یک اتاق باشند؛ پس در دسترس آنها باشید.با صحبت کردن در مورد آنچه باعث استرس او شده است، به فرزندتان کمک می‌کنید تا با آن مقابله کند. با کمک یکدیگر می‌توانید راه‌حل‌‌هایی برای کاهش استرس او پیدا کنید. همچنین با پیش‌بینی شرایط تنش‌زا و آماده کردن کودکان نیز می‌توانید کمک موثری به آنها باشید.

البته به خاطر داشته باشید که بچه‌های کوچک‌تر احتمالا به آماده‌سازی زیادی نیاز ندارند و اطلاعات زیاد حتی می‌تواند باعث استرس بیشتر آنها شود.همیشه به یاد داشته باشید که سطحی از استرس طبیعی است. اجازه دهید که کودک بداند احساس عصبانیت، ترس، تنهایی یا اضطراب غیرعادی نیست و متوجه شود افراد دیگر هم این احساسات را دارند.

در نهایت اگر متوجه شدید کودک نمی‌تواند یا نمی‌‌خواهد در این مورد همکاری کند و استرس او کاهش نمی‌یابد، حتما از یک متخصص کمک بگیرید. همراهی و کمک متخصصین می‌تواند به کاهش علائم و اثرات اضطراب کودک شما کمک‌کند.

kidshealth.org

مترجم:‌ نیلوفر اسعدی بیگی