رژیم غذایی برای بچه های بیش فعال

گفتگو با دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه و رژیم درمانی

«بچه شیطان» شاید اصطلاح مناسبی برای بچه‌های بیش‌فعال نباشد؛ بچه‌هایی که یک دقیقه یک جا بند نمی‌شوند، از دیوار راست بالا می‌روند، مدام حرف می‌زنند و نمی‌توانند جز موقع خواب آرام بگیرند. یعنی بچه شیطان بالاخره یک ساعت‌هایی در شبانه‌روز مثلا برای بازی با کامپیوتر یا تماشای کارتون، آرام می‌نشیند ولی بچه‌های بیش‌فعال به معنای واقعی کلمه آرام و قرار ندارند. اگر شما هم در خانواده‌تان کودک بیش‌فعالی دارید، دیگر توصیف حالت‌های این بچه‌ها چندان لازم نیست؛ چون حتما تا به حال تشخیص داده‌اید که شیطنت بچه‌تان طبیعی نیست و باید تحت درمان قرار بگیرد. علاوه بر درمان دارویی، کودکان بیش‌فعال با رعایت یک رژیم غذایی خاص می‌توانند خیلی آرام‌تر و طبیعی‌تر شوند. اگر می‌خواهید بدانید چه خوراکی‌هایی بیش‌فعالی فرزندتان را بیشتر می‌کند و چه غذاهایی برای آرام کردن او بهترند، این گزارش را بخوانید...

آیا می‌دانستید که علت اصلی بیش فعالی بعضی بچه‌ها هنوز کاملا مشخص نشده ولی این اختلال بسیار شایع است و معمولا بین ۱۰ تا ۱۲درصد بچه‌ها را درگیر می‌کند؟ به علاوه، پسربچه‌ها۳برابر دختربچه‌هادچار بیش‌فعالی می‌شوند که علت آن هم هنوز معلوم نیست ولی چیزی که حقیقت دارد، این است که بچه‌های بیش‌فعال نباید مثل بچه‌های عادی هرچیزی را بخورند.

● شیرینی، ممنوع!

یک‌سری باید و نبایدها در تغذیه این بچه‌ها وجود دارند که اگر رعایت شوند، می‌توانند در درمان آنها واقعا موثر عمل کنند. دکتر علی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید که به بچه بیش‌فعال‌تان تا حدامکان مواد قندی ندهید: «بهتر است از هرجور شیرینی، چه طبیعی و چه مصنوعی، پرهیز شود.» اگرچه سخت است که بچه‌هارا از خوردن شیرینی و شکلات منع کرد ولی اگر بدانید که شیرینی آدرنالین خون کودکان بیش‌فعال را تا ۱۰ برابر بیشتر می‌کند و بین قند و رفتارهای خشونت آمیز بچه‌ها رابطه مستقیمی وجود دارد قطعا این زحمت را به جان می‌خرید و کودک بیش فعال‌تان را از خوردن شیرینی‌ها منع می‌کنید. مورد دیگری که دکتر کشاورز به آن اشاره می‌کند، ادویه‌جات هستند. به گفته دکتر کشاورز فلفل سیاه و قرمز، دارچین، زیره وآویشن که به‌عنوان چاشنی غذا استفاده می‌شوند، محرک هستند و بیش‌فعالی بچه را تشدید می‌کنند. پس این ادویه‌ها را از غذاها حذف کنید یا خیلی کمتر مورد استفاده قرار دهید.

● نوشابه گازدار، غدقن!

موادنگه دارنده و افزودنی‌هایی مثل بنزات سدیم که در غذاهای آماده از قبیل سوسیس، کالباس وجود دارند در کنار ترکیبات فسفری نوشابه‌های گازدار برای بیش فعال‌ها بسیار محرک هستند بنابراین، دادن این جور غذاها به بچه‌های بیش فعال به قول دکتر کشاورز در حکم فاجعه است! مواد کافئین‌دار مثل چای، قهوه وکولا هم محرک‌اند و باید از دادن این مواد به کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی اجتناب کرد. گوشت قرمز و روغن‌های هیدروژنه هم خاصیت تحریک‌کنندگی دارند و باید از رژیم غذایی این کودکان حذف شوند. منظور از روغن‌های هیدروژنه همان روغن جامد یا اشباع شده است که برای سلامت همه افراد مضر است ولی روی کودکان بیش فعال تاثیر منفی آنی می‌گذارد و با تحریک فعالیت مغزی آنها باعث کاهش تمرکزشان می‌شود. علاوه بر اینها، بد نیست که مدتی غذاهای آلرژن‌ را از رژیم غذایی فرزندتان حذف کنید و نتیجه‌اش را ببینید. موادی مثل بادام زمینی، تخم‌مرغ، شکلات، پنیر، گندم، ‌سویا، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی،کشمش، هلو، آلو، پرتقال، بیسکوییت، سیب، توت، گوجه فرنگی، خیار، آدامس، سس، آب‌لیمو، کنسروها، مربا، ترشی‌ها و کمپوت‌ها. بعضی از متخصصان هم اعتقاد دارند که موادی مثل بادام، سیب، زردآلو، کشمش، هلو، آلو، پرتقال، توت، گوجه‌فرنگی و خیار حاوی سالیسیلات‌های طبیعی هستند و برای کودکان بیش فعال ضرر دارند. نمک معمولی یا همان نمک طعام هم به خاطر داشتن سدیم محرک است، البته نمی‌گوییم نمک در غذای بچه‌ها نریزید ولی موقع خرید چیپس‌های شور و پفک بیشتر دقت کرده و سعی کنید او را به خوردن غذای کم‌نمک عادت دهید تا هم بیش‌فعالی‌اش کمتر شود و هم با ایجاد یک عادت سالم و خوب، فشارخون متعادلش را تا آخر عمر بیمه کنید.

● ماهی، اینجا هم بهترین است!

اما اگر شما به ناچار یک سری خوراکی‌هارا از رژیم غذایی کودک بیش فعال‌تان حذف می‌کنید، نگران نباشید چون می‌توانید غذاهای دیگری را با خیال راحت جایگزین آنها کنید.دکتر کشاورز به جای گوشت قرمز، گوشت ماهی را توصیه می‌کنند و تاکید دارند که اگر کودک ماهی دوست داشته باشد، این بهترین غذا برای او محسوب می‌شود چون این بچه‌ها معمولا کمبود اسید‌های چرب مثل امگا۳ و امگا۶ دارند و ماهی به عنوان منبع غنی آنها باعث ایجاد آرامش بیشتر در این بچه‌ها می‌شود. دکتر کشاورز می‌گوید: «اگر کودکی ماهی دوست ندارد، می‌توانید با تجویز متخصص، مکمل‌های امگا۳ را در قالب قرص، شربت و کپسول به او بدهید.» در مورد شیرینی‌ها هم اگرچه همه جور قندی محرک است ولی اگر اصرار دارید گاهی اوقات شیرینی مختصری به فرزندتان بدهید، استفاده از کمی عسل اشکالی ندارد. به جای روغن‌های جامد و اشباع شده هم بهتر است از روغن‌های مایع استفاده کنید: «غذای این بچه‌هارا با روغن کانولا، روغن زیتون، روغن هسته انگور و روغن دانه‌های گیاهی مثل کتان طبخ کنید. این روغن‌هاحاوی امگا۳ و امگا۶ هستند و با ورود به ساختمان سلولی مغز، تحریکات عصبی را کاهش می‌دهند.» خوردن صبحانه هم عامل مهمی در آرام نگه داشتن و کنترل بچه‌های بیش فعال است. دکتر کشاورز می‌گوید: «مصرف به اندازه و متعادل لبنیات ( یعنی شیر و ماست) هم در این وعده می‌تواند آثار مثبتی را به همراه داشته و آرامش‌بخش باشد. بنابراین خوردن فرنی تهیه شده با شیر و عسل و یا ساندویچ مرغ و ماهی کم ادویه و کم چرب می‌تواند گزینه خوبی برای شروع یک روز آرام باشد.»

سارا‌ هاشمی‌نیک