راهنمای برخورد اعضای خانواده با فرد معتاد

در بحث رفتارهای خانواده با شخصی که در حال ترک اعتیاد است ثابت شده است که نباید انتظار معجزه نداشته باشیم، بهتر است از رفتارهای کاوش‌گرانه و کارآگاهی درباره بیمار پرهیز کنیم …

در بحث رفتارهای خانواده با شخصی که در حال ترک اعتیاد است ثابت شده است که نباید انتظار معجزه نداشته باشیم، بهتر است از رفتارهای کاوش‌گرانه و کارآگاهی درباره بیمار پرهیز کنیم و نیز نباید از بروز رفتارهای متناقض در قبال بیمار خودداری کنیم. در این ارتباط توصیه چهارمی که مفید به نظر می‌رسد پرهیز از برخوردهایی است که توام با تحقیر و خوارشدن بیمار است. خیلی مهم است که بیمار درک کند خانواده به او علاقه‌مند است و شخص او را دوست دارد و اگر نارضایتی و اعتراضی دارد مربوط به مصرف مواد است. مصرف مواد خط قرمزی است که میان او و خانواده فاصله می‌اندازد و اگر این مصرف خاتمه یابد آغوش گرم خانواده به روی او باز است. کنایه‌ها، متلک‌ها، سرزنش‌ها و یادآوری‌ اشتباهات گذشته بیمار حسی از تحقیر و فقدان پذیرش را برای او رقم خواهد زد که در تداوم انگیزش او برای ترک نقش مثبتی نخواهد داشت...

متاسفانه در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که دوست داشتن آدم‌ها حتی آنهایی که موجبات ناراحتی ما را فراهم نکرده‌اند کار چندان آسانی نیست و صد البته محبت‌داشتن نسبت به آنکه ما را آزرده است دشوارتر. اما اگر عزیزترین و نزدیک‌ترین افراد که همان خانواده هستند بخشنده و با گذشت نباشند از چه کسی می‌توان چنین انتظاری داشت؟ از جمله مشکلات جانبی اعتیاد برای خانواده‌هایی که با آن دست به گریبان هستند، موضوع شان و منزلت اجتماعی و ترس از آبرو است. این ترس و نگرانی می‌تواند موجب بروز رفتارهایی از ناحیه خانواده شود که در نهایت به طرد بیمار از محیط خانواده می‌انجامد و در چنین شرایطی خطر تشدید وابستگی و عود بیماری بسیار بالا است. بنابراین باید حتی‌الامکان پذیرای خطر بالای انزوای بیمار و طرد او از محیط خانواده نباشیم. خانواده‌هایی که با معضل اعتیاد آشنا هستند به خوبی می‌دانند که وابستگی به یک ماده تغییرات بسیاری را در زندگی فرد مبتلا رقم خواهد زد. برای مثال فردی که قبلا ظاهری مرتب و آراسته داشته و حالا به ظاهر خودش بی‌توجه است و بی‌حوصلگی از سر و وضعش پیداست. مثال دیگر تغییر عادت خواب و بیداری است. وقتی همه خوابند او بیدار است و هنگامی که همه بیدارند و به کار و زندگی مشغول، او در خواب است.

مصرف مواد فضای افکار و روحیات بیمار را دست‌خوش تغییر می‌کند. عادت‌های جدیدی را در او ایجاد می‌کند و دوستان و معاشرت‌های نامناسبی را رقم می‌زند و خلاصه کلام سبک زندگی او را عوض می‌کند. ساده‌انگارانه است اگر ترک وابستگی به یک ماده را منحصر در کنارگذاشتن و مصرف نکردن آن ماده ببینیم. این سبک زندگی تشنه اعتیاد است. اگر عوض نشود دیر یا زود اعتیاد را به زندگی شخص برمی‌گرداند. خانواده می‌تواند نقش ارزنده‌ای در تغییر فضای زندگی بیمار داشته باشد و به او یاری دهد تا سبک زندگی سالمی را جایگزین شرایط تحمیل شده از اعتیاد کند.