با مزاحمت های خیابانی چه کنیم

مزاحمت های خیابانی از معدود جرائمی است که آمار آن در هیچ کشوری کم نبوده و این جرم تحت عنوان «street harassment» برای پلیس و قضات شناخته شده است

مزاحمت های خیابانی از معدود جرائمی است که آمار آن در هیچ کشوری کم نبوده و این جرم تحت عنوان «street harassment» برای پلیس و قضات شناخته شده است. بهترین تعریف را از مزاحمت بصورت مصداقی می توان در قانون مجازات اسلامی یافت. طبق ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیرمتعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال در نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد. و همچنین بر اساس ماده ۶۱۹ هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از دو تا شش ماه و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

حال سؤال این است که با وجود حمایت قانون از کسی که مورد مزاحمت قرار گرفته، چرا این نوع جرایم کمتر گزارش و پیگیری می شوند؟

طبق بررسی های انجام شده و آنچه در زندگی روزمره می بینیم، اثبات این جرم به دلیل انکار متهمان بعد از شناسایی و دستگیری با مشکلاتی روبه رو است. در مبانی قانونی وقتی امر تکذیب پیش آمد قاضی در دو وضعیت قرار می گیرد: یا باید عدله معتبر داشته باشد (مثل فیلمی که دوربین گرفته) یا شهادت شهود. در مورد مزاحمت های خیابانی هم ممکن است هر دو طرف شاکی باشند. چه کسی که مدعی شده که برای او مزاحمت ایجاد شده و چه کسی که ادعا می کند قصد مزاحمت نداشته و یا او همان فرد مزاحم نیست یا اینکه مدعی می خواهد برای او پاپوش درست کند. و پلیس هیچ راهی جز پیگیری ادعای مدعی را ندارد و این روند پیگیری را طولانی می کند.اولین مشکل ناشی از این روند وقتی شروع می شود که سندی وجود ندارد و شهود به دلیل کمبود وقت و این که ممکن است بعدها از طرف متهم مورد آزار قرار بگیرد، حاضر به ادای شهادت در محاکم قضایی نیستند و اثبات این جرم ابتر می ماند.بحث دیگری هم در ایران داریم به اسم ریش سفیدی، که البته در خیلی موارد مشکلات را حل می کند. یعنی وقتی پرونده ای دارد به نتیجه می رسد، از اقوام آن فرد مزاحم به والدین یا اقوام فردی که مورد مزاحمت قرار گرفته مراجعه می کنند و می گویند: «جوان بوده، خبط و خطا کرده، ما گوشش را کشیدیم. می آید و عذرخواهی می کند. دیگر از این غلط ها نمی کند.» این کدخدامنشی ها در جایی هم که جرم قابلیت اثبات دارد منجر به انصراف شاکی از شکایت می شود. به این خاطر است که می بینیم که مزاحمت خیابانی وجود دارد ولی در محاکم وقتی مراجعه می کنید تعداد آرا صادره در این خصوص بسیار کم است. در حالی که همین شکایت با وجود بیشتر بودن مزاحمت های خیابانی نسبت به مزاحمت تلفنی، برای مزاحمین تلفنی بیشتر است. چرا که قابلیت اثبات دارد و در مخابرات ضبط شده و سند عینی موجود است.

یافته ها چه می گویند؟

مزاحمت همیشه در بستر گمنامی اتفاق می افتد، بر این اساس کمترین میزان مزاحمت های خیابانی به شهرستان ها بر می گردد. چرا که همه همدیگر را می شناسند. بنابراین بیشتر این نوع جرایم مربوط به کلان شهرها می شود که آن ها هم بیشترشان در معابر و خیابان ها اتفاق می افتد. از نظر ساعت و زمان وقوع هم ۸ تا ۹ صبح امن ترین ساعت روز و ۱۱ صبح تا دو بعدازظهر و ۱۷ تا ۲۳ شب بیشترین زمانی است که مزاحمت ها گزارش شده اند.متاسفانه در نزدیک به ۱۰۰ درصد موارد مزاحمین آقایان هستند و مزاحمت از طرف بانوان نیست و یا در کلان شهرها آن هم به ندرت دیده شده است. دامنه سنی که با این نوع مشکلات درگیر هستند از ۱۷ تا ۶۰ سال هستند، اما از ۱۷ تا ۳۲ سال بیشترین فراوانی را با این موضوع دارند.

سؤال بعدی این است که پلیس برای پیشگیری از این دردسرهایی که مردم از آن فراری هستند چه تدبیری دارد؟

پلیس برای پیگیری و کاهش شکایات با حضور در معابر و خیابان ها تحت عنوان گشت های امنیت اخلاقی پیش بینی کرده و جامعه را کنترل می کند و با زیر نظر قرار دادن موارد مشکوک تحت عنوان مزاحمین نوامیس برخورد می کند. در این گونه موارد چون شاکی خصوصی وجود ندارد به استناد قوانین راهنمایی و رانندگی و دیگر قوانین با این ها برخورد می کنند که معمول آن توقیف خودرو و اخذ تعهد و تشکیل پرونده اطلاعاتی که مجموعه ای از پیشینه فرد است در صورت تکرار پرونده به دادسرا ارسال می شود.پیشنهاد ما برای این که کمتر با چنین شرایطی روبه رو شوید و اگر روبه رو شدید کمتر آسیب ببینید توجه به نقش بزه دیده و یا قربانی با عدم رعایت برخی مسائل است. البته باید تاکید کنم که نقش قربانی هیچ دلیل بر رفع مسئولیت مجرم نیست.و در خاتمه توصیه هایی بعنوان آموزش همگانی تقدیم خوانندگان می شود:

۱- مردم باید کدهای فرهنگی محیطی که در آن زندگی می کنند را یاد بگیرند. کدهای فرهنگی که عامه مردم قبول و باور دارند و طبق آن رفتار می کنند. چون نشناختن این کدهای فرهنگی باعث بروز رفتارهایی می شود که امکان دارد مجرم را در شکار قربانی به اشتباه بیندازد. یعنی ممکن است مادری بدپوشش که در راه مدرسه فرزند خود است به دلیل رعایت نکردن این کدهای فرهنگی، کسی که از نظر شخصیتی آماده انجام جرم است را در تشخیص قربانی مورد نظرش به اشتباه بیندازد و مزاحمت اتفاق بیفتد.

۲- مسئله دوم نوع رفتار فرد مورد بزه قرار گرفته است. از آن جا که مجرمین معمولا به سمت افرادی می روند که بتوانند نسبت به آنها تسلط روانی داشته باشند یعنی اینکه سوژه را یا بترسانند یا تسلیم و ترغیبش کنند. باید با رعایت اصولی آنها را ناکام گذاشت:

۱- حفظ خونسردی :اولین کار که باید انجام داد حفظ خونسردی و عادی بودن است. چرا که از نظر روانشناسی مزاحمین کسانی هستند که به دنبال ایجاد ترس هستند و از واکنش به اعمالشان لذت می برند. یعنی اگر جلوی پایتان ناگهان ترمز می کنند و یا جیغ می کشند، هدفشان این است که شوکه شوید. پس هر چه واکنش غیرعادی بودن و ترسیدن نشان دهید، این فرد را از نظر ارضای روحی کمک کرده اید. ضمن اینکه زمانی که آرامش ندارید از لحاظ منطقی و عقلی امکان تصمیم گیری درست و به جا را از دست می دهید.

۲- پرهیز از ناسزاگویی و پرخاشگری :عکس العمل های اینگونه باعث جری شدن مجرم و واکنش شدیدتری از طرف او می شود تا این کار را ادامه دهد و بگوید: «خودتی و..»

۳- التماس نکنید: ترسیدن و خواهش و التماس باز به نوعی فرد مزاحم را ارضای روحی می کند و باعث می شود که این فرایند در مدار خودش ادامه پیدا کند.

پس سه راهکار درست وقتی کسی مزاحمتان شد این است که:

اول: بی تفاوتی و سکوت،

دوم: پاسخ کوتاه و منطقی، در آخرین مرحله، استمداد که به چند راه می تواند انجام شود. اولین و بهترین نوع، استمداد از پلیس حاضر در صحنه که در نزدیکترین کیوسک پلیس یا حتی پلیس راهنمایی و رانندگی مستقر هستند. در مرحله بعدی کمک گرفتن از حداقل چند نفر که در نزدیکی شما هستند و از نظر جسمی امکان مقابله با مجرم را دارند، بعد هم درخواست از پلیس ۱۱۰ برای حضور در محل یا اعلام مشخصات مزاحم به ۱۱۰.

نویسنده : سرهنگ رضا غنی لو

رئیس مرکز اطلاع رسانی و ارتباطات ناجا