آمریکایی آرام

در جریان مجمع اسلا م و آمریکا که اخیرا در دوحه قطر برگزار شد اتفاق عجیبی افتاد برای اولین بار در سال های اخیر, سخنرانان مسلمان هیچ انتقاد تندی از آمریکا نداشتند به نظر می رسید که دیدگاه ها نسبت به آمریکا تا حدی بهبود یافته و خیلی ها با خوشبینی منتظر عملکرد باراک اوباما رئیس جمهور جدید این کشور هستند

در جریان مجمع اسلا‌م و آمریکا که اخیرا در دوحه قطر برگزار شد اتفاق عجیبی افتاد. برای اولین بار در سال‌های اخیر، سخنرانان مسلمان هیچ انتقاد تندی از آمریکا نداشتند. به نظر می‌رسید که دیدگاه‌ها نسبت به آمریکا تا حدی بهبود یافته و خیلی‌ها با خوشبینی منتظر عملکرد باراک اوباما رئیس‌جمهور جدید این کشور هستند. حتی بعضی‌ها از اینکه <چطور باید با آمریکا مراوده کرد تا اوضاع رو به بهبود برود> هم سخن به میان می‌آوردند و این نکته خیلی جالبی بود. انور ابراهیم رهبر اپوزیسیون مالزی نیز در دوحه فهرستی از اقدامات مهم اوباما در قبال جهان اسلا‌م ارائه داد. از نظر او تعیین جورج میچل به‌عنوان نماینده مخصوص اوباما در خاورمیانه و نیز مصاحبه او با یک شبکه تلویزیونی عربی نشانه‌هایی بودند از تلا‌ش رئیس‌جمهور جدید آمریکا برای نزدیک شدن به جامعه مسلمانان. اما آیا آمریکا می‌تواند به راحتی شریکی در میان کشورهای مسلمان برای خودش پیدا کند؟ این سوالی بود که انور ابراهیم هم در اظهارات خود به آن اشاره کرد و گفت چطور می‌شود برخی از کشورهای مسلمان خواهان حل‌وفصل مشکلا‌ت خود با آمریکا باشند اما اصلا‌ برنامه‌ای برای مراوده با این کشور نداشته باشند؟

طرح این پرسش و نیز برخورد خوش بینانه‌ای که اخیرا برخی کشورهای مسلمان نسبت به دولت باراک اوباما مطرح کرده‌اند نشان از <تغییر>ی دارد که اوباما می‌خواست در سیاست‌های خارجی آمریکا به وجود بیاورد اما حالا‌ این تغییر خود به خود ایجاد شده است. حتی فضای اجلا‌س مجمع جهانی اقتصاد در داووس و نیز کنفرانس امنیتی مونیخ هم نشان می‌داد که اوضاع تغییر کرده است. در زمان ریاست‌جمهوری جورج بوش نود درصد سوالا‌تی که در جریان این جور نشست‌ها از دولتمردان آمریکایی پرسیده می‌شد به‌شدت انتقادی بود اما انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا فعلا‌ ورق را برگردانده است. واکنش‌هایی که در این سه نشست جهانی اخیر دیده‌ایم، واکنشی است به دولت جدید آمریکا. شاید این واکنش کاملا‌ محتاطانه و حتی عصبی باشد اما به‌هر حال قابل توجه است.

نکته جالب این است که مقامات رسمی آمریکا هم در تلا‌شند تا اول در مورد رویکرد واقعی اوباما در قبال عراق، ایران، پاکستان و افغانستان اطمینان حاصل کنند و بعد حرف بزنند. آنها فعلا‌ توانسته‌اند زبانشان را به روی حرف‌های دردسرساز و نسنجیده ببندند و و خلا‌صه بند را به آب ندهند! واضح‌ترین نشانه این رویکرد هم در سخنرانی جو بایدن معاون اوباما در مونیخ دیده می‌شد. این سخنرانی آنقدر مهم بود که بایدن آن را کلمه به کلمه از روی متن خواند و از آن حرف‌های تیپیکال خودش هم در آن خبری نبود. او حتی در این سخنرانی جمله‌های شسته‌رفته‌ای هم به زبان آورد که گاهی خیلی هم کلی بودند، مثل این جمله: <آمریکا به دیگر کشورها گوش خواهد سپرد و از آنها مشاوره خواهد گرفت.> او حتی موضوع اقدامات پیشگیرانه را هم منتفی کرد و در مورد تغییر رویکرد آمریکا در قبال روسیه و ایران هم حرف زد. این اظهارات <بهداشتی> بایدن خیلی‌ها را شگفت‌زده کرد. اروپایی‌ها و روس‌ها که خودشان را برای انتقاد از رویکرد آمریکا آماده کرده بودند ناگهان فهمیدند بی‌دفاع شده‌اند و حالا‌ باید برای عدم همکاری با آمریکا در افغانستان یا جاهای دیگر، بهانه جدیدی بتراشند!

جورج بوش در دوران ریاست‌جمهوری خود دائما رهبران کشورهای مختلف جهان را متهم به انجام کارهای عجیب و غریب می‌کرد و سیاست‌های عجیب و غریبی را هم در قبال آنها در پیش می‌گرفت اما اوباما سعی کرده که از این قضاوت‌های شتابزده خودداری کند و برخورد جامعه بین‌المللی هم با دولت او همین‌گونه بوده است. اوباما برخلا‌ف بوش می‌داند که باید چالش‌های مختلف بین‌المللی را در متن ساختار جهان بررسی کرد، نه به صورت جدا از آنها. به همین خاطر است که احتمال عدم استقرار سیستم دفاع ضدموشکی در شرق اروپا از سوی آمریکا مورد توجه قرار گرفته است زیرا این مساله در نهایت در چارچوب ساختار نظام بین‌المللی می‌تواند بر مراودات روسیه با ایران هم تاثیر بگذارد و درواقع اهرم فشار آمریکا از این طریق کارساز شود. ‌

با توجه به این شرایط، واکنش‌های مثبت برخی کشورهای مسلمان به آغاز به کار دولت اوباما هم عجیب نیست. اوباما از نظر آنها آمریکایی آرام است؛‌ مگر آنکه خلا‌فش ثابت شود.

جو کلا‌ین/ ترجمه: فرزانه سالمی