مجلس هفتم اینگونه به ایستگاه آخر رسید

در بررسی عملكرد مجلس هفتم حاشیه پررنگ تر از متن بوده و اتفاقاتی كه در حاشیه مجلس و غیر از مصوبات صحن علنی رخ داده است, همواره در خاطره تماشاچیان عملكرد مجلس بیشتر مانده است تا طرح ها و لوایح تصویبی

نتایج انتخابات اول اسفندماه ۸۲، افرادی را بر روی كرسی نمایندگی مجلس نشاند كه با وجود اینكه در وهله اول به‌نظر می‌رسید با انسجامی تشكیلا‌تی به همراه اشتراكات فراوان تفكری و سیاسی و عقیدتی تا پایان بر مواضع‌شان پافشاری می‌كنند اما با گذشت اندك زمانی، با توجه به اختلا‌فات عمیق بینشان در جریان انتخابات ریاست جمهوری نهم و شوراهای شهر و روستا به انشعاب در جریان اصولگرایی كشاند.

مجلس هفتم برخلا‌ف مجالس گذشته كه حداكثر به جریان راست و چپ (اقلیت و اكثریت) تقسیم می‌شد، در همان بدو آغاز فعالیت به سه فراكسیون، اصولگرایان (اكثریت)، اصلا‌ح‌طلبان (اقلیت) و وفاق و كارآمدی تقسیم شد. اختلا‌ف و تشتت آرای میان اصولگرایان نیز نه‌تنها باعث ایجاد فراكسیونی جدید به نام اصولگرایان خلا‌ق شد، بلكه اصولا‌ كار فراكسیونی را نیز با استقلا‌ل رأی بیشتر نمایندگان مجلس زیر سوال برد.

با این حال نگاهی به روند اتفاقات گذشته از سال اول این مجلس تاكنون نشان می‌دهد چگونه نمایندگانی كه از همان ابتدا با انتقاد گسترده از همكاران خود در مجلس ششم، تمام فعالیت‌های چهار ساله این نهاد را دارای اشكال می‌دانستند، امروز با مسائلی سر در گریبان هستند كه معلول علت در پیش گرفتن روش آزمون و خطا در اداره قوه مقننه بوده است. چنان كه این رفتارها امروز خود نشان دهنده تناقضات آشكار در نحوه تفكر این افراد، به‌خصوص عناصر رادیكال اصولگرا در مجلس هفتم است.

● حاشیه جذاب‌تر از متن

در بررسی عملكرد مجلس هفتم حاشیه پررنگ‌تر از متن بوده و اتفاقاتی كه در حاشیه مجلس و غیر از مصوبات صحن علنی رخ داده است، همواره در خاطره تماشاچیان عملكرد مجلس بیشتر مانده است تا طرح‌ها و لوایح تصویبی.

یكی از این حاشیه‌های همیشه پررنگ، مساله چگونگی فراهم‌شدن مسائل مالی نمایندگان و نگاه آنان به استفاده از این ابزارهای در دست بود كه از همان روزهای آغازین فعالیت مجلس تیتر بسیاری از روزنامه‌هایی شد كه می‌خواستند بدانند نمایندگان مجلس هفتم كه همیشه همكاران خود در دوره ششم مجلس را به دلیل امكانات در اختیارشان سرزنش می‌كردند، خود از همان وسایل رفاهی بهره‌مند شده و آن را لا‌زمه كار نمایندگی می‌دانند.

مساله گرفتن ماشین و تلفن‌های همراه معروف شده كد ۲۱۸، فیش حقوقی یك میلیون و صد هزار تومانی، عیدی نمایندگان در سال اول و برخورد آنان با خبرنگارانی كه به انتشار این اخبار می‌پرداختند، داستان موكت‌های دو هزارمتری بهارستان كه به دلا‌یل مختلف به كلی تغییر یافت و ماجرای احداث محلی چون سفره‌خانه سنتی در گوشه راهروی مجلس داستان‌هایی را خلق كرد كه هیچ‌گاه از جذابیت‌های حواشی مجلس هفتم كم نكرد و در حالی كه نمایندگان هر روز با شدت بیشتری با این موضوع برخورد كرده و آنها را ساخته و پرداخته نشریات منتقد می‌دانستند. پیشنهادی كه سال گذشته در بررسی بودجه سالیانه توسط یكی از نمایندگان اصولگرای این مجلس، مبنی بر در اختیار قراردادن ماهانه یك میلیون تومان منابع مالی به هر نماینده برای هزینه‌كردن در حوزه انتخابیه خود و یا اصرار نمایندگان به افزایش طول عمر دوره مجلس هفتم به میزان هفت ماه مطرح شد، نشان داد كه اصولا‌ نمی‌توان آنگونه كه این نمایندگان از ابتدای كارشان مطرح می‌كردند، آنها را در امور مادیات نمایندگی، افرادی غیرعادی و ناهمگون با نمایندگان دوره‌های دیگر در این مسائل دانست.

در هر صورت در مجلس هفتم نیز اتومبیل‌های رنگارنگ، سفرهای خارجی، حقوق‌های میلیونی و مزایای مختلف و نیز دریافت‌هایی چون دریافت سكه از وزیر جهاد كشاورزی دولت نهم دیده شد و این تنها تندروی‌های روزهای آغازین مجلس در معصوم جلوه‌دادن این نمایندگان بود كه كار را در عرصه خبررسانی برای خبرنگاران نیز تنگ می‌كرد تا جایی كه از همان ابتدا مسائلی نظیر كارت‌های خبرنگاری كه حتما باید در تمام مدت حضور در پارلمان بر سینه خبرنگاران نصب می‌شد و یا اخراج خبرنگار روزنامه همبستگی و خبرگزاری ایلنا از مجلس و یا درگیری لفظی نمایندگان با خبرنگاران و یا ایجاد محدودیت در انجام وظایف خبرنگاران این روزها تنها به‌عنوان خاطره‌هایی از مجلس هفتم باقی مانده و بر كارنامه این مجلس نقش بسته است.

اما غیر از حاشیه‌های خبری از نمایندگان مجلس، حاشیه‌های صحن علنی مجلس نیز در مجلس هفتم ابعاد تازه‌تری به خود گرفت و در حالی كه در مجالس گذشته زیاد شاهد ایجاد تجمعات صنفی مختلف در روبه‌روی مجلس نبودیم، نمایندگان مجلس هفتم با انتقال به ساختمان بهارستان، هر روز شاهد حضور تعدادی از كارگران، معلمان، دانشجویان، كامیون‌داران، مرغداران، كارگران از كار بیكار شده كارخانجات و سایر تجمعات صنفی بودند كه نهایتا با حضور یكی از نمایندگان در جمع این افراد و وعده پیگیری كار، این تجمعات پایان می‌یافت و یا در مواردی مثل تجمع معلمان به زدوخورد جدی نیروی انتظامی با این صنف معترض و بازداشت‌ها منجر می‌شد كه در نهایت مجلس نیز به جدیت پیگیر وضعیت بازداشت‌شدگان در این تجمعات نشد و پای خود را از میدان سیاست و توهم توطئه و براندازی نرم توسط كارگران و معلمان و دانشجویان و زنان بیرون كشید.

● متن‌ها؛ آزمون و خطاهای بی‌پروا

متن عملكرد مجلس در حوزه قانونگذاری و نظارت است و در حوزه قانونگذاری نیز همانگونه كه سایر مجلسی‌ها در دو حوزه اقتصاد و سیاست به نقد كشیده شدند، مجلس هفتم نیز اگر بخواهد از این دو حوزه خبرساز بررسی شود، نقدهای بسیاری را باید بر دوش بكشد، اما نقدهایی كه به عملكرد مجلس روا داشته می‌شود، بیشتر از آنكه در مسائل سیاسی باشد، به تصمیم‌های اقتصادی سران اقتصادی مجلس بازمی‌گردد كه همواره به عملكرد دولت اصلا‌حات و مجلس ششم در این حوزه نقدهای جدی داشتند.

به همان میزان كه طرح‌های اقتصادی مجلس هفتم ابداع شده بود و با پویایی تمام هر روز توسط نمایندگان به‌خصوص مثلث سران اقتصادی مجلس، احمد توكلی، حسن سبحانی و الیاس نادران و سایر نمایندگان دنبال می‌شد، طرح‌های موجود در حوزه سیاسی و به‌خصوص سیاست خارجی كشور در كمیسیون امنیت ملی مجلس بیشتر از آنكه جنبه خلا‌قانه و ابتكاری داشته و در روابط سیاسی ما با كشورهای دیگر و به‌خصوص در حوزه مسائل هسته‌ای، راهگشا و مولد باشد، بیشتر واكنشی به رویدادهای مطرح درحوزه روابط خارجی بوده و اكثرا با شعار و فریادهای مرگ بر آمریكا و مرگ بر اسرائیل در صحن علنی مجلس در كلیات به تصویب می‌رسیده و برای تصویب جزئیات تا همین امروز در صف متمادی طرح‌ها و لوایح دیگر گم می‌شد.

چنانچه طرح دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و طرح الزام دولت به تعلیق اجرای داوطلبانه پروتكل الحاقی از این دست بوده و تنها طرح‌های مورد توجه در این كمیسیون، طرح‌هایی از قبیل طرح اصلا‌ح قانون انتخابات شوراهای شهر و روستا لا‌یحه حمایت از حریم خصوصی، طرح لزوم بازرسی و انگشت‌نگاری از اتباع آمریكایی در مبادی ورودی كشور یا طرح‌هایی از این قبیل بود كه این طرح‌ها نیز در فضای واكنش به مسائل بین‌المللی صورت گرفت و در خصوص وظیفه نظارتی نیز در شرایطی در دومین سال فعالیت مجلس كه دولت نهم زمام امور پرونده هسته‌ای را به دست گرفته بود، در محدوده‌ای زمانی، عملا‌ مجلس هفتم از جریان امور در این حوزه كنار گذاشته شد و پس از بارها اعتراض نمایندگان، تنها به ارائه گزارشاتی در جلسات غیرعلنی به نمایندگان، نقش نظارتی آنان ایفا می‌شد.

اما نكته جالب در بررسی روابط خارجی در پارلمان ایران نیز این بود كه در حالی كه مجلس هفتم با فریادهای مرگ بر آمریكا مراسم افتتاحیه خود را برگزار كرد، نمایندگان در سال سوم از ضرورت زمینه‌چینی برای مذاكره با آمریكا درخصوص مسائل هسته‌ای خبر داده و از اینكه ایران قرار است تنها درخصوص مسائل عراق به مذاكره رسمی با آمریكا بنشیند، ابراز نارضایتی كردند، اما همین نمایندگان نیز در میان تجمعات اعتراض‌آمیز مردمی و تشكل‌های بسیجی از تشكیل گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریكا خبر دادند، اما تجمع اعتراض‌آمیز مردم و شعار <نماینده آمریكایی از مجلس اسلا‌می اخراج باید گردد>، به ناچار از مواضع خود كوتاه آمده و در نطق‌های مختلف هر كدام از نمایندگان كه خواستار حضور در عرصه رقابت مجلس هشتم نیز بودند، از این‌كار تبری جستند.

‌● تعامل با دولت

اما در بخش روابط سیاسی و پارلمانی نیز نمی‌توان به تمام روابط سیاسی اشاره كرد و نحوه تعامل مجلس هفتم و دولت‌های اصلا‌ح‌طلب و نهم سخنی به میان نیاورد. در عین حال از تعامل این دو قوه در زمان ریاست‌جمهوری خاتمی همین بس كه وزیر راه دولت خاتمی با تبلیغاتی‌ترین شیوه با رأی اكثریت این مجلس كنار گذاشته شد اما در دولت نهم همچنان این اصل وجود دارد كه هیات رئیسه مجلس هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد استیضاحی به عدم رأی اعتماد مجلس ختم شود و در واقع استیضاح راهی برای تبلیغ عملكرد وزیر مربوطه است.

چنانچه دیده شد استیضاح وزیر جهاد كشاورزی حتی بعد از جریان اعطای سكه‌های طرح گندم وزیر به نمایندگان عضو كمیسیون كشاورزی نیز كه حساسیت تعداد زیادی از مردم را برانگیخته بود، نتوانست با موافقت نمایندگان روبه‌رو شود.

اما با اینكه انتظار می‌رفت با ورود دولت اصولگرا به صحنه تعامل با مجلس دیگر این تعامل به حد پس‌گرفتن سریع لوایح معروف به لوایح دوقلوی دولت اصلا‌حات برای اصلا‌ح قانون انتخابات و وظایف ریاست جمهوری توسط سیدمحمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین نباشد، پس از مدتی كه از التهابات فضای سیاسی كشور بعد از انتخابات گذشت و با ورود دولت نهم به دومین سال فعالیت خود، تعامل مجلس و دولت نیز نه‌تنها به تقابل ختم شد، بلكه میزان ایستادگی مجلس در برابر تصمیمات خلق‌الساعه و غیركارشناسی دولت نهم به حدی بود كه دولت را بارها به انتقاد از مجلس هفتم واداشته و رئیس‌جمهور را مجبور كرد كه اعلا‌م كند مجلس آنچنان كه باید از دولت نهم پشتیبانی نمی‌كند.

البته رابطه سیاسی و تعامل بین مجلس و دولت در دوران احمدی‌نژاد را نمی‌توان به پای اختلا‌فات سیاسی و عقیدتی گذاشت كه بیشتر این عملكرد و تصمیم‌های آنی رئیس جمهور است كه در بسیاری موارد نمایندگان را وادار به ایستادگی در مقابل دولت و اصلا‌ح رفتارهای او می‌كند و این با رفتار مجلس با خاتمی و دولت اصلا‌حات به كلی متفاوت است و شاید بتوان گفت كه این نقطه محور اصلی نقاط روشن كارنامه مجلس هفتم است كه در جریان اقداماتی چون تغییرنیافتن ساعت رسمی كشور، تغییر ساعت كار بانك‌ها، كاهش ناگهانی و پنج درصدی نرخ بهره بانك‌ها یا تعلل دولت در ارائه گزارش عملكرد برنامه چهارم و یا سهمیه‌بندی بنزین و اقداماتی از این قبیل، مجلس حداقل به همراهی با دولت نپرداخت و چهره‌های شاخص اصولگرای مجلس از جمله اقتصاددانان مجلس هفتم بارها به انتقاد و اقدامات واكنشی در مقابل اقدامات خلق‌الساعه و ناگهانی دولت پرداختند و از همین جا بود كه انشعاب در میان اصولگرایان در روزهای پایانی سال سوم مجلس آغاز شد.

ثمانه اكوان

---