چهارشنبه, ۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 22 January, 2025
فقر حركتی دختران و خط قرمز ایدز
مدرسه یكی از مهمترین نهادهای سازمان یافته رسمی است كه باید با فراهم كردن محیط سالم و بهداشتی به جسم و روان كودكان جامعه، امكان شكوفایی بدهد و آنان را نسبت به دیگر اشخاص خانواده و اجتماع مسئول سازد.
بدیهی است از نظر اقتصادی نیز بهره‌دهی مطلوب از سرمایه‌گذاری در این امر چه از نظر مادی و چه از نظر نیروی انسانی جز با تامین سلامت دانش‌آموزان و كاركنان مدارس میسر نیست.
تعلیم و تربیت در شرایط ایمن بهداشتی، برخورداری از بیشترین میزان مراقبت و دستیابی به خدمات فوری بهداشتی و درمانی در مواقع بروز حوادث و انتشار بیماری، حقوق اولیه دانش‌آموزانی است كه بخشی از اوقات روزانه خود را در مدارس به تحصیل علم اشتغال دارند و به همین دلیل فرصت، توان و فراغت كافی برای تامین و رفع نیازهای بهداشتی خود ندارند.
پیدایش بیماری و رخداد حادثه و صدمات جسمی و روانی در مدارس به دلایلی نظیر ازدحام و ورزش، كنجكاوی و تحرك زیاد، تماس نزدیك در فضای بسته كلاس، اجتناب‌ناپذیر است، لذا تامین بهداشت مدرسه و سلامت دانش‌آموز، در مقایسه با سایر اولویت‌های بهداشتی جایگاه و موقعیت ممتازی دارد.
نقطه شروع آموزش و پرورش، برپایه بیمار نبودن و سالم بودن دانش‌آموزان شكل می‌گیرد، زیرا بیماری، آمادگی، اشتیاق فراگیری، تمركز و دقت در كلاس درس را از دانش‌آموز سلب می‌كند و تا مدتی او را از تحصیل باز می‌دارد كه همین امر یكی از مهمترین علل افت تحصیلی و عقب‌ماندگی درسی دانش‌آموزان است.
بنابراین قبل از هر تلاش آموزشی و فعالیت پرورشی، باید بهداشت و ایمنی مدرسه و سلامت دانش‌آموزان را تامین كرد.
دانش‌آموزان حق دارند درباره چگونگی مراقبت از خود و در امان ماندن از تهاجم عوامل بیماری‌زا، تامین سلامت جسم و روان، بهداشت محیط زیست، خودآگاهی و بالاتر از آن مهارت پیدا كنند. این دانش و مهارت اساسی باید در دوران تحصیل در دسترس آنان قرار گیرد.
● تاریخچه بهداشت در چند كشور
فرانسه اولین كشوری بود كه در سال ۱۷۹۳ میلادی همراه طرح آموزش علمی خود مساله بهداشت مدارس را نیز مورد توجه قرار داد. در سال ۱۸۲۹ ویلیام الكوت اولین كسی بود كه در امریكا نسبت به مسائل بهداشت مدارس، ویژگی‌های ساختمانی و محیط آموزشگاه‌ها توجه نشان داد.
همچنین كشور هلند، بهداشت مدارس را در سال ۱۸۶۸ با دو نفر پزشك پایه‌گذاری كرد، بعد در سال ۱۹۰۱ میلادی ضمن تعلیمات اجباری، شهرداری موظف به سازمان دادن اداره بهداشت مدارس شد كه این اقدام باعث توجه بیشتری به امر بهداشت مدارس و دانش‌آموزان در آن زمان شد.
انگلستان نیز از سال ۱۹۰۷ مبادرت به شروع سازماندهی بهداشت دانش‌آموزان، تحت نظارت ادارات آموزش محلی كرد. از جمله وظایف اولیه سازمان و واحدهای بهداشت مدارس، كشف نقایص عضو دانش‌آموزان بود. بعدها این وظایف در مورد تمام مسائل مرتبط با سلامت و بهداشت جسمی و روحی كودكان فراگیر می‌شود.
● بهداشت در مدارس ایران
در كشور ما نیز در سال ۱۳۰۴ شمسی، سازمانی به نام صحیه مدارسه برگرفته از مجلس الصحه برای مراقبت از بهداشت مدارس تشكیل شد.
در سال ۱۳۴۱ هجری، شمسی صحیه مدارس به عنوان یك واحد مشخص در وزارت معارف تشكیل شد كه به معاینات بهداشتی و آموزش بهداشت به دانش‌آموزان می‌پرداخت. در سال ۱۳۵۱ صحیه مدارسه به بهداری آموزشگاه‌ها تغییر نام داد و در سال ۱۳۵۰ برای تامین نیروی انسانی موردنیاز بهداری آموزشگاه‌ها، آموزشگاه‌های عالی بهداشت مدارس تاسیس شد.
تعداد این آموزشگاه‌ها تا سال ۱۳۵۷ به ۱۷ باب در ۱۷ استان رسید. در این آموزشگاه‌ها تا قبل از انقلاب اسلامی، حدود ۶۵۰۰ مراقب بهداشت مدارس تربیت شد كه جهت انجام خدمات بهداشتی در مدارس به كار مشغول شدند، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و در پی تصویب هیات وزیران دولت موقت جمهوری اسلامی امور بهداشت آموزشگاه‌های كشور با تمام پرسنل و اعتبارات از وزارت آموزش و پرورش جدا شد و به وزارت بهداری و بهزیستی وقت انتقال یافت.
به همین دلیل حضور پاره‌وقت بعضا حذف مربیان بهداشت از مدارس و ادغام و تلفیق وظایف آنان با بهداشت دانش‌آموزان را با مشكلات بسیاری مواجه ساخت.
در سال ۱۳۶۸ به دنبال احساس نیاز شدید به وجود تشكیلاتی با عنوان بهداشت و تغذیه دانش‌آموزان، طرح تشكیلات اداره كل تعذیه و هماهنگی بهداشت مدارس از شاخه معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد شد.
در همان سال كلیات آن تصویب و در سال ۱۳۶۹ توسط سازمان امور اداری و استخدامی كشور به همراه سایر دفاتر معاونت پرورش وزارت آموزش و پرورش تشكیلات تفضیلی آن تصویب و اعلام شد.
به دنبال تصویب و سیر مراحل قانونی، مربیان بهداشت كه نیروهای متخصص امر بهداشت مدارس هستند به آموزش و پرورش منتقل شدند. و در این زمان حدود ۶۰۲۵ مربی بهداشت ۴ میلیون دانش‌آموز را تحت پوشش برنامه‌های خود قرار دادند.
در سال ۱۳۷۸ اداره كل تغذیه و بهداشت مدارس با تشكیلات مشاوره ادغام و اداره كل مشاوره و بهداشت مدارس در شاخه معاونت پرورشی تشكیل شد. در آن سال مشاوره و بهداشت مدارس با ۴۳ پست سازمانی در سطح ستاد و ۶۰ پست سازمانی در سطح استان‌ها و ۶۰۰ پست در سطح مناطق و شهرستان‌ها به امر برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های بهداشت مدارس اشتغال داشتند.
در سال ۸۱۱۳۸۰ تشكیلات بهداشت مدارس از مشاوره و شاخه معاونت پرورشی جدا و جزیی از تشكیلات معاونت تربیت بدنی و تندرستی شد.
● كمبود مربیان بهداشت در مدارس
بر اساس آخرین آمارها هم اكنون ۳ هزار و ۹۲۵ مربی بهداشت در مدارس حضور دارند كه این تعداد تا سال ۱۳۸۶ بازنشسته می‌شوند و با اعلام نظرات وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی و تایید هیات دولت و وزیر آموزش و پرورش تعداد نیروی بهداشتی كه در اختیار مدارس قرار خواهند گرفت، تعیین می‌شود.
طی چهار سال گذشته بودجه ۱۶۰ میلیون تومانی سلامت و تندرستی دانش‌آموزان به یك میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان افزایش یافت و با تصویب آیین‌نامه بهداشت محیط مدارس پس از ۴ سال تاخیر، ۸ هزار مدرسه بدون سرویس بهداشتی شناسایی و بر اساس مكاتبات با رییس جمهوری مقرر شد با اختصاص ۲۵ میلیارد تومان اعتبار برای ۸ هزار مدرسه ۲۶ هزار چشمه توالت احداث شود.
● نسل كوتاه‌قد
قد و وزن ۱۰ درصد دانش‌آموزان كشور غیراستاندارد و پایین‌تر از مقیاس جهانی است و سوءتغذیه مهمترین عامل این نارسایی‌ها است، همچنین ۱۱ درصد كودكان شهری و ۲۲ درصد كودكان روستایی كوتاهی قد دارند و این روند سبب می‌شود جوانان آینده نسلی كوتاه قد باشند.
نبود برنامه‌ریزی مناسب تغذیه بر اساس آنچه استاندارد غذایی تعیین و تاكید می‌كند، عدم آگاهی لازم عمومی، خاصه در گروه های سنی كودك تا نوجوان، كمبود یا نبود مربیان متخصص بهداشت در مدارس، عدم عادت بسیاری از دانش‌آموزان به مصرف آنچه كه مواد غذایی مفید معرفی می شود و خودداری از مصرف آنچه نباید مصرف كنند، چند فاكتور مهم عوامل ابتلا به انواع بیماری‌ها در بین دانش‌آموزان و حتی بزرگسالان است.
با تمام این اوصاف ۱۰ درصد كودكان شهری و ۲۴ درصد كودكان روستایی كمبود وزن دارند.
● فقر حركتی دختران دانش‌آموز
محدودیت امكانات ورزشی در مدارس و دانشگاه‌ها و مشاغل كم تحرك و پشت میز نشستن، فقر حركتی را برای جوانان ایجاد كرده است.
طبق آمار اعلام شده، سرانه فضای ورزشی دختران در مدارس ۱۷ سانتیمتر است كه این رقم در واقع ۲۵۰ سانتیمتر فضای استاندارد حركت یك دختر در كشور است و این در حالی است كه قابلیت جسمانی زنان ۱۸ تا ۲۶ ساله ایرانی برابر قابلیت جسمانی زنان ۵۰ ساله فرانسوی برآورد شده است!
دانش‌آموزان كم تحرك دچار چاقی می‌شوند و همین چاقی صرف‌نظر از مشكلات جسمانی كه برای آنها به وجود می‌آورد، روی اعتماد به نفس آنها هم اثر می‌گذارد و سلامت روان این افراد را به خطر می‌اندازد. در حقیقت فقر حركتی با بر هم زدن تعادل بیومكانیكی بدن و كاهش بازدهی مفید دستگاه اهرمی بدن سلامت دختران را تهدید می‌كند. فقر حركتی در دختران باعث بروز اختلالات قلبی، عروقی و كاهش حجم تنفسی می‌شود.
اختلالاتی در عملكرد اندام‌های داخلی ایجاد می‌كند و ناراحتی‌های كلیوی، كاهش آمادگی‌های حركتی و روانی در یادگیری و انجام مهارت‌ها (از امور ساده گرفته تا مهارت‌های پیچیده ورزشی و آموزشی) و بازدهی نامطلوب در انجام وظایف اجتماعی و امور روزانه را در پی دارد و نیز موجب دردهای عضلانی و مفصلی در آنان می‌شود.
● ایدز، خط قرمز مدارس
در كشور ما فقط ۵/۱ درصد مبتلایان به ایدز ۵ تا ۱۴ ساله و ۱۴ درصد آنها ۱۵ تا ۲۴ ساله هستند.
بر طبق آمار اعلام شده هر روز نزدیك به ۶ هزار جوان به ویروس ایدز مبتلا می‌شوند. بر اساس مطالعات انجام شده در كشورهای سراسر جهان، مشخص شده است كه اغلب جوانان در مورد ویروس ایدز بی‌اطلاع هستند. در ایران نیز به رغم گذشت دو دهه از زمان اعلام نیاز برای انتقال، پیشگیری در ارتباط با ویروس ایدز، فرصت‌های محدودی برای آگاهی دانش‌آموزان در امور ایدز وجود دارد.
و شاید در مقطعی از زمان ابتلای ۲۰۰ دانش‌آموز به ایدز بر اثر اعتیاد تزریقی پدرانشان تنها انگیزه‌یی بود كه آموزش و پرورش برای برنامه های پیشگیری از ایدز چاره‌یی اندیشید و با این آموزش در مقاطع مختلف موافقت كرد، اما بسیاری از كارشناسان این آموزش را بدون توجیه والدین دانش‌آموزان دردسرساز می‌دانند.
كتایون دارابی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست