تراکم استخوان، شاخص سلامت

اندازه‌گیری تراکم استخوان یکی از راه‌های سنجش سلامتی است. در سال‌های اخیر با ورود دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان تمایل فزاینده‌ای در میان پزشکان و در پی آن بیماران برای انجام این آزمایش و بررسی احتمال پوکی استخوان به وجود آمده است.

اندازه‌گیری تراکم استخوان یکی از راه‌های سنجش سلامتی است. در سال‌های اخیر با ورود دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان تمایل فزاینده‌ای در میان پزشکان و در پی آن بیماران برای انجام این آزمایش و بررسی احتمال پوکی استخوان به وجود آمده است.

متاسفانه مثل بسیاری دیگر از روش های بررسی جدید با توجه به مدرن بودن این نوع عکسبرداری برخی تصور می کنند معجزه می کند و تمایل زیادی برای انجام آن دارند، اما واقعیت این است که با وجود کمکی که اندازه گیری تراکم استخوان به تشخیص پوکی استخوان می کند گاهی این آزمایش بی علت درخواست می شود و هزینه های اضافی برجامعه تحمیل می شود.

تراکم استخوان چیست؟ از ابتدای تشکیل جنین بتدریج کلسیم در استخوان ها رسوب می کند و در زمان رسیدن به سن بلوغ و جوانی در بیست سالگی استخوان ها کاملا متراکم می شود.

پرسش دوم این است که چه عواملی در تراکم استخوان موثر است؟ پاسخ این است که ژنتیک و میزان فعالیت بدنی مهم ترین عامل تعیین تراکم استخوان است. بعد از این دو عامل میزان مصرف کلسیم و ویتامین دی نیز در متراکم کردن استخوان موثر است.

به عبارت دیگر کسانی که ورزش را در سنین کودکی شروع کنند و تغذیه پر از لبنیات داشته باشند، سرمایه بیشتری از استخوان متراکم را در ابتدای جوانی خواهند داشت. پس از این که استخوان ها در سن جوانی متراکم شد، شروع به پوک شدن می کنند. اینجا هم در سیر نزولی تراکم استخوان، ورزش، مصرف کلسیم و ویتامین D موثر است.

به این ترتیب کسانی که ورزش منظم و مداوم می کنند، هم استخوان های متراکم تری خواهند داشت و هم سیر پوک شدن استخوان در بدن آنها کند خواهد بود.

اما چه زمانی تراکم استخوان را باید اندازه بگیریم؟ از آن جا که در خانم ها پس از یائسگی تراکم استخوان کم می شود و پس از شصت وپنج سالگی احتمال شکستگی به دلیل پوکی استخوان وجود دارد، در خانم های ۶۵ سال و بالاتر بهتر است تراکم استخوان سنجش شود.

از موارد دیگری که این آزمایش توصیه می شود، شامل خانم هایی است که خیلی زود یائسه شده اند و کسانی که کورتون به مدت طولانی استفاده کرده اند. در مواردی که استخوان ها با ضربه کوچکی شکسته شوند، مثلا وقتی با یک زمین خوردن ساده استخوان لگن می شکند، باید به پوکی استخوان شک و تراکم استخوان را اندازه گیری کرد.

درمان پوکی استخوان زمانی انجام می شود که آزمایش سنجش تراکم استخوان نشان دهنده پوکی استخوان باشد.

در این حال با داروهایی مثل آلندرونات که به صورت قرص های روزانه یا هفتگی وجود دارد یا با تزریق آمپول های مشابه که به صورت ماهانه انجام خواهد شد، بیماری درمان می شود. مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D به موازات این درمان ها برای بهبود لازم و موثر است.

دکتر رضا کریمی

فوق تخصص بیماری های غدد