رادیو، رسانه ای همراه

شاید بسیاری فکر می کردند که با روی کار آمدن رسانه هایی همچون تلویزیون ، اینترنت و... عمر رسانه ای همچون رادیو به پایان رسیده است و رادیو ها تنها باید در گوشه موزه ها دید. با این حال …

شاید بسیاری فکر می کردند که با روی کار آمدن رسانه هایی همچون تلویزیون ، اینترنت و... عمر رسانه ای همچون رادیو به پایان رسیده است و رادیو ها تنها باید در گوشه موزه ها دید. با این حال رادیو نیز مانند بسیاری از رسانه های قدیمی توانست در مصاف با رسانه های جدید هماوری کند و حتی در برخی از اوقات پیروز شود.

امروز رادیو ها به یکی از رسانه های اصلی در جوامع بشری تبدیل شده اند و کمتر کسی می تواند تاثیر و جایگاه مهم و ارزشمند این رسانه را انکار کند. اگرچه رسانه هایی همچون تلویزیون روز به روز بر جذابیت های بصری خود می افزایند اما نفس گرم رادیو همچنان نوازشگر بسیاری از گوش هاست.

به ‌جرات می‌توان گفت رادیو به عنوان یکی از قدیمی‌ترین رسانه‌های جمعی در طول سال ‌های بعد از اختراع و راه‌اندازی ، به دلیل ناطق بودن، منعطف بودن، ارزان بودن و در دسترس بودن ، توانسته در میدان مسابقه حضور داشته باشد. امروزه رادیو برنامه‌های تولیدی متنوعی در بخش‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، سلامت و... به مخاطبان ارائه می‌کند و در این برنامه‌ها موضوعات و مباحث مختلفی را با نقد سازنده و مثبت مورد بررسی قرار می‌دهد.در گذشته رویکرد رادیو به مخاطب، رویکردی تجویزی بود، یعنی فقط با مخاطب خود صحبت می‌کرد؛ ولی به تدریج این رسانه، به نیازهای فردی و اجتماعی توجه نشان داد و سعی کرد در کلام خود، مصالح مردم و نیازهای آنان را با هم ترکیب کند و در نظر بگیرد.در واقع رادیو ها نیز به سمت رسانه های تعاملی interactive media پیش رفته اند و بیش از پیش در پی خواست ، نظرات و مشارکت مخاطبان خود هستند .

در ایران ۱۹ کانال رادیویی سراسری وجود دارد که بعضی از آنها ۲۴ ساعته‌اند. علاوه بر شبکه‌هایی که عموم مردم، مخاطب آن هستند ؛ مثل رادیو قرآن که رسانه‌ای عمومی برای مخاطبان عام و علاقه‌مند به قرآن کریم است، رادیوهای اختصاصی هم هستند که یا گروه اجتماعی خاصی موردنظرشان است، مانند رادیو جوان که مخاطب آن جوانان، نوجوانان و حتی کودکانند یا موضوعی خاص را مورد توجه قرار می‌دهند، مثل رادیو سلامت، تجارت، معارف و... به این ترتیب مخاطب از رادیو تاثیر می‌پذیرد و تاثیر آن هم کم نیست؛ اما باید دقت کرد که مخاطب منفعل نیست و همزمان با فعالیت خود، محتوای پیام را دریافت می‌کند و این مهم باید در تولید برنامه‌ها لحاظ شود.

با این حال باید گفت یکی از ویژگی های مهم و اساسی رادیو، انعطاف پذیری آن است؛ بدان معنا که رادیو به توجه و دقت مستقیم مخاطب نیاز ندارد. به دیگر سخن، هنگام برقراری ارتباط با رسانه ها، رادیو را آسان تر از بقیه می توان نادیده گرفت. در رسانه هایی که حس بینایی مخاطب را با خود درگیر می سازند، معمولاً مخاطب نمی تواند همزمان فعالیت دیگری نیز داشته باشد، در حالی که برای درک مفاهیم صوتی و استفاده از ابزاری مثل رادیو، نه تنها زمان خاصی از مخاطب گرفته نمی شود، بلکه هنگام پرداختن به کارهای دیگر، می توان از آن استفاده کرد.

رادیوهای وسایل نقلیه، گویاترین شاهد بر این برتری هستند. از سوی دیگر در رسانه های دیداری، افراد معمولاً در کنار یکدیگر برنامه یا پیامی را تماشا و با رسانه ارتباط برقرار می کنند. با این حال، در کارگاه یا اتاقی شلوغ، وقتی همه افراد سرگرم کارهای شخصی خود هستند، رادیو می تواند به گونه ای ویژه و خصوصی با مخاطب خود ارتباط برقرار سازد. رادیو به علت شنیداری بودن، حالت انس و رفاقتی را با انسان برقرار می سازد که این فرایند حتی در رسانه های نوشتاری نیز پدید نمی آید.

انسان برای صدایی که می شنود، بهترین حالت ها و شرایطی را که خود می پسندد، تصور می کند. بنابراین، مخاطب می تواند بهترین ارتباط ممکن با رسانه را با رادیو برقرار سازد. این ارتباط صمیمی و عاطفی با رادیو، گاه به اندازه ای می رسد که عده ای از مخاطبان، از این رسانه به عنوان آرامش قبل از خواب خود استفاده

می کنند. رادیو و تنهایی، رادیو و تاریکی، رادیو و آرامش و... ، همه گویای ارتباط ویژه ای است که میان رادیو و مخاطبانش برقرار می شود.

طهورا مهدوی