دوره های اکا مصداق دوپینگ هستند

ماه اولی که به باشگاه می رفتم, توان چندانی برای ورزش نداشتم یعنی هم کار خسته ام می کرد و هم به قول مربی باشگاه, توان ورزشی ام پایین بود

سامان ۳۱ ساله می‌گوید: «من همیشه آرام و مهربان بودم اما مدتی است همسر و فرزند کوچکم از پرخاشگری‌هایم به ستوه آمده‌اند»...

در ادامه می‌توانید دلیل پرخاشگر شدن این پدر و همسر جوان و اینکه چرا سوژه میزگرد این هفته ما شده است، بخوانید و نظر متخصصان «سلامت» را هم در این باره جویا شوید.

آقا سامان که از عوارض مصرف مواد انرژی‌زا شکایت دارد، می‌گوید:

نمی‌دانم دوره‌ «اکا» برایم خوب است یا بد!

▪ چند وقت است به باشگاه بدنسازی می‌روید؟

حدود ۸ ماه است.

▪ به هدفتان هم رسیده‌اید؟

بله، ولی کلی هم دردسر برای رسیدن به این هدف تحمل می‌کنم.

▪ چه دردسری؟

ماه اولی که به باشگاه می‌رفتم، توان چندانی برای ورزش نداشتم. یعنی هم کار خسته‌ام می‌کرد و هم به‌قول مربی باشگاه، توان ورزشی‌ام پایین بود.

▪ یعنی چه توان ورزشی‌تان پایین بود؟

یعنی بعد از مدت کوتاهی ورزش به‌شدت خسته می‌شدم.

▪ کاری هم برای رفع این مشکل انجام دادید؟

مربی باشگاه که بعد از چند هفته مصرف داروهای انرژی‌زا را پیشنهاد کرد.

▪ چه داروهایی؟

او گفت باید دارویی به نام «افدرین» را در کنار کافئین فراوان و نوشابه‌های انرژی‌زا مصرف کنم تا بتوانم توان ورزشی‌ام را بالا ببرم و بیشتر و سنگین‌تر به ورزش بپردازم.

▪ شما هم قبول کردید؟

بله، تقریبا تمام بچه‌های باشگاه این مواد را مصرف می‌کردند و مشکل خاصی هم نداشتند.

▪ شما چطور؟ مشکل خاصی برایتان پیش نیامد؟

راستش را بخواهید، نمی‌دانم. از یک طرف با مصرف افدرین، کافئین و نوشابه‌های انرژی‌زا، به‌شدت انرژی و قدرت بدنی‌ام بالا رفته است و اما از طرف دیگر، هر شب که به خانه برمی‌گردم، با دردهای شدید عضلانی مواجه می‌شوم و حس می‌کنم به‌شدت دچار گرفتگی عضلات شده‌ام.

▪ مشکل شما به همین دردهای عضلانی محدود می‌شود؟

نه، من قبلا سابقه سردردهای مداوم را نداشته‌ام اما در این چند ماه اخیر، مدام سردرد می‌گیرم. آدم آرامی بودم ولی به‌تازگی سر کوچک‌ترین مساله‌ای در خانه دعوا و جنجال راه می‌اندازم. کمی پرخاشگرتر از گذشته شده‌ام و این مساله، همسر و فرزند کوچکم را به‌شدت اذیت می‌کند.

▪ خودتان فکر نمی‌کنید که تمام این مشکلات، ناشی از مصرف داروها و مواد ممنوعه و غیرمجازی است که در برنامه‌تان دارید؟

نمی‌دانم، من که تخصصی در این کار ندارم ولی مربی باشگاه می‌گوید برای ورزش کردن، باید آنها را مصرف کنم. البته او برای رفع این مشکلات، پیشنهاد جدیدی هم به من داده است.

▪ چه پیشنهادی؟

اینکه در دوره‌های «اکا» که اصلا نمی‌دانم چیست، شرکت کنم.

▪ شرکت در این دوره‌ها را پذیرفته‌اید؟

هنوز نه. دیگر نمی‌خواهم بی‌گدار به آب بزنم و به‌همین دلیل هم در میزگرد شما شرکت کردم.

دوره‌ «اکا» چیست و چه خطری دارد؟

امین قنبری

کارشناس ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی، مدرس دانشگاه

▪ آیا امکان دارد استفاده از برخی داروها، توانایی جسمانی افراد را بالا ببرد تا بتوانند مدت زمان بیشتری و با شدت بالاتری ورزش کنند؟

بله، استفاده از برخی داروها می‌تواند باعث افزایش قدرت و توانایی بدن بشود اما چیزی به‌نام «توانایی ورزشی» وجود ندارد که بخواهد با این داروها افزایش یابد. یعنی برخی داروها و مکمل‌هایی که گروهی از ورزشکاران مصرف می‌کنند، فقط می‌توانند استقامت عضلات و استقامت قلبی و عروقی را برای یک دوره زمانی محدود و کوتاه، افزایش دهند. البته بسیاری از این داروها غیرمجاز و ممنوعه هستند و مصرف آنها، باعث مثبت شدن تست دوپینگ هم می‌شود.

▪ یعنی مکمل‌ها می‌توانند استقامت بدن را افزایش بدهند؟

استقامت بدن ما انسان‌ها با دریافت مکمل‌ها تاحدودی افزایش می‌یابد اما هر بدنی با توجه به ژنتیک، دارای قدرت، استقامت عضلانی و توان عضله‌ای تعریف‌شده‌ای است. اگر بخواهیم قدرت عضلاتمان را با کمک داروها و مکمل‌های مجاز یا غیرمجاز مختلف در برهه‌ای از زمان افزایش بدهیم، باید بدنمان را مجبور کنیم بیشتر از توانایی ژنتیکی خود، تلاش و به عضلاتش فشار وارد کند.

▪ عوارض و مشکلات ناشی از این کار کشیدن بیش از توانایی بدن چیست؟

داروهای انرژی‌زا باعث می‌شوند بدن بیشتر از توانایی‌های خودش انرژی مصرف کند. در نتیجه پس از ورزش و فعالیت‌های بدنی، دچار خستگی‌ مازاد و بیش از حد معمول می‌شود. مثلا اگر قرار باشد بدن یک فرد معمولی با یک ساعت تمرین و با ضربان قلب بالای ۷۰-۶۵ درصد به مرز مشخصی از خستگی برسد، این خستگی با مصرف داروها و مکمل‌های انرژی‌زا با ضربان بالاتر و همین مدت ورزش خیلی بیشتر خواهد شد.

▪ چرا؟

چون سیستم عصبی برای داشتن قدرت، استقامت و انرژی بیشتر، با مصرف داروهای انرژی‌زا تحریک شده بنابراین ابتلا به گرفتگی‌های عضلانی پس از ورزش سنگین ناشی از مصرف داروهای انرژی‌زا، بسیار بالاتر از حد طبیعی است. از آنجا که مصرف داروهای انرژی‌زا باعث می‌شود عضلات بیشتر از حد توان و انرژی‌شان کار کنند، پس از ورزش دچار خستگی و گرفتگی‌های عضلانی بیشتری هم خواهند شد. درست مانند اتفاقی که برای آقا سامان هم افتاده است.

▪ این موضوع را با یک مثال توضیح می‌دهید؟

بله، مثلا ممکن است بدن فردی مانند آقا سامان، توانایی بلند کردن یک وزنه ۲۰ کیلوگرمی را داشته باشد یا بتواند ۲ ساعت ورزش سنگین انجام بدهد اما وقتی از داروهای انرژی‌زای مختلفی مانند نوشابه‌های انرژی‌زا، افدرین و کافئین استفاده کند، سیستم عصبی او تحریک می‌شود و دیرتر از معمول به درد واکنش نشان می‌دهد. در این صورت، قادر می‌شود به‌جای وزنه ۲۰ کیلوگرمی، یک وزنه ۳۰ یا ۴۰ کیلوگرمی هم بلند کند یا به‌جای ۲ ساعت، تا ۴ ساعت هم ورزش‌های سنگین انجام دهد، اما از آنجا که عضله‌ها به دلیل تحریک عصبی توانسته‌اند بیشتر از حد توانشان ورزش و فعالیت کنند، بعد از ورزش بیش از اندازه، خسته می‌شوند.

▪ آیا ممکن است افزایش دادن توانایی و قدرت بدن برای ورزش با کمک داروهای انرژی‌زا، مشکلات شدیدتری هم برای فرد در پی داشته باشد؟

بله، اگر فشار واردشده به عضلات بدن، بسیار بالاتر از حد توان و قدرت آنها باشد، احتمال پارگی تاندون‌ها، ایجاد فشار روی مفصل و حتی پارگی تارهای عضلانی هم وجود خواهد داشت.

▪ آقا سامان می‌گویند به‌تازگی، شرکت در دوره‌هایی به نام «اکا» در میان ورزشکاران حرفه‌ای رشته‌های مختلف، از جمله بدنسازی رایج شده است. کمی در این باره توضیح می‌دهید؟

در دوره‌های «اکا»، ورزشکاران از داروهایی که ترکیبی از افدرین، کافئین و آسپیرین است، استفاده می‌کنند. معمولا دوره‌های اکا در شرایط ورزش حرفه‌ای برای چربی‌سوزی در نظر گرفته می‌شوند. دلیل آن هم این است که افدرین، باعث افزایش دمای بدن و کاهش اشتهای فرد می‌شود و در نتیجه کالری کمتری مصرف می‌کند. به‌این ترتیب، بدن به‌تدریج از ذخایر چربی‌اش استفاده و حجم چربی‌ها را کم می‌کند. کافئین هم با افزایش مصرف اسیدهای چرب در بدن، باعث سوزاندن مقداری از چربی‌های بدن می‌شود. از طرف دیگر، این ماده مدر است و آب بدن را هم در کنار وزن کاهش می‌دهد. ضمن اینکه هم کافئین و هم افدرین، باعث افزایش انرژی بدن هم می‌شوند.

▪ دلیل مصرف آسپیرین در این دوره‌ها چیست؟

آسپیرین، خاصیت ضددرد و ضدالتهاب دارد.

▪ به نظر می‌رسد گذراندن این دوره‌ها چندان هم بی‌خطر نباشد. درست است؟

صددرصد. متاسفانه دوره‌های اکا می‌توانند به‌شدت باعث آسیب و به خطر افتادن سلامت شوند زیرا افراد با کمک داروهای انرژی‌زا، از بدنشان بیش از حد کار می کشند و با مصرف آسپیرین، دردهای ناشی از ورزش و فعالیت‌های سنگین پنهان می‌شود. این دوره‌ها، دوره‌هایی کاملا دوپینگی محسوب می‌شوند. بد نیست بدانید که افدرین به دلیل خاصیت آمفتامینی‌ای که دارد، حالت تمرکز و انگیختگی بالایی هم از نظر روان‌شناسی به فرد می‌دهد و کمی حس پرخاشگری و داشتن انرژی مضاعف را هم در او بالا می‌برد.

▪ حرف آخر؟

بهتر است آقا سامان از همین امروز، مصرف هرنوع دارویی را برای افزایش قدرت بدنی‌شان کنار بگذارند و بدانند داروهای انرژی‌زا حجمی از مواد معدنی بدن را کاهش می‌دهند بنابراین گرفتگی‌های عضلانی و پرخاشگری هم در فرد‌ بیشتر می‌شود.

ندا احمدلو

بازخوانی پرونده پزشکی آقای سامان در گفت‌وگو با امین قنبری کارشناس ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی