رانـنـدگـی مـا شـبـیـه زنـدگـی مـان اسـت

چگونگی رانندگی با اتومبیل, به خوبی نشان دهنده وجوه مختلف شخصیتی و رفتاری و درک اجتماعی یک انسان است

چگونگی رانندگی با اتومبیل، به خوبی نشان‌دهنده وجوه مختلف شخصیتی و رفتاری و درک اجتماعی یک انسان است...

در واقع نحوه رانندگی، اخلاق اجتماعی اشخاص را نمایان می‌کند زیرا رعایت قانون، احترام به حقوق دیگران، کنترل اعصاب در مقابل محرک‌های ترافیکی و میزان پاکیزگی و سلامت اتومبیل و ایجاد فضای آرام برای سرنشینان و رانندگان دیگر، نمونه‌هایی از رفتار اجتماعی راننده هستند و هنگام رانندگی ناخودآگاه آنها را نشان می‌دهد.

آمار‌ها نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد تصادف‌ها با خصوصیات رفتاری راننده مرتبط هستند و در ۹۵-۹۰ درصد تصادف‌ها، رفتار انسان، عامل تعیین‌کننده است. رفتارهای ضداجتماعی با خشونت در رانندگی و رانندگی خشن نیز با بروز تصادف‌ها رابطه مستقیم دارند. در این راستا بررسی‌های متعددی در مورد رابطه ویژگی‌های شخصیتی و رفتار رانندگی انجام شده است. به نظر می‌رسد عناصر خاصی در شخصیت فرد باعث بروز رفتارهای قانون‌شکنانه از او هنگام رانندگی می‌شود.

رانندگی خطرناک شامل رانندگی رقابت‌جویانه (لذت‌بردن از مانوردادن در میان دیگر رانندگان)، رانندگی خطر‌پذیر (‌پذیرش خطرها برای هیجان و لذت)، رانندگی همراه با خطر‌پذیری بالا (سرعت و سبقت ناگهانی)، رانندگی پرخاشجویانه (رانندگی با فاصله کم با خودروهای دیگر که اغلب به منظور تنبیه رانندگان دیگر انجام می‌شود، گاز دادن از روی خشم و ژست‌های خشمناک) به ویژگی‌های شخصیتی راننده ربط دارند.

اینگونه رانندگی، ایمنی را به‌طور جدی تهدید می‌کنند، اما متاسفانه خیلی از جوانان به رانندگی خطرناک می‌پردازند و آمار تصادف‌های آنها بالاتر است. برای بسط و توسعه سیاست‌های ایمنی ترافیک، این رفتارها به توضیح و بررسی بیشتر نیاز دارد تا بتوان راه‌حل‌هایی برای کاهش درصد تصادف‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از آنها پیدا کرد.

رفتارهای عجیبی از بعضی رانندگانی که سعی دارند با اتومبیل یا شیوه رانندگی خود نظر دیگران را جلب کنند، سر می‌زند. آنها معمولا با سرعت و سبقت غیرمجاز و هراس‌انگیز و انجام حرکت‌های نمایشی در محل‌هایی که رانندگان دیگر یا رهگذران حضور دارند و لجبازی با دیگر رانندگان، سعی می‌کنند جلب‌توجه کنند. در حالی که این کار نشانه ضعف فرهنگی و کنترل‌نداشتن فرد بر خودش به شمار می‌رود.

در هیچ کجای قوانین رانندگی یا اجتماعی درج نشده است که سیستم صوتی پرقدرت، شیشه‌های تیره، چراغ‌های غیرمجاز، سرعت و سبقت‌های حادثه‌آفرین و خطرناک، نصب بوق‌های گوشخراش و استفاده عمدی و بی‌مورد از آنها، رانندگی افراد را افتخار‌آمیز می‌کند.

برخلاف تصور این افراد، احترام به قانون و مقررات راهنمایی و رانندگی و رعایت آنها، نوعی هنر و خودنمایی است که شخصیت این رانندگان را نزد دیگران زیبا و کامل جلوه می‌دهد و معتبر می‌کند. بی‌توجهی به فرهنگ رانندگی باعث بروز اشتباه‌های متعدد می‌شود که جوانب مختلف رفتاری را خدشه‌دار می‌کند؛ مثلا فردی که به قانون و مقررات توجه نمی‌کند، ضعف فرهنگی و تربیت غلط اجتماعی خود را نشان داده است. رعایت‌نکردن حقوق دیگر رانندگان و تجاوز به حریم آنها یا ایجاد وحشت و اضطراب نیز نشانه خشونت و بدرفتاری فرد است و او را شخصی گستاخ و متجاوز معرفی می‌کند. رانندگی یعنی رعایت قانون، مقررات و رعایت حقوق و حریم دیگران.

باید این باور را در ذهن خود پروراند که رعایت‌نکردن قانون و مقررات راهنمایی و رانندگی، برای نمایش توانمندی‌ها و استعدادهای نهفته نیست زیرا با این کار فقط شخصیت ما نزد دیگران تضعیف و فرهنگ غلط رانندگی در بین اطرافیان و اعضای خانواده ترویج می‌شود.

با توجه به شیوع رفتارهای حادثه‌ساز و رانندگی‌های پرخطر و افزایش تصادف‌ها، پیشنهاد می‌‌شود رانندگان پرخطر شناسایی و به وسیله روان‌شناسان و پلیس به آنها مشاوره و راهنمایی و آموزش اختصاصی داده شود. می?توان رانندگان ماجرا‌جو را به حضور در فضاهای کنترل شده مانند مسابقه‌های اتومبیل‌رانی، موتورسواری تشویق کرد. این کار می‌تواند باعث ارضای نیازهای هیجان‌‌خواهی و تجربه‌ آنها شود. با افزایش این فضاها می‌توان رفتارهای رانندگی پرمخاطره را کم و در نهایت التهاب و هیجان‌های رانندگی پرخطر در بزرگراه‌های شهری و آزادراه‌های خارج از شهر را کنترل کرد.

دکتر علیرضا اسماعیلی

استادیار دانشگاه علوم انتظامی و عضو مرکز تحقیقات و ارتقای ایمنی دانشگاه شهید بهشتی