ساختارشکنی های هالیوودی ها

با خبر می شوید که یک فیلم ساز مطرح اثری تازه را روانه گیشه کرده, با کلی ترفند وقتی فیلم را پیدا می کنید تا شاهد اثری باشید با همان مولفه های همیشگی فیلم ساز, اما یکهو تو ذوق تان می خورد, چون فیلم ساز هوس نوآوری به سرش زده و یک اثر متفاوت ساخته است

با خبر می‌شوید که یک فیلم‌ساز مطرح اثری تازه را روانه گیشه کرده، با کلی ترفند وقتی فیلم را پیدا می‌کنید تا شاهد اثری باشید با همان مولفه‌های همیشگی فیلم‌ساز، اما یکهو تو ذوق‌تان می‌خورد، چون فیلم‌ساز هوس نوآوری به سرش زده و یک اثر متفاوت ساخته است. البته آثار متفاوت فیلم‌سازها همیشه ضعیف‌ترین کار آن‌ها نیست، اما به طور معمول طرفداران سبک فیلم‌ساز را ناامید می‌کند. مروری داریم بر آثار متفاوت بزرگان هالیوود.

● دیوید لینچ

از «کله پاک‌کن» تا «بزرگراه گمشـده»، از کارآگـاه جوان در «توئین پیکس» تا جوانک فضول «مخمل آبی» و از «جاده مالهالند» تا «امپراتوری درون» در هر کدام می‌توان سبک پیچیده و معمایی دیوید لینچ را دنبال کرد و از آن لذت برد. آدم‌های کوتوله، نماهای نزدیک از گوش و استفاده از رنگ قرمز و آبی یا طرح‌های شطرنجی از جمله مؤلفه‌های تصویری مورد علاقه اوست. این وسط ۲ فیلم از او بد جور از این قواعد خارج است اما هر دو، فیلم‌های خوبی هستند که نشان می‌دهد او هم می‌تواند مثل بقیه فیلم بسازد ولی نوع نگاهش مانع می‌شود. از میان این دو فیلم «مرد فیل‌نما» هرچند به خاطر ساختار روایی یک فیلم کلاسیک محسوب می‌شود ولی شخصیت اصلی فیلم له نوعی به عوالم فیلم‌های دیگر لینچ نزدیک است؛ بنابراین باید بی‌ربط‌ترین فیلم او را «یک داستان سر راست» بدانیم که درست مثل اسمش است. همه آدم‌ها همان‌هایی هستند که نشان می‌دهند و هیچ پیچیدگی در طرح داستانی و روایی فیلم دیده نمی‌شود. یک فیلم ساده معمولی که در کارنامه لینچ یعنی فوق‌العاده متفاوت.

● مارتین اسکورسیزی

هــمــه فـیـلـم‌هـای اسکورسیزی تا همین اواخر یا در ژانر تریلر، معمایی، جرم و جنایت بود یا مایه‌هایی تاریخی و مستند داشت و در کل کسی سینمای او را مناسب قشر کودک و نوجوان نمی‌دانست اما او امسال در تغییر جهتی ۱۸۰ درجه‌ای وارد چند عرصه متفاوت شد که هرگز پیش از این تجربه نکرده بود. اولا برای نخستین بار پا را از دایره خشونت و زندگی‌نامه بیرون گذاشت و وارد عالم فانتزی شد. ثانیا فیلمی برای کودکان و نوجوانان ساخت و ثالثا برای اولین بار قالب ۳ بعدی را تجربه کرد. بنابراین مسلما «هوگو» تا به امروز متفاوت‌ترین اثر این فیلم‌ساز محسوب می‌شود.

● تیم برتون

همه او را با عوالم فانتزی‌اش می‌شناسند. حالا گاهی این فانتزی شاد و سرخوشانه است مثل «ماهی بزرگ» و «چارلی و کارخانه شکلات سازی» و گاه تلخ و تیره و تار است مثل «عروس مرده» یا «سوئینی تاد». برای درک تفاوت نگاه در دنیای تیم برتون کافی است دو فیلمی که او با محوریت شخصیت بتمن ساخته را با آثار بقیه کارگردان‌ها مثل «کریستوفر نولان» مقایسه کنید. با این اوصاف فیلم «سیاره میمون‌ها» هر قدر خوش‌ساخت باشد به هر حال یک فیلم اکشن معمولی است و هر چند برای هر کارگردان دیگری می‌تواند یک فیلم متوسط رو به بالا محسوب شود اما در کارنامه فیلم‌سازی برتون چیزی جز یک وصله نچسب نیست.

● برایان سینگر

اولین ساخته برایان سینگر مسلما بهترین، شخصی‌ترین و البته متفاوت‌ترین اثری است که از او دیده‌ایم. در سال ۱۹۹۸ منتقدین او و «استیون سادربرگ» را به عنوان امیدهای آینده سینما معرفی کردند اما هرچه سادربرگ به سمت سینمای شخصی‌اش پیش رفت و شورش را درآورد، برایان سینگر به سمت سینمای تجاری کشیده شد و ۲ فیلم اول مجموعه «مردان ایکس» و «سوپرمن بازمی‌گردد» را ساخت که از زمین تا آسمان با نخستین ساخته او فرق می‌کرد. به این ترتیب «مظنونین همیشگی» را که یک فیلم مستقل و معمایی است باید نقطه مقابل فیلم‌های تجاری «کمیک‌بوک»ی او دانست.

نویسنده: زهیر قدسی