مهاجران پاكستانی مهمانان ناخوانده اروپا

چهارسال پیش زمانی كه پلیس ایتالیا ۲۸ مهاجر غیرقانونی پاكستانی را دستگیر كرد, مقام های اروپایی ادعا كردند كه طرح حمله القاعده به نزدیكی تاسیسات ناتو را درهم شكسته اند

چهارسال پیش زمانی كه پلیس ایتالیا ۲۸ مهاجر غیرقانونی پاكستانی را دستگیر كرد، مقام‌های اروپایی ادعا كردند كه طرح حمله القاعده به نزدیكی تاسیسات ناتو را درهم شكسته‌اند.

پلیس مقداری مواد منفجره، نقشه، چاشنی، اوراق هویت جعلی و تعدادی تلفن همراه نیز پیدا كرده بود. اما كمتر از دو هفته بعد،‌ همه مظنون‌ها به دلیل فقدان شواهد معتبر كافی آزاد شدند.

در واقع دادستان‌هایی كه تجربه چندانی در مواجهه با چنین مهاجرت‌های جدیدی نداشتند، نتوانستند اتهامات مهاجران پاكستانی را ثابت كنند. اعجاز احمد، ویراستار یك ماهنامه اردو زبان در رم كه در دادرسی‌های دادگاه مهاجران نقش مترجم آنها را برعهده داشت، می‌گوید: همه آنها بی‌گناه بودند، بیشترشان دستفروش بودند و آن مواد منفجره بیشتر شبیه وسایل آتش بازی بود.

به گفته احمد، هر ۲۸ پاكستانی در حال حاضر در ایتالیا به كار مشغول هستند. این پرونده احتمالا برای پلیس محلی یك افتضاح به حساب می‌آید، اما یك نكته را به خوبی نشان می‌دهد، اینكه مقام‌ها اروپایی چقدر نسبت به جمعیت در حال ظهور پاكستانی‌ها در كشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا و فرانسه كه سال‌ها پیش خالی از حضور چنین مهاجرانی یا پذیرای تعداد انگشت‌شماری از آنها بودند، عصبی شده‌اند.

اكنون بسیاری از این مهاجران پاكستانی كه شمارشان به صدهزار نفر می‌رسد، از طریق ایران، تركیه و بالكان به قاره اروپا راه یافته‌اند. آنها همچنین با پیگیری مسیری در آفریقا و سپس رساندن خود به جزایر قناری اسپانیا یا سواحل مدیترانه‌ای اروپا با كشتی به اروپا قدم می‌گذارند، همسایه‌های پاكستانی عمدتا در طول شب در بارسلونا و بلوگنا مسكن می‌گزینند.

آنچه مقام‌های ضدتروریسم اروپایی را بیمناك می‌كند، احتمال پیوند برخی از این مهاجران آسیایی با گروه‌های تروریستی‌ای چون القاعده است. این مقام‌ها حملات تروریستی در ایستگاه مترو لندن را در سال ۲۰۰۵ كه توسط بریتانیایی‌های پاكستانی‌الاصل صورت گرفت، به عنوان نشانه روشن خطر در نظر می‌گیرند.

باید به خاطر داشت كه انگلستان كشوری است كه جماعت پاكستانی بزرگی در آن مستقر شده‌اند، مقام‌های اروپایی كاملا از این موضوع مطلع هستند.

در قاره‌ اروپا، هیچ پیوند تاریخی‌ای با مردم آسیای جنوبی وجود ندارد و زبان و فرهنگ آنها ناشناخته‌ است. مهاجران غیرقانونی شبكه‌هایی را تشكیل می‌دهند كه عمدتا از چشم دولت‌های اروپایی پنهان می‌ماند، ممكن است چنین شبكه‌هایی بی‌خطر باشند یا بی‌خطر به نظر برسند، اما می‌توانند مورد سوءاستفاده تروریست‌ها هم قرار گیرند. نفوذ در جماعت‌های مهاجران جدید به غایت دشوار است.

ییت رونالد ژاكوارد، یك كارشناس امنیتی برجسته فرانسوی می‌گوید: ارزیابی‌های اخیر دولتی، شبكه‌های پاكستانی را پس از شاخه‌های القاعده در شمال آفریقا، دومین تهدید تروریستی در نظر می‌گیرند.

به گفته ژاكوارد، نگرانی خاصی درباره روحانی‌های سیار پاكستانی كه افراط‌گرایی را تبلیغ می‌كنند، وجود دارد؛ زیرا آنها اغلب در خانه‌هایشان و نه در مساجد فعالیت می‌كنند، به همین دلیل نظارت بر آنها دشوار است. اروپایی‌ها تعقیب قانونی مظنون‌های پاكستانی را حتی اگر دستگیر شوند، دشوار یافته‌اند. دادگاه اخیر ۱۱ پاكستانی متهم به درگیری در نقشه بمب‌گذاری سال ۲۰۰۴ در اسپانیا، به بن‌بست كشیده شد.

هشت نفر آنها تبرئه شدند و فقط سه نفر از آنها با اتهامی سبك‌تر، یعنی اتهام انتقال ۸۰۰ هزار یورو به سازمان‌های افراط‌گرا در پاكستان متهم شناخته شدند.

یك مقام ارشد اجرای قانون اسپانیا در این باره می‌گوید: شواهدی كه در این دادگاه مورد استفاده قرار گرفت، در دیگر دادگاه‌ها به محكومیت متهم منجر می‌شود اما در مورد پاكستانی‌ها، به دلیل شناخت اندك درباره جماعت‌هایشان، مقام‌های اسپانیایی مانند همتایان اروپایی‌شان، نمی‌توانند از پیوند این شواهد با دیگر شواهد برای قانع‌كردن دادگاه استفاده كنند.

یا شاید هم چنین پیوندهایی اصلا وجود ندارد. برخی از كارشناسانی كه درباره مهاجران پاكستانی مطالعه كرده‌اند، معتقدند در ارزیابی تهدید این جماعت‌ها به دلیل اینكه پلیس هیچ شناختی از آنها ندارد، اغراق شده است.

مریم ابوذهب، یك اندیشمند فرانسوی و كارشناس در حوزه شبكه‌های اسلامگرا افغانی و پاكستانی در این باره می‌گوید: این موضوع جدا موجب بیم پلیس شده است. آنها نمی‌توانند درباره شبكه‌های اسلامگرا اطلاعاتی كسب كنند و به همین دلیل درباره امور خیالپردازی می‌كنند.

اما آنچه واقعیتی انكارناپذیر است، شمار چشمگیر پاكستانی‌ها و دیگر مسلمانان جنوب آسیاست كه وارد اروپا می‌شوند. دلایل زیادی برای این مهاجرت وجود دارد، فقر در سرزمین مادری و فشارهای سیاسی دولت‌ها آنها را به واسطه چشم‌انداز ترسیم شده توسط جماعت‌های پاكستانی و بنگلادشی اروپا درباره شغل، آزادی و یافتن پناهگاهی امن، به قاره اروپا می‌كشاند.

براساس دفتر مواد مخدر و جرائم سازمان ملل(UNODC)، تعداد در حال افزایشی از پاكستانی‌ها در حال حاضر از آفریقا به عنوان پله اول ورود به اروپا استفاده می‌كنند. پاكستانی‌ها كه باید مسیر طولانی‌تری را بپیمایند، تقریبا ۱۰ برابر آفریقایی‌ها -چیزی معادل ۱۱ تا ۲۰ هزار دلار- به قاچاقچی‌ها می‌پردازند تا آنها را به اروپا برسانند.

برخی از پاكستانی‌ها ابتدا به سوی شرق آفریقا پرواز می‌كنند، برخی ویزای ورود به مالی، غنا و بوركینا‌فاسو را دریافت می‌كنند و سپس با هواپیما راهی سواحل اروپا می‌شوند تا در آنجا سوار كشتی‌های لنگر انداخته در اسكله‌ها بشوند.

برای گشت‌های اروپایی و آفریقایی امری معمولی است كه قایق‌هایی را متوقف كنند كه حاصل شماری از آسیایی‌ها عازم به سوی اروپا هستند. كشتی‌ای با نام «روز شادی» در ماه مارس در حالی كه حامل ۳۰۰ خارجی هندی و پاكستانی بود در سواحل سنگال متوقف شد.

در طول این مسیر، ارتباطات جدید میان برخی از آنها كه به زودی مهاجر غیرقانونی خواهند شد و باندهای آفریقایی، به ویژه آنها كه دارای تمایلات اسلامگرایانه شدید هستند، ایجاد می‌شود.

آمادودی آندراس از دفتر مواد مخدر و جرائم سازمان ملل در سنگال می‌گوید كه هیچ مدركی دال بر وجود ارتباط میان شبكه‌های مهاجران-قاچاقچیان و تروریست‌ها وجود ندارد. اما گزارش سال گذشته این دفتر نشان داد كه دین مشترك موجب ایجاد پیوندی قوی میان آنها می‌شود كه به موجب آن گروه‌های تبهكار عرب و توارگ قاچاق پاكستانی‌ها به اروپا را تسهیل می‌كنند.

پاكستانی‌ها اكنون در همسایگی اروپایی‌ها می‌زیند. برای مثال در شهر تاریخی فلورانس ایتالیا، اكنون ۹ مركز تلفن وجود دارد كه به اهالی آسیای جنوبی كار می‌دهد. در كنار یكی از مغازه‌های بزرگ عطرفروشی شهر، در یك رستوران با نام كباب حلال و پاك قدعلم كرده است و هر روز صبح در برخی خیابان‌های فلورانس تعدادی كارگر اهل آسیای جنوبی گرد می‌آیند تا سوار اتوبوس‌ شوند و برای كار به كارخانه‌های نساجی بروند.

آمارهای رسمی شمار پاكستانی‌های ساكن اسپانیا را بیش از ۴۰ هزار نفر برآورد می‌كند، در حالی كه تعداد آنها ۱۵ سال قبل قابل چشم‌پوشی بود. حتی ممكن است ارقام واقعی خیلی بیشتر هم باشد. یك مقام ارشد مادرید می‌گوید: احتمالا ما بیشترین جمعیت پاكستانی‌های ساكن اروپا را پس از بریتانیای بزرگ در كشور خود جای داده‌ایم.

ورود ناگهانی تعداد زیادی مهاجر به قاره اروپا به چه دلیلی رخ داده است؟ به گفته ابوذهب، اندیشمند فرانسوی، مهاجرت پاكستانی‌ها به قاره اروپا زمانی كه بریتانیا در سال ۱۹۶۸ درهایش را به سوی اهالی آسیای جنوبی‌ باز كرد، به آرامی آغاز شد.

با محدودیت‌هایی كه انگلیس بعدها ایجاد كرد، بسیاری از مهاجران در عوض رهسپار كشورهای حوزه اسكاندیناوی شدند، برای مثال نروژ كه فقط ۶/۴ میلیون جمعیت دارد، در حال حاضر میزبان ۳۰ هزار نفر از نسل اول و دوم پاكستانی‌هاست. در اوایل دهه ۱۹۷۰، اولین پاكستانی‌ها وارد فرانسه شدند.

اكنون به گفته ابوذهب شمار پاكستانی ساكن شهرهای فرانسه به ۵۰ تا ۷۰ هزار نفر می‌رسد.ابوذهب معتقد است كه برخلاف نگرانی‌های مقام‌های اروپایی‌، مهاجران جدید احتمالا كمتر از مهاجرانی كه در بریتانیا ساكن شده‌اند به رادیكالیسم تمایل دارند.

پاكستانی‌های ساكن اروپا بیشتر از منطقه پنجاب می‌آیند تا منطقه كشمیر كه منبع افراط‌گرایی است و زادگاه بسیاری از مهاجران پاكستانی ساكن انگلیس. مهاجران پاكستانی جدید همچنین تحصیلات كمتری دارند و احتمال اینكه بتوانند به دانشگاه بروند و مانند هم‌وطن‌های خود در انگلیس در آنجا افراط‌گرا شوند، كمتر است.

اعجاز احمد، روزنامه‌نگار ساكن رم می‌گوید كه پاكستانی‌های ایتالیا می‌دانند كه دست كم پس از حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر مظنون هستند. او می‌گوید: اندكی پس از ۱۱ سپتامبر، پاكستانی بودن و مسلمان بودن برای ما خیلی دشوار شده است.

به همین دلیل هم بسیاری از پاكستانی‌های مهاجر در ایتالیا سعی می‌كنند نشان دهند با وجود اینكه وضعیت مهاجرتشان سوال برانگیز است، اساسا افراد تابع قانونی هستند. حتی آنها از زمانی كه برخی تونسی‌ها و مراكشی‌ها به اتهامات تروریستی متهم شده‌اند مسجد آنها از مسلمانان آفریقای شمالی جدا شده است.

با وجود چنین اتهاماتی، مهاجران، ورود به اروپا را ادامه می‌دهند. به گفته احمد، اكنون حدود ۵۰ هزار مهاجر پاكستانی در ایتالیا هستند كه بیشتر آنها پس از سال ۱۹۹۰ وارد این كشور شده‌اند. احمد می‌گوید: قبل از این تاریخ آنها همیشه از ایتالیا به عنوان دروازه‌ای برای ورود به آلمان، فرانسه و انگلیس استفاده می‌كردند، اما با اعمال سیاست‌های محدودكننده توسط این كشورها، ایتالیا خود به مقصد مهاجران تبدیل شد.

این روزنامه‌نگار مسلمان ادامه می‌دهد: ما اكنون زنجیره‌ای از مهاجران را در ایتالیا داریم. ابتدا مهاجران پاكستانی می‌آیند، سپس آنها برای دوستان، برادران، پسران و اقوامشان پول می‌فرستند تا مهاجرت كنند.

گروه‌های متفاوت مهاجران به مشاغل متفاوتی نیز می‌پردازند. در حالی كه بیشتر فیلیپینی‌ها به عنوان مستخدم خانه‌ها مشغول به كار می‌شوند. پاكستانی‌ها كار گرفتن در كارخانه‌ها را ترجیح می‌دهند. وقتی هم كه می‌توانند، مغازه‌های كوچك یا مراكز تلفن را كه اكنون حدود چهار هزار پاكستانی را در ایتالیا به كار گرفته است، دایر می‌كنند.

به گفته احمد، مراكز تلفن تنها جایی برای كار كردن نیست، بلكه مكانی برای دیدار با دیگر مهاجران هم هست، اما همانگونه كه پلیس اروپا ادعا می‌كند، چنین مكان‌هایی می‌تواند برای ارتباط پنهانی گروه‌های تروریستی هم مناسب باشد.

برای مثال در اسپانیا بسیاری از ارتباطاتی كه ادعا می‌شود بین پاكستانی‌ها و گروه‌های تروریستی وجود دارد، از طریق سیستم حواله‌ یا سیستم جابه‌جایی پول -به دلیل اینكه كمتر اثری مكتوب از خود به جا می‌گذارد و بیشتر به صورت شفاهی صورت می‌گیرد و قابل كنترل نیست- به وجود می‌آید.

شما پول را در بارسلونا به مردی می‌پردازید و رابط او در پاكستان آن پول را به فرد یا گروهی كه می‌تواند پسرخاله شما یا یكی از اعضای القاعده باشد، پرداخت می‌كند. در طول زمان، نسل جدید مهاجران پاكستانی ساكن اروپا می‌توانند مایه نگرانی واشنگتن هم بشوند.

در حال حاضر تلاش‌های مناقشه برانگیزی در كنگره آمریكا برای محدود كردن قوانین وجود دارد كه به همه شهروندان انگلیسی شامل آنها كه پاكستانی‌الاصل هستند، اجازه می‌دهد بدون ویزا وارد آمریكا شوند.

احمد می‌گوید: حتی برای بسیاری از پاكستانی‌هایی كه اكنون در ایتالیا زندگی می‌كنند كشورهای انگلیسی زبان مقصد اصلی است. آنها همواره درباره مهاجرت به آمریكا و انگلیس صحبت می‌كنند. احمد ادامه می‌دهد: آنها گاهی اوقات اگر بتوانند ملیت ایتالیایی بگیرند، برای زندگی به لندن یا منچستر می‌روند، زیرا محله‌های پاكستانی‌نشین را دوست دارند.

در حال حاضر، جماعت‌های مهاجر اروپایی با اتكا به گسترش شبكه متشكل از گروه‌های حمایتی، در حال رشد هستند. یكی از مهاجران پاكستانی در اسپانیا می‌گوید: هدف چنین انجمن‌ها و گروه‌هایی دور كردن تازه‌واردها از مشكلات است نه یاری آنها در ایجاد مشكلات برای مهاجران كنونی.

ما نمی‌خواهیم مهاجران جدید خدشه‌ای به آبروی خود یا مردم ما و سازمان‌هایمان وارد كنند. اما مقام‌های اروپایی ضد تروریسم تا زمانی كه راهی برای توقف جریان مهاجرت غیرقانونی و همچنین راهی برای ورود آزادانه مهاجران پیدا شود، نگران خواهند بود و در بهترین حالت سعی می‌كنند از نزدیك بر این جریان نظارت داشته باشند.

كریستوفر دیكی

ترجمه: اندیشه شمسی

منبع: نیوزویك