پرسه در بازار داغ لوازم التحریر

برای خرید اسباب مدرسه و لوازم التحریر, حتما نظر دانش آموز را هم جویا شوید و به نظر او احترام بگذارید

اگر به همین چند سال پیش نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم در سال‌های نه چندان دور خبری از این‌همه لوازم‌التحریر و اسباب مدرسه متنوع و جورواجور نبود؛ این دفتر و مدادهای رنگارنگ با شکل‌ها و طرح‌های گوناگون و جذاب برای دانش‌آموزان، با حضور شخصیت‌های کارتونی روی جلد که باید با این تفکر روی دفترها نقش بسته باشد که بچه‌ها را تشویق کند تا بهتر و بیشتر درس بخوانند و شاید بچه‌های امروز باور نکنند در دوره تحصیل پدر و مادرهایشان همه مداد‌ها ساده بود و مشکی و دفترها هم فقط چند طرح محدود داشت و اگر می‌خواستی تنوعی ایجاد کنی یا صبح که خواب‌آلود راهی مدرسه می‌شدی دفتر مشق را با انشاء اشتباه نگیری، استفاده از کاغذ کادوهای مختلف بهترین راه‌حل بود.

این روزها اما شرایط تغییر کرده است، اگر سری به فروشگاه‌های لوازم‌التحریر بزنید، فرق هم نمی‌کند در کدام قسمت شهر باشید، انواع مختلف کیف، دفتر، مداد، تراش، پاک‌کن و... را خواهید دید؛ البته این را هم نباید فراموش کرد که این لوازم خوش آب و رنگ، قیمت‌های متفاوتی هم دارد؛ قیمت‌هایی که گاه تفاوت‌شان از زمین تا آسمان است!

با این‌که این لوازم دوست‌داشتنی و رنگارنگ، می‌تواند عاملی باشد برای تشویق و ترغیب بچه‌ها به درس خواندن و حضور در مدرسه، اما گاهی هم پدر و مادر را دچار مشکل می‌کند؛ پدر و مادری که نمی‌دانند در برابر این ویترین‌ها و خواسته بچه‌ها چه کار باید بکنند.

آیا هر چیزی که فرزند می‌پسندد باید برای او خریداری شود یا این‌که فقط کافی است لوازم‌التحریر مورد نیازش را فراهم کنند؟ اگر فقط کیف و کتاب بخرند، حتما کودک ناراحت می‌شود و اگر به حرف او گوش بدهند، خودشان متحمل هزینه‌های سرسام‌آور خواهند شد؛ راه‌حل چیست و چگونه باید پیش رفت که نه سیخ بسوزد و نه کباب؟

ستاره الف که به یکی از این فروشگاه‌ها آمده تا برای پسر دوازده ساله‌اش خرید کند، می‌گوید: هیچ وقت به این فکر نکرده‌ام که پسرم از چه چیزی خوشش می‌آید؛ هر سال وظیفه خرید لوازم‌التحریر با من است و من هم لوازمی را که فکر کنم به دردش می‌خورد، می‌خرم.

این مادر چهل و چهار ساله فکر می‌کند مداد، خودکار، پاک‌کن و... برای درس خواندن است و دلیلی ندارد ظاهر خاصی داشته باشد. در حالی که به نظر می‌رسد پسر او خیلی هم از این وضعیت راضی نیست. هرچند مادر بر این باور است که فرزندش با این موضوع کنار آمده یا شاید هم به آن عادت کرده است.

دکتر پروین ناظمی، روان‌شناس ضمن اشتباه دانستن چنین رفتاری، در گفت‌وگو با «جام‌جم» به والدین توصیه می‌کند: برای خرید اسباب مدرسه و لوازم‌التحریر، حتما نظر دانش‌آموز را هم جویا شوید و به او احترام بگذارید؛ در واقع یکی از نکات مهم این است که با توجه به سن فرزندتان، او را هم در خرید مشارکت دهید.

مثلا می‌توانید هنگام خرید به او بگویید چند تا از لوازمی را که خودش می‌پسندد، انتخاب کند ولی پدر و مادر هم باید چند مورد را برایش انتخاب کرده و بخرند. با این کار هماهنگی لازم بین تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب خانواده و دانش‌آموز به وجود می‌آید.

● همه دوست دارند

در کنار دانش‌آموزانی که این روزها آماده رفتن به مدرسه می‌شوند، آنها که سال‌ها از درس و تحصیل‌شان می‌گذرد هم خرید لوازم‌التحریر را دوست دارند و از این کار لذت می‌برند؛ دفترهای جورواجور، پاک‌کن‌های رنگارنگ، مدادتراش‌هایی با شکل‌های مختلف و.... وقتی پشت شیشه مغازه‌ها جا خوش می‌کند و رنگین‌کمان‌شان ما را به دنیای شیرین و پرخاطره کودکی می‌برد، چنان جذاب و دوست‌داشتنی می‌شود که نگاه هر عابری را خیره و سرعت قدم‌هایش را کند و آرام می‌کند.

سعیده.م با این‌که سال‌هاست دوران درس و مدرسه‌اش به پایان رسیده ولی روزهای آخر شهریور و اول مهر را خاص و متفاوت می‌داند؛ روزهایی که از نظر او همه چیز رنگ و بوی دیگری دارد.

او که حالا سی و پنج ساله است، می‌گوید: هنوز هم وقتی اول مهر نزدیک می‌شود، دوست دارم به فروشگاه‌هایی که لوازم‌التحریر می‌فروشند، سری بزنم و چندتایی دفتر و مداد برای خودم بخرم، اما حیف که سال‌هاست این دفتر و کتاب‌ها به کار من نمی‌آید.

رکسانا.ن هم که امسال برای ورود به دبیرستان آماده می‌شود، خرید لوازم‌التحریر را از لذت‌بخش‌ترین بخش‌های دوران تحصیل می‌داند و می‌گوید: دوست دارم هر چقدر پول دارم، خرج خرید لوازم‌التحریر کنم و قرص و محکم تاکید می‌کند: البته خریدی که مطابق میل و سلیقه خودم باشد.

با یادآوری همین چند نکته، خوب است در نظر داشته باشیم وقتی دانش‌آموزان از خرید لوازم‌التحریر لذت می‌برند و این کار را دوست دارند، شاید بتوان از این شیوه کمک گرفت و آنها را به درس و تحصیل بیش از پیش علاقه‌مند کرد؛ بخصوص دانش‌آموزانی که ابتدای راه هستند.

ناظمی در این زمینه یادآور می‌شود: اگر به کودک اجازه دهیم خودش وسایل مدرسه‌اش را انتخاب کند، این لوازم در طول سال تحصیلی می‌تواند انگیزه‌‌ای برای او باشد تا هر چه بهتر درس بخواند.

● فقط این را می‌خواهم!

پسرک جلوی مغازه ایستاده و با اصرار می‌خواهد مادرش را متقاعد کند حتما برای خریدن کیفی که پشت ویترین است، وارد مغازه شوند. مادر هم اخم کرده و سعی می‌کند بی‌تفاوت از جلوی مغازه بگذرد، اما نه اخم مادر فایده دارد و نه اصرار کودک؛ چون هر دو ناراحت و عصبی هستند و هیچ‌کدام نمی‌توانند دیگری را درک کنند.

نکته: حتما باید قبل از رفتن به فروشگاه و هنگامی که در خانه هستید، با فرزندتان صحبت کنید و در مورد آنچه باید خریده شود و توان اقتصادی خانواده، توضیحات کافی و متناسب سنش به او بدهید

دیدن چنین صحنه‌هایی برای ما خیلی هم عجیب نیست، بخصوص اگر فروشنده یکی از این مغازه‌ها باشید، حتما روزی چند مورد از این اصرار و انکار‌ها را خواهید دید. آن‌طور که یکی از فروشنده‌های لوازم‌التحریر می‌گوید، بسیاری از والدین، داخل مغازه با بچه‌هایشان کلی بحث می‌کنند تا آنها متقاعد شوند که خرید اجناس گران‌قیمت کار خوبی نیست. گروهی هم به حدی عصبانی می‌شوند که حتی به فرزندشان اجازه نمی‌دهند وارد مغازه شود و با عصبانیت به او می‌گویند: «اینها به درد تو نمی‌خورد!»

اما واقعا چکار باید کرد؟ ناظمی به این سوال چنین پاسخ می‌دهد: حتما باید قبل از رفتن به فروشگاه و هنگامی که در خانه هستید، با فرزندتان صحبت کنید و در مورد آنچه باید خریده شود و توان اقتصادی خانواده، توضیحات کافی و متناسب سنش به او بدهید. به عنوان مثال دانش‌آموزانی که در سنین دبستان هستند، معمولا درک صحیحی از مسائل مالی ندارند و بخوبی نمی‌توانند متوجه این مساله شوند؛ بنابراین مهم است پیش از آن‌که به قصد خرید از خانه خارج شوید، به زبان خودشان با آنها صحبت کنید.

به گفته این روان‌شناس، والدین نباید به کودک بگویند چون پول کافی ندارند او نمی‌تواند لوازمی را که پسندیده‌ است بخرد؛ این کار فقط باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در ذهن او می‌شود. به جای این، بهتر است محدوده خرید را برای کودک تعیین کنند؛ البته توضیح این موضوع هم برای کودکان دبستانی کمی سخت است، اما برای توجیه کردن آنها مثلا می‌توان برایشان حق انتخاب قائل شد که یک دفتر گران بخرند یا دو دفتر ارزان‌تر یا این‌که توضیح دهید اگر قرار است کیف گرانی بخرند، باید کفشی ساده‌تر انتخاب کنند.

وی با اشاره به دانش‌آموزانی که در دوره دبیرستان هستند، خاطرنشان می‌کند: دانش‌آموزان دبیرستانی ممکن است دوست داشته باشند از لوازم مارک‌دار و معروف استفاده کنند؛ این مساله هم می‌تواند از نظر مالی برای خانواده دردسرساز باشد و برای همین باید از قبل با او صحبت کنید و برایش درباره بودجه تعیین شده توضیح دهید. با این کارها، بچه‌ها مدیریت مالی را هم می‌آموزند و مسئولیت مخارج را به عهده می‌گیرند.

ناظمی با بیان این‌که بچه‌هایی که در سنین راهنمایی هستند، معمولا مشکل بیشتری با والدین دارند، می‌گوید: در این شرایط هم خوب است گاهی به کودک اجازه دهیم خودش برای خرید تصمیم بگیرد و مطابق سلیقه‌اش هر چیزی دوست دارد، بخرد.

پس در کل می‌توان گفت بودجه خانواده باید از قبل مشخص شده و در مورد آن با دانش‌آموز صحبت شود. سپس براساس نظر او، می‌توانید لوازم مورد نیاز در محدوده تعیین شده را بخرید؛ البته اگر به هر دلیلی با آنچه دانش‌آموز پسندید، موافق نبودید، هیچ وقت با زور و اجبار از او نخواهید حرف شما را بپذیرد؛ در این شرایط فقط کافی است مورد دیگری را به او نشان داده و از او بخواهید درباره انتخاب شما هم فکر کند.

● کدام را انتخاب کنیم؟

بچه‌ها و دانش‌آموزان نسل‌های گذشته، اگر تصمیم می‌گرفتند یک پاک‌کن زیبا و عروسکی برای خودشان بخرند، حتما باید چند هفته‌ای پول توجیبی‌شان را جمع می‌کردند و از خیر خرید بیسکویت و شکلات هم می‌گذشتند تا پول‌شان برای خرید آن پاک‌کن رویایی جمع شود، اما امروز دیگر خبری از این حرف‌ها نیست؛ امروز کافی است بچه‌ها اراده کنند تا براساس بودجه خانواده، یکی از همین پاک‌کن‌های قشنگ یا جامدادی‌های متفاوت در کیف‌شان جا خوش کند.

آن‌طور که یکی از خانم‌های فروشنده می‌گوید بچه‌های این دوره اصلا تمایلی به خرید دفترهای ساده ندارند و هر قدر هم که سن‌شان کمتر باشد، ذوق و شوق خرید لوازم رنگی و طرح‌دار میان آنها بیشتر است. البته او تاکید می‌کند: اغلب دانش‌آموزان دبیرستانی از این‌که دفتر طرح‌دار به آنها پیشنهاد دهیم، ناراحت می‌شوند و با لحن جالبی می‌گویند «ما دیگه بچه نیستیم!» در هر حال آنها خیلی دوست ندارند از لوازم بچگانه استفاده کنند.

ناظمی با اشاره به این‌که بچه‌های دبستانی معمولا ترجیح می‌دهند از لوازم کارتونی و رنگارنگ استفاده کنند، توضیح می‌دهد: دانش‌آموزان دختر و پسر در سنین دبستان اغلب دوست دارند لوازم مدرسه‌شان رنگی و طرح‌دار باشد، اما دانش‌آموزان دبیرستانی، معمولا احساس بزرگی می‌کنند و برای همین برایشان چندان مهم نیست که چه نوع لوازمی می‌خرند؛ این دانش‌آموزان بیشتر دوست دارند لوازم‌ مدرسه‌شان ساده‌تر و نشان دهنده سن و شخصیت‌شان باشد.

آنچه مسلم است این‌که خرید لوازم‌التحریر هیچ وقت متوقف نمی‌شود؛ بچه‌های مدرسه‌ای همیشه به این اسباب و لوازم احتیاج داشته و دارند. نکته مهم این که باید با قدری برنامه‌ریزی، صبر، تحمل و مشارکت دادن فرزندان در این خریدها در محدوده مالی خانواده با کمترین تنش‌ها و بیشترین همدلی، بهترین لوازم خریداری شود و سعی کنیم خاطره‌ای خوش از این روزها در ذهن فرزندان‌مان باقی بماند.

نیلوفر اسعدی‌بیگی