باغ نیاوران در تهران

تهران در كوهپایه‌های جنوب كوههای البرز مركزی قرار گرفته و شمالی‌ترین فرونشست ایران مركزی به حساب می‌آید. تهران در موقعیت جغرافیایی ۳۳-۵۱ الی ۰۴-۵۱ طول شرقی و ۳۵-۳۵ عرض شمالی …

تهران در كوهپایه‌های جنوب كوههای البرز مركزی قرار گرفته و شمالی‌ترین فرونشست ایران مركزی به حساب می‌آید. تهران در موقعیت جغرافیایی ۳۳-۵۱ الی ۰۴-۵۱ طول شرقی و ۳۵-۳۵ عرض شمالی واقع گردیده‌است. دشت تهران دشتی است با شیب تند از شنال به جنوب كه به وسیله بلندیها و فرونشست‌های شرقی- غربی به بخشهای گوناگونی از شمال به جنوب تقسیم می‌شود.

مجموعه فرهنگی- تاریخی نیاوران عرصه‌ای مشجر و محصور به شكل چند وجهی غیر منتظمی به وسعت ۱۲۲۳۵۰ متر مربع یا حدودا ۲/۱۲ هكتار می‌باشد كه سه كاخ (صاحبقرانیه)، (احمدشاهی) و (نیاوران) همراه با تعداد متنابهی از بناها و فضاهای خدماتی، رفاهی را در میان دارد.

از حیث موقعیت مكانی و سابقه استقرار، مجموعه را باید محدوده‌ای از توابع روستای قدیمی نیاوران محسوب نمود.روستای مذكور اگرچه همزمان با شكل‌كیری كاخ ییلاقی صاحبقرانیه در مقیاسی محدود رو به آبادانی گذاشت اما همچنان حتی در دوره حكومت پهلوی اول واجد ساختارهای روستایی بود.

مجموعه كاخ- باغهای نیاوران، بر فراز تپه‌ای احداث گردیده كه نسبت به محدوده‌های جنوبی، شرقی و غربی خود از موقعیت ممتازی برخوردار بوده و به پیرامون خویش اشراف مناسبی دارد.

اختلاف ارتفاع مرتفع‌ترین نقطه واقع در شمال، با پست‌ترین مكان مجموعه واقع در جنوب آن برابر با ۶/۳۶ متر است كه بدین ترتیب شیب حداكثری معادل ۵/۱۰ درصد را نشان می‌دهد، اما برپایه محاسبات انجام شده شیب متوسط این محدوده را با توجه به اطلاعات بدست آمده معادل ۷ درصد از جانب شمال به سمت جنوب باید تلقی نمود. اختلاف ارتفاع مجموعه ورودی اصلی واقع در شمال‌غرب محوطه تا منتهی‌الیه شرقی آن معادل ۵ متر است كه شیب متوسطی برابر ۵/۱ درصد از سمت غرب به سمت شرق سایت را شامل می‌گردد.

هم اینك منطقه نیاوران كه هنوز بخشهایی از چهره اولیه خود را حفظ نموده‌است همراه با محدوده پیرامونی و مشخصا مجموعه فرهنگی- تاریخی نیاوران، در محدوده ناحیه ۴ از منطقه ۱ شهرداری قرار دارد.

در حال حاضر در شبكه دسترسی‌های شهری، محوطه یادشده در جناح غربی میدان شهید باهنر (میدان نیاوران) قرار دارد، تمامی ضلع جنوبی آن با پارك نیاوران همجوار است و خیابان پاسداران در منتهی‌الیه شمالی خود به حد ورودی جنوب غربی سایت ختم می‌گردد. ضلع شمالی باغ را ادامه خیابان شهید باهنر موسوم به خیابان كاشانك با گردشی پیرامون شمال غربی مجموعه به سمت روستاهای جمال آباد، كاشانك و دار آباد درمی‌نوردد.

جناح شمال شرقی مجموعه با یك دسترسی فرعی منشعب از خیابان فوق الذكر موسوم به خیابان نصیرآبادی و ضلع شرقی آن با خیابانی به نام حیدری‌راد یا خیابان مهمانسرا همجوار می‌گردد. مجموعه یادشده تنها در بخش جنوب شرقی خود در نواری محدود با صاحبقرانیه همسایه بوده و به عبارتی دیگر تنها در این محدوده با بافت مسكونی شهری بلافصل همجواری دارد.